اختراعاتی شگفت‌انگیز از ایرانیان باستان

تیتر20- با ما همراه با شید تا با هم به بررسی ۱۰ چیز بپردازیم که توسط ایرانی‌ها کشف و یا اختراع شده اند و ما امروزه هم از آن‌ها استفاده می‌کنیم.


1. انیمیشن (پویانمایی)

این مورد ممکن است باعث تعجب شما شود! معمولا انیمیشن را یک تکنولوژی مدرن در نظر می‌گیرند که در یک قرن اخیر پیشرفت چشمگیری داشته است. با این حال تاریخچه آن به ایران باستان و ۵۲۰۰ سال قبل باز می‌گردد که بر روی یک جام سفالی نقش بسته است که در شهر سوخته در ایران کشف شد.

بر روی این جام مجموعه تصاویر پیوسته‌ای از یک بز نقش بسته است که در حال پرش و خوردن برگ‌های یک درخت است که توالی آن‌ها منجر به خلق یک انیمیشن کوتاه می‌شود. کشف چنین اثر خارق العاده‌ای باعث شگفتی و کنجکاوی باستان شناسان جهان شد.

گروهی از آن‌ها مطالعات بر روی فریم‌های موجود روی این جام سفالی را آغاز کردند، آن‌ها طی این مطالعات با پیاده سازی نقش‌ها بر روی کاغذ توانستند یک انمیشین بیست ثانیه‌ای بسازند که امروزه از آن به عنوان قدیمی‌ترین پویانمایی جهان یاد می‌شود.

2. باتری

در سال ۱۹۳۸ میلادی یک اثر باستانی کشف شد که از یک کوزه سفالی و مقداری فلز در درون آن ساخته شده بود که به نام «پیل اشکانی» و یا «باتری بغداد» شناخته می‌شود. این باتری توسط دانشمندان غربی امتحان شد و در کمال شگفتی مشاهده کردند که هنگامی که این کوزه با سرکه، آبلیمو و یا هر ماده الکترولیت دیگری پر می‌شود، ۱.۵ تا ۲ ولت برق تولید می‌کند. بر اساس همین الگو بود که «آلساندرو ولتا» ایتالیایی توانست باتری‌های الکتریکی را در سال ۱۸۰۰ اختراع کند.

3. حقوق بشر

منشور کوروش را از لحاظ تاریخی به‌عنوان اولین منشور حقوق بشر دنیا می‌دانند که قدمت آن به ۵۳۴ قبل از میلاد برمی‌گردد و از گل ساخته و به خط میخی اکدی نوشته شده است. این منشور در سال ۱۸۷۹ میلادی در بابل کشف شد و اکنون در موزه‌ی بریتانیا در لندن نگه‌داری می‌شود.

4. پست

«چاپار خانه» اصطلاح فارسی برای اولین سرویس پست دنیا است که در زمان امپراطوری کوروش کبیر ایجاد شد و بعد‌ها توسط داریوش کبیر به عنوان روش و متدی برای برقراری ارتباط و ارسال نامه‌ها در سراسر سرزمین پارس توسعه یافت. در این سیستم از افرادی پیام‌رسان به نام چاپار استفاده می‌شد.

این پیام‌رسان‌ها بسته‌های پستی را پشت اسب‌های خود حمل می‌کردند و در ایستگاه‌های مختلف توقف می‌کردند. این ایستگاه‌ها آن قدر به یکدیگر نزدیک بودند که یک اسب بدون نیاز به غذا خوردن و یا استراحت می‌توانسته به حرکت ادامه دهد. این ایستگاه‌های توقف، اداره پست بودند که نامش چاپارخانه بود. پیام‌رسان‌ها در آنجا توقف می‌کردند تا بسته‌های خود را به پیام‌رسان دیگری تحویل دهند و یا اسب خود را عوض کنند.

5. یخچال

یخچال نوعی محل خنک‌کننده به روش تبخیر باستانی است که نام آن از دو واژه یخ به معنای چیزی سرد و چال به معنای محل ساخته شده است. یخچال‌های باستانی در اصل در ایران باستان مورد استفاده قرار می‌گرفتند و از اختراعات ایرانیان در طول تاریخ است.

ایرانیان روش پیشرفته‌ای برای خنک کردن ساختمان داشتند که آن را در قرن چهارم میلادی برای ساخت یخچال به کار بردند. ساختار روی زمین حالتی گنبدی شکل داشت و نوعی فضای ذخیره‌سازی زیرزمینی داشت. این فضای ذخیره‌سازی زیرزمینی در طول سال، با استفاده از مواد مقاوم در برابر حرارت عایق می‌شد و حجم آن به ۵۰۰۰ متر مکعب می‌رسید.

بسیاری از این ساختار‌ها صد‌ها سال قبل ساخته شده و برخی از آن‌ها هنوز هم سرپا هستند و کار می‌کنند. هوای سرد از فضای زیرزمینی و پایه ساختمان وارد می‌شد. شکل گنبدی و مخروطی ساختمان سبب می‌شد که گرما به سمت بالا برود و هوای سرد درون محیط باقی مانده و در نتیجه محیط داخل ساختمان خنک‌تر شود. یخ در طول زمستان جمع‌آوری شده و درون این ساختمان‌ها نگهداری می‌شد تا در تابستان مورد استفاده قرار گیرد.

6. جبر

ریشه جبر نیز به ایران باستان برمی گردد. محمد بن موسی خوارزمی یکی از دانشمندان ایران بود که بین سال‌های ۷۵۰ تا ۸۵۰ میلادی می‌زیست و در حوزه‌های مختلفی از جمله ریاضی، ستاره‌شناسی، جغرافی و … تبحر داشت. او مفاهیمی از ریاضی را اختراع کرد و آن را به صورت علمی مستقل با نام جبر در کتاب خود تدریس می‌کرد، به همین خاطر به عنوان پدر علم جبر شناخته می‌شود.

7. اسید سولفوریک

ابوبکر محمد بن زکریای رازی، ستاره‌شناس، ریاضیدان، جغرافیدان و شیمیدان ایرانی اولین کسی بود که اسید سولفوریک (جوهر گوگرد) را کشف کرد. این کشف یکی از مبانی مهندسی شیمی در دنیای مدرن شد که امروزه از آن برای ساخت مواد مختلف از کود‌های شیمیایی گرفته تا شوینده‌های مختلف استفاده می‌شود.

8. گیتار

نمونه‌های اولیه گیتار‌های مدرن و امروزی، به شکل تار و عود وجود داشته اند. البته که امروزه، گیتار یکی از محبوب‌ترین و پر استفاده‌ترین ابزار‌های موسیقیایی در سراسر جهان است و نوع ایرانی آن همان عود قدیم ایران، یعنی بربط می‌باشد و آن را به این سبب بربط نام نهادند که کاسه‌اش به شکل سینه (بر) مرغابی (بط) است. بربط ساز ایرانی که از قدیمی‌ترین اعصار، نواختن آن در ایران رواج داشته، سر منشا گیتار است.

9. قطب نما

در مورد اختراع قطب‌نما روایت‌های زیادی وجود دارد. تنی چند از دانشمندان آن را به چینی‌ها یا حتی ایتالیایی‌ها نسبت می‌دهند. اما بیشتر دانشمندان موافقند که قطب‌نما به وسیله ایرانیان ساخته شده‌است. قطب‌نمای ایرانی برخلاف قطب‌نمای چینی که ۲۴ جهت داشت، دارای ۳۲ جهت بوده‌است.

عدد ۳۲ علاوه بر نشان‌دادن دقت بیشتر قطب‌نمای ایرانی، نمایانگر آشنایی ایرانیان با اعداد در مبنای ۲ و دانش ریاضی پیشرفته آنان است. در افسانه‌های کهن ایرانی آمده‌است که اسفندیار رویین به هنگام حرکت برای نبرد با اژد‌ها از پیکانی آهنین سود می‌جسته، که همواره جهت ثابتی را به او نشان می‌داده‌است.

در دوران نخستین اسلامی، قبله‌نما توسط ایرانیان به قطب‌نما افزوده شد تا همواره و در هر وضعیتی بتوان جهت درست قبله را پیدا نمود. ایرانیان از این اختراع استفاده کامل نموده و آن را به دیگر مسلمانان شناساندند. نام‌های فارسی اجزای قطب‌نما در زبان عربی شاهد تاریخی مسلمی است که کاربرد قطب‌نما از طریق ایرانیان به دست دیگر ملت‌های مسلمان رسیده‌است.

10. قنات

در اوایل شکل گیری تمدن ایرانی، یک سیستم مدیریت کارآمد آب توسط آن‌ها طراحی و ایجاد شد که حتی این روز‌ها نیز از آن در برخی از مناطق استفاده می‌شود. قنات به کانال‌های زیرزمینی به طول چندین کیلومتر گفته می‌شود که آب در آن‌ها جریان دارند و به سطح زمین می‌رسند و از جمله مهمترین اختراعات ایرانیان است.

این سیستم برای آبرسانی به مزارع مورد استفاده قرار می‌گرفت و همچنین به عنوان آب شرب مردم به کار می‌رفت. این کانال‌ها نوعی سیستم قدیمی برای آبرسانی به مردم از طریق مجموعه‌ای از چاه‌ها و محور‌های دسترسی عمودی بودند. سیستم اولین بار توسط ایرانیان در هزاره اول قبل از میلاد ساخته شد. این سیستم به تدریج در کشور‌های غربی و شرقی نیز مورد استفاده قرار گرفت.