قهوه‌خانه‌ ها را در گذشته چه کسانی اداره می کردند؟

تیتر20 – یحیی امیری - در عصر صفویه که کاروانسراسازی شاه‌عباس رواج پیدا کرد، بر تعداد قهوه‌خانه‌ها هم در کشور افزوده شد که تا به امروز نیز ادامه دارد و قهوه‌خانه محلی شد بر تردد برای تمام طبقات اجتماعی در هر خیابان، محله، میدان و حتی روستاهای دور و نزدیک برای دورهم جمع‌شدن و از حال و روز هم باخبر شدن و حتی دادوستد و یافتن کار و طرف تجاری و عامل فروش و خرید و از همه مهم‌تر، جایی شده بود برای تفریح و سرگرمی؛ از نقالی شاهنامه گرفته تا ترنابازی در ایام ماه . اما اخیرا در جایی که اسمش قهوه‌خانه است ما چای می‌نوشیم و اسم این مکان چایخانه نیست.
از پیتر دلاواله، جهانگرد معروف نقل است که در زمان صفویه نوشیدن چای در قهوه‌خانه‌های اصفهان باب شد و به زودی صنف قهوه‌خانه‌داری به عنوان یکی از مشاغل مهم بر سر زبان‌ها افتاده و به شهرت رسید و قهوه‌چی صاحب شخصیت و شهرت شد. اما آیا هر کس می‌توانست وارد این شغل دم‌دستی و ساده و محله‌ای بشود؟
پاسخ جعفر شهری، مولف کتاب تهران در قرن سیزدهم چنین است: «قهوه‌چی، یعنی خود صاحب قهوه‌خانه باید از مردم آبرودار محل باشد تا بتواند با حرمیت یقین مراجعان را وادار به رعایت نظم و نسق و پرداخت حق و حساب بکند. از این رو، تنها قهوه‌خانه در اختیار پیر ورزشکاران و کهنه‌داش‌مشدی‌ها و لوطی‌باشی‌ها و نایب و امثال آن قرار می‌گرفت. چه در غیر اینها کسی قادر به اداره آن نمی‌بود. در کمترین اشکال آن که در غیر این صورت از جوجه‌مشدی‌ها و تازه باد به گلو افتاده‌ها و اشرار محل که از هر فرصت و مکان می‌خواستند استفاده نموده، خودی نشان داده و میخ خود را محکم بکنند.»