هنرنمایی گیاهان دارویی در جعبه جادویی!

نوشین جمشیدی            

دیر زمانی نیست که پرفروش‌ترین سی‌دی‌های انیمیشن کودکان در سطح جهانی با بهره‌گیری از عناصر طبیعت، حیوانات و سبزیجات توانسته‌اند در ذهن و باور کودکان ما حک شوند، حتی کودکان زیر یک سال که با به خاطر سپردن تصاویر رنگارنگ سبزیجاتی چون ذرت و هویج و به یاد آوردن آنها یا دیدن دوباره و چندباره این تصاویر موزیکال، لبخند شوق بر لب جاری می‌کنند، حال بماند که چه شوق و شعفی بر روح لطیف آن ها ساری و جاری می شود.
چند دهه پیش‌تر نیز کودکان دهه 50 و 60 در کشور ما انیمیشن "باغچه سبزیجات" را خوب به یاد دارند. خانواده‌ای شاد و فامیلی سبز که در کنار یکدیگر داستان‌های گوناگونی را رقم می‌زدند. از آقای "شبت" گرفته تا خانم "رزماری" و... هنوز خوب به یاد ما مانده‌اند...چه خاطرات شیرینی که با طعم نمایش دوست داشتنی آن ها که هنر نویسندگان و کارگردانان و طراحان زبردستشان بود تا ابد همراه ماست.
این در حالی است که کودکان در کشورهای توسعه‌یافته، با آگاهی‌رسانی مناسب به سمت مصرف انواع میوه‌ها، سبزیجات و گیاهان خوراکی سوق داده می‌شوند، اما متأسفانه در کشور ما هنوز کودکان ایرانی بیشتر نظاره‌گر انیمیشن‌ها و تحت تأثیر بازار پرهیاهو و جادویی انیمشین های تبلیغاتی آنهاست و چه بسیار شخصیت های هنری که می توان برای تاثیر گذاری بر اذهان نسل آینده طراحی و استفاده کرد.
انتشار خبر "رونمایی از عروسک‌های گیاهان دارویی در حوزه ملل" در خبرگزاری کشاورزی ایران که ظاهرا در موزه عروسک های ملل که در آستانه یک سالگی تاسیس است و خوشبختانه در کنار آن با آیین های نزدیک به روز جهانی صلح (30 شهریور) نیز مصادف می شود، دستمایه‌ای شد بر یادداشت نگارنده، به این نیت که با توجه به خلاء بسیار در زمینه آموزش فرهنگی تغذیه‌ای در کشور به‌ویژه برای کودکان نوپا تا مدارس ابتدایی که چند صباح دیگر شاهد بازگشایی دوباره آن ها خواهیم بود، ایده در دست اجرا، بستری شاد و فرهنگی شود برای معرفی گیاهان دارویی به کودکانمان تا سرمایه های اصلی ما از پایه با نقش این گیاهان معجزه آسا آشنا شوند. به این ترتیب از سویی پای این نوع داروها، بیش از پیش به سفره دارویی خانوارها باز می شود و از سوی دیگر کودکان امروز و مادران و پدران فردا، با این نوع گیاهان خو می گیرند و خانواده ها نیز برای برخی درمان های با گیاهان دارویی، با مقاومت های فرساینده مواجه نخواهند شد.
نمونه مشهود تاکید نگارنده بر اهمیت نهادینه شدن تحقیق و استفاده از گیاهان دارویی را در مثال زیر می توان مورد تامل و مداقه قرار داد در حالی که بسیاری از نوزادان ما در داخل کشور برای کنترل نفخ حاصل از شیر خوردن، ناچار به مصرف قطره‌های شیمیایی و سود مالی ناشی از آن برای داروسازی ها و داروخانه ها هستند، محققان سایر کشورها ازجمله آلمان، امروزه با فرآوری و بسته‌بندی گیاه دارویی "زیره" و کمک به سهولت مصرف آن به‌صورت پودرهای کیسه‌ای برای خانواده ها، از بدو تولد نوزادان توانسته‌اند رنگ و لعابی نو و مصرف تازه و کارآمد برای این گیاه دارویی معجزه‌گر تعریف کنند. در واقع این دستاورد نشان می دهد بر خلاف مردم ایران که بر اساس مستندات وزارت بهداشت ایران 3 برابر استاندارد جهانی داروی شیمایی مصرف می کنند، چرا ارزش تجارت جهانی گياهان دارويی بالغ بر 100 ميليارد دلار در سال برآورد شده و گرايش عمومی جامعه به استفاده از داروها و درمان های گياهی و به طور كلی فرآورده های طبيعی به ويژه طی سال های اخير روبه افزايش بوده است!؟ اتفاقی که مهم ترين علل آن، اثبات اثرات مخرب و جانبی داروهای شيميايی از يك طرف و ايجاد آلودگي های زيست محيطی از سوی ديگر بوده است كه كره زمين را تهديد مي كند. تا آنجا که به گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) بيش از 60 درصد مردم آلمان و بلژيك و 74 درصد انگليسي ها، تمايل به استفاده از درمان های طبيعی گياهی دارند.
بنابراین شایسته است که مسئولان و دست‌اندرکاران اتحادیه های تولید گیاهان دارویی، مراکز طب سنتی و صنعت متعهد داروسازی کشور به‌ویژه در عرصه داروهای گیاهی، با حمایت از چنین اقدامات و ابتکار عمل های فرهنگی و اختصاص بودجه‌های تحقیقاتی مناسب به این امور و تشویق محققان به ادامه نوآوری های مشابه آنچه در مورد دستاورد محققان آلمانی اشاره شد، دریچه‌ای نو بر صنعت داروسازی کشور به نحو ایمن برای همگان بگشایند و حتا با توجه به وجود گونه های گیاهی در ایران اعم از بومی خودرو یا اهلی شده و پتانسیل تنوع اقلیمی کشورمان، بستر معرفی گیاهان دارویی ایرانی با عروسک های جذاب و محبوب کودکان بین الملل را با خصوصیات فرهنگی خودمان یا حتی آن طراحی و تولید کرد. اقدامی که در صورت همگرایی ارگان های فرهنگی، اقتصادی و حتی وزارت امور خارجه( در ایفای نقش و همکاری با سازمان های فرهنگی یونیسف و...) فصلی ماندگار را برای کشت و فرآوری گیاهان دارویی ایرانی رقم خواهد زد.
البته ضروری است که نهادهای فرهنگی دست‌اندرکار در آموزش کودکان مانند مهدها، مدارس و... نیز با بهره‌گیری از نمایش‌های عروسکی مشابه آنچه جمعی فرهنگی و دانش آموخته کشاورزی و محیط زیست در برنامه امروز تدارک دیده اند، بیش از پیش در زمینه آگاهی‌رسانی به کودکان و والدین آن ها گام بردارند و رسانه ها نیز در اطلاع رسانی های گسترده این گونه مناسبت ها هنرمندانه ایفای نقش کنند.

* کارتون "باغچه سبزیجات" از کارتون های قدیمی است که در سال ۱۹۶۸ میلادی از شخصیت های یک باغ گیاهان دارویی مانند آقای ریحان، خانم رزماری، شویدی در قالب سگ و جعفری در قالب شیر و...داستانی جذاب برای کودکان ساخته شد و در سال ۱۳۴۹ خورشیدی دوبله گردید و در تلویزیون ملی ایران به نمایش درآمد. بهترین دوبلورهای آن سال ها در آن به هنرنمایی پرداختند و ساختار آرامش بخش خود انیمیشن نیز هم اکنون جزو آثار مثال زدنی و کلاسیک صنعت انیمیشن سازی شده است.