سلطان خانه‌های خالی کیست؟

تیتر20 - در سال‌های نه‌چندان دور، معمولا از افرادی به عنوان «سلطان» یاد می‌شد که پس از سال‌ها مرارت و افتخارآفرینی، منشی اسطوره‌ای پیدا کرده باشند. اما به نظر می‌رسد در گذر زمان این عنوان دچار دگرگونی معنایی شده است، چراکه دیگر برای سلطان شدن نه احتیاجی به تاج و تخت است و نه نیازی به منش اسطوره‌ای. فقط اندکی ثروت و رانت کافی است تا فرد یک کالا و محصول را احتکار کند و به یکه‌تاز و سلطان بازار تبدیل شود.

از همین رو، این روزها لقب سلطان بیشتر تداعی‌کننده مفسدان اقتصادی است. اولین بار هم برای سردمداران بازار شکر از این لقب استفاده شد و پس از آن بازارهای ارز، سکه، طلا، خودرو و... هم برای خود سلطانی پیدا کردند. اما اینبار نوبت به خانه‌های خالی رسیده است تا توسط این سلاطین، بازار مسکن را ملتهب کنند. حال پرسش این است که سلطان خانه‌های خالی کیست؟ در این زمینه به نظر می‌رسد نه یک فرد یا گروه، بلکه بانک‌های عامل هستند که با تزریق سرمایه خود به بازار مسکن، حدود 2.5 میلیون خانه لوکس و گرانقیمت را به احتکار درآورده‌اند و لقب «سلطان‌ خانه‌های خالی» را از آن خود کرده‌اند.

آخرین گزارش‌ها نشان می‌دهد که اکنون بیش از 25 میلیون واحد مسکونی در کشور تولید و ساخته شده است، اما همچنان 10 درصد از این واحدها که لوکس و گرانقیمت به حساب می‌آیند بدون سکنه باقی مانده‌اند. اما افکار عمومی خواهان آن است که نام صاحبان این املاک فاش شود تا احتکارکنندگان رسوا شوند. به همین جهت در چند هفته اخیر عنوان «سلطان خانه‌های خالی» هم رواج یافته و مدام به گوش می‌خورد. اما آیا بازار مسکن هم واقعا سلطان دارد و این افراد با احتکار مسکن در پی گرانی آن و سودجویی هستند؟ در این زمینه نظرات متفاوتی وجود دارد. به عنوان مثال روز گذشته محمدرضا رضایی‌کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس، در همین باره به ایلنا گفت: صاحبان اصلی خانه‌های خالی بانک‌ها نبوده، بلکه افراد هستند. خانه‌های خالی به معضلی اقتصادی تبدیل شده‌اند که نمی‌توان برای آن دنبال سلطان گشت. اینکه نقدینگی در کشور افزایش یافته و به سمت بازار سکه و مسکن می‌رود، نشان‌دهنده سیاست‌های غلط اقتصاد در کشور است. البته مطمئنا افرادی وجود دارند که نقدینگی خود را در بازار مسکن هزینه کنند، اما به نظر من چیزی به اسم سلطان خانه‌های خالی وجود ندارد. در تهران 500 هزار خانه خالی وجود دارد، اما احتمالا حداکثر برخی دارای 40 یا 50 خانه خالی باشند. اشکال کار از آنجایی است که مسکن در ایران تبدیل به یک کالای سرمایه‌ای شده است.

در حالی که کمال اطهاری، کارشناس اقتصاد مسکن، نظر دیگری داشت و عنوان کرد: اگر بخواهیم سلطانی برای خانه‌های خالی پیدا کنیم، احتمالا فرد نبوده و در واقع همان بانک‌ها هستند. ممکن است سلطان خانه‌های خالی وجود داشته باشد، اما از نظر من احتمالا بحث فرد در میان نیست، بانک‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری وابسته به بانک‌ها مالکان بزرگ خانه‌های خالی هستند که این هم در حد حدس و گمان است. اما قرائن بسیاری ازجمله پروژه‌های بزرگ نیمه‌کاره در غرب تهران این مساله را نشان می‌دهد. این رویکرد اعتبار بانکی برای بخش‌های مولد را مسدود کرده است و تاثیر بسیار مخربی روی اقتصاد ایران گذاشته است.

حسین عبده‌تبریزی، مشاور وزیر راه‌وشهرسازی، نیز سال گذشته طی مصاحبه‌ای عمده مالکان خانه‌های خالی را بانک‌ها خواند. کارشناسان دیگری نیز معتقد به رسوخ بانک‌ها و موسسات ورشکسته پولی به بازار مسکن هستند و معتقدند این نهادها با سرمایه‌گذاری در بازار مسکن 2.5 میلیون خانه را تحت اختیار خود درآورده‌اند و در انتظار نشسته‌اند تا این واحدها را با قیمت چندبرابری بفروشند. از سوی دیگر، برخی مسئولان می‌گویند بسیاری از واحدها در حال عرضه هستند، اما چون تقاضا برای آنها وجود ندارد، خالی مانده‌اند. اما در این زمینه هم باید گوشزد کرد که اولا بسیاری از این واحدها با قیمت‌های بسیار بالاتر و حتی چند برابر ارزش واقعی عرضه می‌شوند، مشخص است که در چنین شرایطی کسی تن به خرید آنها نمی‌دهد، از سوی دیگر در صورت فروش این واحدها به چند برابر قیمت، خانه‌های با متراژ کوچک‌تر نیز تاثیر می‌پذیرند و علاوه بر شوک قیمتی به بازار مسکن، آثار سوء تورمی جبران‌ناپذیری را بر جای می‌گذارد. همچنین پرسش دیگر این است که چرا با وجود تصویب قانون مالیات بر خانه‌های خالی، وزارت راه و شهرسازی تن به اجرای آن نداده است. البته مسئولان این وزارتخانه توپ را به زمین سازمان امور مالیاتی می‌اندازد. اما باید توجه داشت که همین تعلل باعث شده است که تعداد خانه‌های خالی در یک دهه چهار برابر شوند و ادامه بی‌توجهی‌ها طبیعتا به تعداد آنها می‌افزاید.

خانه‌های خالی پدیده‌ای است که در بسیاری از کشورها اعم از توسعه‌یافته و در حال توسعه وجود دارد. در ایران نیز این معضل در حد معقول 10 درصد وجود دارد. اما کسانی که از آن به عنوان اصلی‌ترین بحران بازار مسکن یاد می‌کنند، در واقع خواسته یا ناخواسته به مردم و مسئولان آدرس غلط می‌دهند. باید توجه داشت که امروز بسیاری از متقاضیان مسکن خواهان واحدهای کوچک و متوسط‌متراژ هستند، اما خانه‌های خالی اغلب لوکس و میلیاردی هستند. در نتیجه بهتر است دولت طبق سیاستی جامع تولید را بهبود ببخشد و با شناسایی بازار هدف انبوه‌سازان را به ساخت واحدهای کوچک و متوسط تشویق کند تا مشکل اصلی مسکن حل شود./آرمان