چقدر از حقوق کارمندی برای یک سفر ارزان کافی است؟

تیتر20 - «تا به حال دریا را ندیده است.» این جمله را کارگر جوانی درباره پسر دبستانی‌اش می‌گوید. چند سالی می­شود که بهراد دلش‌ نمی‌خواهد با موضوع «تابستان خود را چگونه گذراندید؟» انشاء بنویسد. او قول «دریا رفتن» را بارها از پدرش شنیده اما هیچ وقت از کرج، شهر محل زندگی خودشان دورتر نرفته است.  پدر او کارگری ساده‌ است، او می‌گوید:«هر بار پولی جمع می‌کنم تا قولی را که به بهراد داده‌ام عملی کنم، مجبور می‌شوم پس‌انداز مسارفت را برای حل یک مشکلی هزینه کنم.» بر اساس برآوردهای میدانی «صدا»، یک خانواده 4 نفره  در خوش‌بینانه‌ترین و ارزان‌ترین حالت ممکن، باید 400 هزار تومان از پایه حقوق 715 هزار تومانی را برای یک سفر دو روزه از استان البرز به شمال کشور هزینه کنند.

یک سفر دو روزه چه‌قدر از جیب سرپرست خانوار را خالی می‌کند؟

آخرین ماه تابستان پرترافیک­ترین ماه سفرهای داخلی و خارجی است. شهرهای رشت، مشهد و اصفهان در این ایام با استقبال خوبی از جانب مسافران مواجه می­شوند؛ بسته یا یک طرفه شدن جاده چالوس در ایام تابستان، گواهی بر پرمسافر بودن شهرهای شمالی کشور در ایام تعطیلات است. بازار اجاره دادن ویلاهای شخصی در این شهرها، داغ‌تر از هتل‌هاست. برای اقامت در هتل به‌ازای هر یک‌ نفر باید هزینه جداگانه‌ای پرداخت، اما هزینه ویلاها به‌ازای تعداد روزهای اقامت حساب می­شود و کاری به تعداد نفرات آن ندارد. چه یک نفر وچه 4 نفر در متوسط‌ترین حالت ممکن، باید شبی 200 هزار تومان هزینه اقامت پرداخت کنند؛ یعنی بدون در نظر گرفتن هزینه حمل و نقل و خوراک، تنها 400 هزار تومان صرف دو شب اقامت در شمال کشور می­شود.

اما به غیر از شهرهای شمالی کشور، شهر مشهد زائران ایرانی و خارجی زیادی را جذب می‌کند و مصادف شدن ولادت امام رضا(ع) با آخرین روزهای تابستان نیز، ازدحام این شهر چند برابر کرده است. گزارش­های میدانی صدا  نشان می­دهدهزینه­ها و مخارج سفر و اقامت حداقل دو شبانه روز در این شهر در حداقل‌ترین حالت ممکن و بدون احتساب هزینه خوراک، برای هر نفر حدود 145 هزار تومان می­شود، بنابراین یک خانواده 4 نفره باید 580 هزار تومان برای این سفر بپردازند.  سال گذشته، قیمت بلیط قطار در چند نوبت و با بهانه‌های مختلف افزایش یافت، اما امسال هنوز چنین اتفاقی نیفتاده است. بنا به اعلام اخیر محسن پورسید آقایی، مدیر عامل شرکت راه‌آهن، نرخ بلیط قطارهای مسافرتی در شهریورماه امسال تغییر نخواهد کرد و قیمت‌های جدید در تابستان اعمال نمی‌شود. این اظهارات درحالی است که ماه گذشته شرکت راه‌آهن هزینه‌ای را به عنوان نرخ خدمات ایستگاهی که سه تا 10 درصد از قیمت بلیط‌ها را شامل می‌شد، در پیش‌فروش مرداد ماه اضافه کرده است. به هر حال برآوردهای «صدا» نشان می‌دهد هزینه رفت و برگشت از تهران به مشهد با قطار درجه 2 اتوبوسی، فاقد تهویه هوا و با کیفیت بسیار نامناسب، برای هر نفر 44 هزار تومان می‌شود. رفت و برگشت با قطار 6 تخته و کیفیت نسبتاً پایین برای هر نفر 77 هزار، و قطاری با کیفیت معمولی و نسبتاً خوب، برای هر نفر 144 هزار تومان آب می‌خورد. با این حساب هزینه مسافرت از تهران به مشهد برای یک خانواده 4 نفره در ارزان‌ترین و بی‌کیفیت‌ترین حالت ممکن 176 هزار تومان و با کیفیت بسیار معمولی و قیمت متوسط، 308 هزار تومان می‌شود. اما بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد بیشترین هزینه‌های سفر برای محل اقامت صرف می‌شود. بر اساس اطلاعات «مرکز ملی اطلاع‌رسانی و رزرواسیون اماکن اقامتی کشور» هزینه­ اقامت در هتل‌های دوستاره از شبی 54 هزار تومان برای هر نفر شروع می­شود، یعنی سرپرست خانواده باید در کم‌ترین سطح چیزی حدود 432 هزار تومان برای اسکان خود و خانواده­اش پرداخت کند. این هزینه­ها در کمترین سطح و برای اقامت تنها دو شب و سه روز یک خانواده 4 نفره در یک شهر مذهبی و داخلی برآورد شده است.

با وجود این هزینه‌ها، شاید جای نداشتن تفریح و مسافرت در سبد هزنه خانواده­ها چندان عجیب نباشد. بر اساس آمار بانک مرکزی کل هزینه‌ خانواده‌های شهری در سال گذشته 32 میلیون و 875 هزار تومان بوده است. خانواده‌ها از کل این میزان، 772 هزار و 709 تومان به تفریح و امور فرهنگی، و 655 هزار و 660 تومان صرف رستوران و هتل کرده‌اند. هزینه‌ رستوران و هتل، 12 درصد، و تفریح و امور فرهنگی 18 درصد نسبت به سال گذشته رشد داشته است. با جمع این دو شاخص می‌توان دریافت خانواده‌ها به طور متوسط یک میلیون و 427 هزار تومان برای تفریح و مسافرت هزینه می‌کنند، که این رقم برابر با 4 درصد کل هزینه سالانه آن‌ها می‌شود. در حالی‌که بر اساس شاخص‌های رفاهی، برای داشتن سلامت روحی و فرهنگی، تفریح و مسافرت باید سهم بیشتری در سبد هزینه خانوار داشته باشد.