"شاهکار" شوالیه امنیت در فضای مجازی نیست

تیتر20 / سارا دلیریان - امیرحسین زرین، کارشناس صنعت پرداخت در خصوص ارائه تعریف و ویژگی های سامانه شاهکار که به تازگی از سوی وزارت ارتباطات به عنوان مرجعی برای احراز هویت کاربران در فضای مجازی رونمایی شده، در گفت و گویی با خبرنگار پایگاه خبری تیتر 20 گفت: معنای لفظی اصطلاح اختصاری شاهکار عبارت است از شبکه احراز هویت کاربران ایرانی، به عبارتی ابتدای هریک از این کلمات را در کنار هم قرار دهیم، تبدیل به کلمه شاهکار می شود که عبارتی اختصاصی برای این سامانه است که کاربرد آن مشابه نمونه های متعدد در سایر کشورهای دنیا، استعلام هویت کاربران در هنگام درخواست خدمت در فضای مجازی است.

زرین در خصوص ضرورت شکل گیری این سامانه و چالش هایی که ممکن است دست و پاگیر تلقی شوند، با تاکید بر موضوع تامین امنیت در مبادلات فضای مجازی گفت: اصولا بحث تامین و تضمین امنیت در بسیاری مواقع باعث پیچیده و طولانی تر و حتی دست و پاگیر شدن برخی فرآیندها می شود که در نهایت برآیند همه اینها قطعا افزایش امنیت کاربر خواهد بود. 

وی افزود: شکی نیست که امنیت در هر بستری ضروری و مفید است و در موضوع مورد بحث ما، تکامل بحث احراز هویت کاربران، قطعا باعث کاهش جرایم اینترنتی می شود.

این کارشناس صنعت پرداخت با تشریح این مطلب که ضرورت شکل گیری این سامانه صرفا موضوع افزایش امنیت و کاهش جرایم اینترنتی است، گفت: کسب و کارهای اینترنتی به سرعت در حال شکل گیری و رشد و توسعه هستند و به همان اندازه اگر آمارهای رسمی را مطالعه کنیم جرایم اینترنتی نیز در حال رشد و گسترش است. به عنوان مثال شیب رشد جرایم و آمار کلاهبرداران اینترنتی در ده سال اخیر را اگر بررسی کنیم ضرورت این موضع را بیشتر متوجه خواهیم شد.

وی در ادامه افزود: به عنوان مثال در سالهای 87 و 88 شکل ماهیتی این کلاهبرداری ها به سرقت فیزیکی کارتهای بانکی و برداشت ناخواسته از دستگاههای خودپرداز یا تراکنش بر روی دستگاه های پوز محدود بود که در واقع اساسا تخلف اینترنتی محسوب نمی شد، اما در سالهای اخیر به موازات توسعه خدمات غیرحضوری بانکداری و پرداخت الکترونیک شیوه های تخلف اینترنتی نیز تنوع و کثرت قابل توجهی یافته است. 

همه این رشد و توسعه ها این ضرورت را بیش از پیش ایجاب می کند که بستری که از آن بهره می بریم را تا حد امکان امن کنیم و شاهکار یکی از این راهکارها است.

این کارشناس حوزه پرداخت الکترونیک در بخش دیگری از گفت و گو به دستاوردهای این سامانه و تاثیرات مثبتی که بر اپلیکیشن های پرداخت و پلتفرم های اینترنتی دارد، اشاره کرد و گفت: موضوع احراز هویت و اصالت سنجی در این دسته از برنامه ها موضوعی حیاتی است. شما یک پلتفرم اینترنتی کاربرمحور را در نظر بگیرید که نمونه های آن امروز بسیار مورد استفاده هم هست نظیر دیوار، این موضوع محتمل چند خطر خواهد بود. یکی اینکه کاربران محتوای غیرقانونی در این پلتفرم ایجاد کنند یا حتی اقدام به دلالی نمایند. اقدامی که این روزها بسیار در پلتفرم های ایرانی فروش کالا مشاهده شده است.

زرین افزود: با در نظرگرفتن این نکته که این پلتفرم ها در طول روز تعداد وسیعی آگهی دارند، قطعا امکان بررسی موردی تک تک اینها برای مسئولان آن میسر نیست. بنابراین برخی مواقع مثل اینکه افرادی بازار خودرو را در دیوار تحت تاثیر قرار داده بودند، ممکن است در چنین پلتفرم هایی تعداد متناوبی آگهی منتشر شود که خلاف موازین قانونی کشور است یا حتی درج آگهی در خصوص مواردی که تقابل جدی با قوانین رسمی کشور. قطعا یک پلتفرم امکان بررسی محتوایی تک تک این موارد را ندارد، چرا که اساسا وظیفه دیگری دارد و برای هدف دیگری راه اندازی شده است. 

وی تصریح کرد: در صورتی که احراز هویت مناسبی از سوی گردانندگان این پلتفرم اینترنتی در خصوص کاربران انجام شده باشد قادر خواهند بود داده های هویتی را بر اساس احراز هویت یا همان KYC را در اختیار نهادهای مسئول قرار دهد. در چنین شرایطی شاهکار موثر خواهد بود. در واقع سامانه شاهکار هویت اصلی فرد بر اساس شماره تلفن ثبت شده با کدملی را تطابق داده و تائید خواهد کرد.

این کارشناس پرداخت الکترونیک با اشاره به اهمیت موضوع ساماندهی و بهبود سیم کارت های فاقد هویت در کشور گفت: به طور متعدد موضوع در خصوص قطع دسترسی و ارائه خدمات به چنین سیم کارت هایی مورد تاکید بوده است. در فروردین ماه سال جاری در اظهار نظری از سوی آقای جاوید نیا، سرپرست معاون فضای مجازی دادستانی کل کشور، ایشان وجود این سیم کارت ها را تایید و بر لزوم امکان احراز هویت در خصوص استفاده کنندگان خدمات در فضای مجازی تاکید کردند. ضمن اینکه به موضوع سیم کارت های مجهول و البته سیم کارتهای متعلق به اتباع خارجی نیز اشاره شده و اعلام شد عمده تخلفات در فضای مجازی با این دسته از سیم کارت ها صورت می گیرد. بنابراین باید گفت، یکی از دستاوردهای مهم سامانه شاهکار این است که سیم کارت های بی نام و نشان، امکان و اجازه تخلف های گسترده در فضای مجازی را ندارند.

وی در ادامه به موضوع هزینه ها در این سامانه اشاره کرده و ادامه داد: موضوع قابل تامل دیگر، بحث هزینه ای است که بابت این استعلام دریافت می شود. شایعاتی بوده در روزهای اخیر که رقمی بین 120 تا 380 تومان را مطرح می کرد که حتی با در نظر گرفتن رقم 120 تومان باز هم مبلغ قابل توجهی است چرا که برای یک پلتفرم که در فضای کسب و کارهای اینترنتی فعال است پرداخت این رقم در مجموع تعداد درخواست های روزانه هزینه قابل توجهی خواهد بود. اینکه دارنده پلتفرم این هزینه را بپردازد یا کاربر درخواست کننده خدمت که این هم سوال دیگری است.

زرین افزود: در صورتی که درخواست دهنده بخواهد این هزینه را بپردازد، باید در واقع تمام سایتهای آگهی از آگهی دهنده هزینه دریافت کنند در صورتی که اساس و شکل فعلی اغلب این برنامه ها به شکل رایگان است و این تغییر رویکرد ممکن است برای بسیاری از آنها چالش برانگیز باشد. از سوی دیگر چنانچه پرداخت این هزینه با پلتفرم و صاحبان آنها باشد با وجود تعدد آگهی و درخواست های روزانه رقم بزرگی بر این کسب و کارها تحمیل خواهد شد.

وی همچنین تصریح نمود: در نهایت باید این نکته را نیز در نظر داشت که پروژه شاهکار ابتدایی ترین گام در رسیدن به چشم انداز تامین امنیت در فضای مجازی است که در نظر داریم. چون اساسا کسب و کارهای مختلف با سطوح مختلف، نیازها و شیوه های مختلف در احراز هویت خواهند داشت. نمی شود مدعی شد که اپلیکیشن های مختلف با استعلام از شاهکار گام نهایی اصالت سنجی را برداشته و تمام دغدغه ها در این حوزه مرتفع خواهد شد، چرا که همچنان موضوع سیم کارت های بی هویت که یکی از اصلی ترین دلایل در شکل گیری این سامانه بود همچنان معضل لاینحل هستند. نمی شود گفت با تطابق شماره تلفن و کد ملی و چند شاخص دیگر موضوع احراز هویت به طور نهایی انجام خواهد شد بلکه این گام نخست است و سطوح امنیتی در حوزه های مختلف متفاوت است. 

زرین در پایان تاکید کرد: سامانه شاهکار نه تکمیل این مسیر است نه اساسا یک شوالیه است که تمام کسب و کار های متخلف و سواستفاده ها را نابود کند. یک گام محکم اولیه است و در آینده قطعا با رشد کسب و کارها و مطرح شدن مسائل مالی این سامانه و شیوه اصالت سنجی و احراز هویت نیز شکل نهایی و کاملتری خواهد یافت.