ارتودنسی یا کامپوزیت؟ برای دندان شما کدام بهتر است؟

ارتودنسی از لحاظ پزشکی و سلامتی بهترین روش برای درمان ایرادات دندانی است. روشی که به واسطه اهمیت زیاد آن در علم دندانپزشکی پیشرفت‌های زیادی تاکنون داشته. با این حال بازهم افرادی بدون آگاهی و مشورت با یک متخصص دندانپزشک با تجربه و منصف به سراغ روش‌های سریع اصلاح طرح لبخند، مانند لمینیت، می‌روند. در صورتی که لمینیت نمی‌تواند سلامت دندان‌هایی که نیاز به ارتودنسی دارند را تأمین کند. با توجه به اینکه انتخاب روش مناسب برای داشتن لبخند زیبا این روز‌ها برای بسیاری از افراد به سؤال و دغدغه‌ای بزرگ تبدیل شده در ادامه این مطلب قصد داریم با جزئیات بیشتر به این موضوع بپردازیم.

با ما در ادامه همراه باشید تا به شما بگوییم چه دندان‌هایی نیاز به ارتودنسی دارند و چه زمانی لمینیت کارایی خواهد داشت؟

چه دندان‌هایی نیاز به ارتودنسی دارند؟

شاید جواب این سؤال به ظاهر ساده باشد. همانطور که می‌دانید، دندان‌های روی هم رفته و نامرتب از شایع‌ترین مواردی هستند که نیاز به ارتودنسی دارند. اما تنها این نوع دندان‌ها جزو موارد ضروری ارتودنسی نیستند. در برخی موارد به خصوص در کودکان تشخیص نیاز به ارتودنسی با بررسی الگوی رشد فک‌ها و مقایسه آن با الگوی رشد طبیعی صورت توسط متخصص دندانپزشک ماهر انجام می‌پذیرد. در بزرگسالان تشخیص نیاز به ارتودنسی ساده‌تر بوده و با بررسی چند الگوی دندانی که به malocclusion معروف است انجام می‌شود. افرادی که این الگو‌ها را در دندان‌های خود دارند کیس‌های ارتودنسی هستند. در ادامه الگو‌های مختلف malocclusion را شرح خواهیم داد.

• برآمدگی فوقانی یا اورجت:

در برآمدگی فوقانی دندان‌های فک بالا (معمولاً دندان‌های جلویی) به بیرون رانده می‌شوند و با یک خمیدگی خاص جلوتر از دندان‌های فک پایین قرار می‌گیرند. کوچک بودن فک پایین یکی از دلایل به وجود آمدن این شرایط است. اما استفاده طولانی مدت از پستانک در کودکی و جویدن شصت نیز می‌تواند از دلایل دیگر آن باشد که در اثر فشار دادن دندان‌ها به بیرون باعث تغییر سقف دهان و شکل گیری دندان‌های فک بالا به این صورت شده است. نمونه بارز این عارضه نیز خواننده معروف بریتانیایی یعنی فردی مرکوری است! این موارد قطعاً نیاز به ارتودنسی خواهند داشت.

• فاصله زیاد یا شلوغی دندان‌ها:

فاصله زیاد که به spacing و شلوغی دندان‌ها که به crowding مشهور هستند دو مورد بسیار شایع در جهان برای ارتودنسی هستند. وجود فاصله زیاد بین دندان‌ها و یا شلوغی بیش از حد دندان‌ها هر دو مشکلات و بیماری‌های لثه را در افراد افزایش می‌دهد. این دو مورد بهم ریختگی بیشتر به دلیل کوچکی دندان‌ها و یا کوچک بودن فک‌ها اتفاق می‌افتد. شلوغی بیش از حد دندان‌ها در دوران کودکی ممکن است از در آمدن صحیح دندان‌های دائمی و یا حتی از در آمدن آن‌ها به طور کلی جلوگیری کند. از این رو بهتر است در همان سنین کودکی نیز فرزتد خود را برای تشخیص نیاز به ارتودنسی نزد یک دندانپزشک ماهر ببرید تا این موارد را قبل از حاد شدن تشخیص دهد.

• خط میانی نابجا (Misplaced midline)

در برخی افراد فاصله شدید بین دندان‌ها تنها بین دو دندان جلویی ردیف بالا دیده می‌شود. در این موارد فاصله و خط میانی بین دندان‌های جلویی فک بالا با خط وسط دندان‌های پایین مطابقت ندارد. هرچند برای این موارد نیز انجام درمان ارتودنسی ارجحیت دارد، اما بسیاری از افراد به خصوص بزرگسالان برای درمان این عارضه به سراغ لمینیت می‌روند. البته که اگر در این روش دندان‌های اصلی فرد تراشیده نشود، ضرری نخواهد داشت.

• باز بودن بین دو فک (open bite)

در افرادی که دچار عارضه open bite هستند، معمولاً دندان‌های آسیاب خلفی روی هم قرار می‌گیرند و مشکل خاصی ندارند. در حالی که دندان‌های جلویی فک بالا و پایین با روی هم قرار گرفتن یک فضای خالی بین دو ردیف به وجود می‌آورند. این حالت نیز بیشتر به دلیل جویدن شصت ایجاد می‌شود که بر روی شکل گیری لثه‌ها و سقف دهان تأثیر می‌گذارد. هرچند این مورد بیشتر در دندان‌های جلویی دیده شده، اما ممکن است در دندان‌های کناری نیز اتفاق بی افتد. برای این افراد نیز دندانپزشک در همان دوران کودکی با توجه به عادات بد کودک می‌تواند تشخیص دهد که نیاز به ارتودنسی دارد یا نه.

• حالت آور بایت (over bite)

دیگر مورد شایعی که نیاز به ارتودنسی دارد آور بایت است. حالت آور بایت زمانی پیش می‌آید که در هنگام بستن دهان دندان‌های فک بالا دندان‌های فک پایین را بپوشانند. در حالت عادی پوشیده شدن نیمی از دندان‌های جلویی فک پایین با دندان‌های جلویی فک بالا طبیعی است. اما در افرادی که دندان‌های آور بایت دارند، کل دندان‌های فک پایین پوشیده شده و گاهی نیز در موارد شدید باعث برخورد دندان‌های پایین با سقف دهان و آسیب زدن به آن می‌شوند.

• حالت آندر بایت (under bite)

این حالت در افرادی دیده می‌شود که در هنگام بستن دهان دندان‌های جلویی ردیف پایین آن‌ها جلوتر از دندان‌های ردیف بالا قرار می‌گیرند. دلیل رایج به وجود آمدن چنین حالتی نیز رشد غیر طبیعی فک‌ها در صورت است. چنین عارضه‌هایی اگر در کودکی به درستی تشخیص داده شوند، به راحتی در زمان کوتاه‌تر و با هزینه کمتر با ارتودنسی قابل درمان هستند.

• حالت کراس بایت (cross bite)

کراس بایت در بین حالات مختلف malocclusion بیشترین بهم ریختگی دندان را به خود اختصاص می‌دهد. در این عارضه که ممکن است در یک و یا هر دو فک دیده شود، دندان‌ها هرکدام در یک جهت ناهماهنگ در آمده و هیچکدام از دندان‌های جلویی یا عقبی هر دو فک به درستی روی هم قرار نمی‌گیرند. این حالت بیشترین تأثیر را بر روی زیبایی چهره فرد دارد. از این رو بهتر است درمان ارتودنسی در سنین پایین‌تر کودکی و یا نوجوانی انجام شود تا فرد اعتماد به نفس و زیبایی خود را هرچه زودتر به دست آورد.

جمع بندی نیاز به ارتودنسی

دندان بسیاری از افراد در زاویه درست و فاصله مناسبی از یکدیگر رشد نمی‌کند. این یعنی یا دندان‌ها بسیار به هم نزدیک هستند و روی یکدیگر رشد می‌کنند، یا از هم فاصله زیادی دارند. در این میان برخی دیگر از افراد نیز دندان‌هایی دارند که با سایز فک آن‌ها هماهنگ نیستند و در این صورت نیز شکل کلی دندان‌ها چندان زیبا به نظر نمی‌رسند. در این زمان ارتودنسی روشی است که می‌تواند باعث بهبود موقعیت دندان‌ها و ایجاد لبخندی زیباتر شود. به طور کلی اگر نحوه قرارگیری دندان‌ها در کنار هم مشکل دارد مسئله بیمار با ارتودنسی قابل حل شدن است و نباید از لمینیت استفاده کند.

در چه مواردی لمینیت استفاده می‌شود؟

همانطور که بالاتر نیز اشاره شد، در مواردی که تنها فاصله بین چند دندان جلو دیده می‌شود می‌توان از لمینیت برای اصلاح طرح لبخند استفاده کرد. بطور کلی اگر شما از شکل دندان خود و یا رنگ و اندازه آن رضایت ندارید می‌توانید از لمینیت کامپوزیتی و یا سرامیکی برای اصلاح طرح لبخند استفاده نمائید. اما گاهی اوقات افراد با مراجعه به دندانپزشکان غیر متخصص و غیر متعهد با پیشنهادات عجیبی مواجه می‌شوند. در این موارد پزشک با وجود بهم ریختگی بین دندان‌ها بازهم لمینیت را به بیماران توصیه می‌کنند. در صورتی که چنین روشی برای اصلاح طرح شکل دندان‌ها توسط دندانپزشکان متخصص ابداً توصیه نمی‌شود. طبق نظر یک دندانپزشک متخصص حتی بهم ریختگی‌های سطحی نیز نیاز به ارتودنسی خواهند داشت و با ارتودنسی نامرئی متحرک قابل درمان خواهد بود.

اگر دندان بهم ریخته‌ای که نیاز به ارتودنسی دارد با لمینیت اصلاح شود، بخش اعظم دندان‌های اصلی فرد که سالم هستند تراشیده شده و روی آن‌ها یک لایه ونیر کامپوزیت سرامیکی قرار می‌گیرد. چنین روشی نه تنها راه حل درمانی برای برطرف کردن ایرادات دندانی نیست، بلکه در دراز مدت مشکلات عدیده‌ای را برای افراد به وجود می‌آورد.

تعهد یک دندانپزشک متبحر این است که بافت اصلی دندان‌ها را تا حد امکان نگه دارد، زیرا هیچ بافت جایگزینی از جمله ونیر کامپوزیت حتی با بهترین جنس جایگزین بافت اصلی دندان نخواهد شد. از این رو بهتر است برای اصلاح شکل دندان‌های خود ابتدا به یک دندانپزشکی معبر مراجعه کرده و با مشورت دندانپزشک با تجربه روش مناسب برای این کار را انتخاب کنید. در صورت نیاز به ارتودنسی نیز می‌توانید با توجه به شرایط دندان‌ها روش مورد نظر خود را انتخاب کنید تا ظاهر دلخواهتان در طول درمان از بین نرود.

انجام لمینیت که در دو نوع کامپوزیتی و سرامیکی استفاده می‌شود برای دندان‌های بهم ریخته تنها در زمانی قابل استفاده است که فاصله دندانی وجود داشته و یا در اثر شلوغی دندان‌ها مقداری از بافت دندان‌ها در اثر پوسیدگی خراب شده باشند. در این صورت تراش دادن دندان‌ها در حد کم ممکن است. اما برای موارد دیگر باید سراغ ارتودنسی بروید. یکی از دندانپزشکان حاذق تهران دکتر ماندانا آیت الهی در این رابطه توصیه می‌کند برای اصلاح عیوب قرارگیری دندان‌های خود در کنار هم حتی الامکان به سراغ روش‌های شامل لمینیت نروید. زیرا به راحتی می‌توانید با انجام ارتودنسی و داشتن کمی صبر، سال‌ها از لبخند زیبای خود با دندان‌هایی سالم لذت ببرید.

ارتودنسی چقدر زمان می‌برد؟

یکی از اصلی‌ترین دلایلی که بزرگسالان را برای رفع ایرادات شکل دندان به سمت لمینیت کردن یا ارتودنسی سریع می‌کشاند، زمان کوتاه این روش است. بسیاری از افراد بر اساس یک تصور غلط و قدیمی فکر می‌کنند ارتودنسی بین ۱ تا ۲ سال زمان می‌برد. در صورتی که پیشرفت علم دندانپزشکی در این چند سال این زمان را به کمتر از ۸ ماه کاهش داده است. یعنی شما می‌توانید تنها در کمتر از ۸ ماه دندان‌هایی سالم، مرتب و زیبا داشته باشید بدون اینکه در آینده با مشکلات و عوارض لمینیت مواجه شوید؛ بنابراین اگر دندان‌هایتان نیاز به ارتودنسی دارد، هرچه زودتر به یک دندانپزشک حرفه‌ای مراجعه کنید.

دکتر ماندانا آیت الهی با ۲۰ سال تجربه علم به روز خود درمان ارتودنسی را حتی برای کیس‌های بسیار پیچیده با کمترین درد و کوتاه‌ترین زمان انجام خواهد داد. این کار در واقع با در اختیار داشتن جدیدترین دستگاه‌های دندانپزشکی و بهترین متریال برای ارتودنسی و نیز آگاهی از روش‌های به روز دنیا برای ارتودنسی توسط دکتر آیت الهی امکان پذیر شده است. البته باید بدانید بسیاری از افراد سرشناس و مدل‌ها برای کامپوزیت IPS به ایشان مراجعه می‌کنند، چون مهارت بی نظیری در اجرای کامپوزیت دندان دارند.

در نهایت ارتودنسی بهتر است یا کامپوزیت؟

با توجه به تمامی این توضیحات، مسئله‌ای که برای خیلی از افراد مطرح می‌شود آن است که ارتودنسی بهتر است یا کامپوزیت؟ در پاسخ به این سؤال می‌توان سه عامل مهم و تعیین‌کننده را مطرح کرد. اولین مسئله موقعیت دندان است. برای مثال اگر تنها مسئله و مشکلی که دندان‌هایتان دارد موقعیت آنهاست و شکل آن ایرادی ندارد بهتر است که ارتودنسی را به عنوان راه درمانی انتخاب کنید.

مسئله دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد شکل دندان است. اگر دندان شما بسیار بلند، بسیار کوتاه، شکسته شده و یا ساییده شده باشد بهتر است که به سراغ ونیر کامپوزیت بروید، چراکه این روش می‌تواند بدون تراش دادن دندان‌هایتان تنها لایه‌ای بر روی آن‌ها اضافه کند. البته باید به این موضوع نیز اشاره کنیم که در برخی از شرایط دندان‌ها به شدت آسیب دیده‌اند و یا حتی فواصل بسیاری در میانشان وجود دارد که در این حالت نیز بهترین راه استفاده از کامپوزیت دندان است که با توجه به تشخیص پزشک به انجام خواهد رسید. استفاده از این روش می‌تواند برای بلندتر کردن دندان سالم و ضخامت و پهنا بخشیدن به آن نیز مفید باشد.

مسئله سومی که می‌تواند در انتخاب ارتودنسی و کامپوزیت مؤثر باشد رنگ دندان است. اگر شکل و موقعیت دندان شما هیچ مشکلی ندارد و صرفاً می‌خواهید که دندانی سفیدتر داشته باشید می‌توانید به جای استفاده از کامپوزیت به دنبال روش‌های دیگری مانند بلچینگ دندان باشید. اما اگر شرایط شدیدتر از این حرف‌هاست و دندان‌ها شکل پوسیده‌ای به خود گرفته‌اند می‌توانید در نهایت پس از بهبود آن‌ها از روش ونیر کامپوزیت نیز استفاده نمایید.

سؤال دیگری که غالباً در ذهن افراد شکل می‌گیرد این است که آیا می‌توان ارتودنسی و کامپوزیت را با هم انجام داد؟ در پاسخ به این سؤال می‌توان گفت که در برخی از شرایط چنین چیزی ممکن خواهد بود. البته در بیشتر موارد لازم است که فرد ابتدا با کمک ارتودنسی دندان‌های خود را درمان کرده و سپس به سراغ ونیر کامپوزیت برود. این کار باعث می‌شود که ساختار دندان به حالت بهتری حفظ شده و دندان‌های کمتری به ونیر کامپوزیت احتیاج پیدا کنند./ برترین ها