رونقی که کرونا به صنعت مواد شوینده داد

تیتر20- در روزهای ابتدایی مرزگشایی کرونا در ایران گفتن از ماسک، دستکش، ژل ضدعفونی‌کننده در صدر خبرها قرار گرفت تا برگه‌های سفید پشت دَر داروخانه‌ها با مضمون «ماسک و ژل نداریم، سوال نفرمایید» جا خوش کنند. کیمیا شدن ژل‌های ضدعفونی‌کننده به تجویز ترکیب آب و وایتکس ختم شد تا قفسه‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای و سوپرمارکت‌ها پُر و خالی از موادشوینده شوند. گویی کرونا آماده بود تا صنعت مواد بهداشتی و شوینده را در صدر بنشاند.

کرونا و رفت‌وروب نزدیک عید به بازار شوینده‌ها رونق بخشید تا جایی که علی نقیب، عضو اتاق بازرگانی در همان روزها در گفت‌وگویی از افزایش چشمگیر تقاضا برای محصولات شوینده و بهداشتی خبر داد. او در توضیح وضعیت بازار آن روزها گفته بود: «با وجود اینکه ظرفیت تولید ایران در محصولات شوینده و بهداشتی سه برابر نیاز داخلی است اما تقاضای اخیر بسیار بالا بوده و همین مسئله باعث شده تا تولید این محصولات در کشور تا دوبرابر افزایش پیدا کند.»

کمیاب شدن بعضی از مواد شوینده در همان روزها ترس کمبود را به جان شهروندان انداخت، هرچند این عضو اتاق بازرگانی چندبرابر شدن میزان تقاضا را دلیل کمبود کالا در بازار عنوان کرد اگرچه به گفته او، سهم ۲۰درصدی مواداولیه وارداتی و زمان‌بر بودن فرآیند تولید هم به نوبه خود در شرایط بازار آن روزها و کم شدن بعضی از اقلام شوینده‌ دخیل بودند.

*** ایرانی‌ها بهداشتی‌تر شدند

«ما همیشه نگران فردایی هستیم که نیامده» «بهروز» ۱۲سالی است در فروشگاه‌های زنجیره‌ای کار می‌کند و با این حجم از خرید مردم بیگانه نیست. «یک دوره‌ای شایعه‌ شد محصولات بهداشتی کمیاب خواهد شد. سبد خرید مشتری‌ها پر بود از این محصولات و دستمال کاغذی. همیشه گوش به زنگ شایعه‌‌ایم تا بازار یک محصول را گرم کنیم چه دستمال کاغذی باشد، چه ماشین و چه طلا و سکه. همیشه آماده خریدیم.»

«بهروز» بازار خرید موادشوینده را همیشه گرم می‌داند، هرچند کرونا باعث شده همکاران فعالش در بخش موادشوینده بیشتر از قبل کار کنند. «باورکردنی نبود در چشم بر هم زدنی قفسه‌ها خالی می‌شد و بچه‌ها باید از انبار جنس می‌آوردند. بیشتر از همه مایع ظرفشویی و وایتکس مشتری داشتند.» بعد از فروکش کردن تب خرید موادشوینده و سر زدن به داروخانه‌ها برای ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده، بازار وایتکس گویا همچنان داغ است.

«با وجود اینکه به‌مرور مواد ضدعفونی‌کننده و ژل‌ها به قفسه مواد شوینده اضافه شدند، اما همچنان تاید، وایتکس و مایع ظرفشویی بیشتر فروش می‌روند.» هرچند سیدمصطفی مقدسی، مدیرعامل شرکت پاکرخ؛ یکی از شرکت‌های فعال تولیدی در این صنعت هم معتقد است ویروس کرونا بر رونق بازار شوینده‌ها تاثیر داشته است. او از ادامه‌دار بودن این رونق می‌گوید. رونقی که البته به تعبیر او هیچگاه به‌شدت روزهای ابتدایی نخواهد بود.

مقدسی از تاثیر ۲۰ تا ۳۰درصدی کرونا بر فرهنگ رعایت بهداشت ایرانی‌ها می‌گوید: «ویرورس کرونا بر استفاده از ضدعفونی‌کننده و موادشوینده تاثیر گذاشته است.» مدیرعامل پاکرخ، تولیدکننده‌ها و عرضه‌کننده‌های بازار موادشوینده را آنقدر قدرتمند نمی‌داند که بتوانند فرهنگ مصرف را در این حوزه تغییر دهند. «تولیدکننده تنها می‌تواند روی بالا بردن کیفیت محصولش تمرکز کند تا بتواند مشتری را به خرید محصول داخلی ترغیب کند.

بحث فرهنگ‌سازی به مجموعه عوامل نیاز دارد. تولیدکننده جان ندارد در زمینه تغییر فرهنگ مصرف مشتری تحقیقات انجام دهد. این تحقیقات مستلزم هزینه گزافی است که در توان تولیدکننده داخلی نیست. تولیدکننده داخلی اگر همت کند، بتواند برای محصولاتش تبلیغ کند.» به گفته مقدسی، توصیه‌های وزارت بهداشت در دوران همه‌گیری کرونا باعث رشد خرید مواد ضدعفونی‌کننده شده است. «به‌شخصه معتقدم این افزایش تقاضا دوبرابری بوده اما اینکه این افزایش در کدام محصولات نمود بیشتری داشته باشد، مطلع نیستم.»

*** قیمت‌های بی‌خبر از ثبات‌شان

«همیشه انبارها پر از کالا بودند. هیچ‌وقت کمبود نداشتیم. حتی روزهایی که مردم بیشتر از قبل شوینده می‌خریدند.» «سعید» ۸سالی است در یکی از هایپرمارکت‌های تهران کار می‌کند و بیشترین تقاضا را در روزهای همه‌گیری کرونا برای دستمال‌ کاغذی و صابون‌های مایع عنوان می‌کند.«ایرانی‌ها همیشه اهل نظافت بودند و این بخشی از فرهنگ‌مان است، اما در روزهای ابتدایی که وزارت بهداشت توصیه‌هایی برای رعایت بهداشت داشت خرید موادشوینده رونق گرفت.

فروشگاه ما هم مستثنا نبود. قفسه‌های شوینده‌ها خیلی زود خالی می‌شدند، البته شامپوها و نرم‌کننده‌ها نه.» نیما بصیری، رئیس انجمن سلولزی و بهداشتی هم معتقد است، کرونا باعث افزایش ۴۰درصدی فروش موادشوینده شد. او در  این میزان افزایش را با همه‌گیری کرونا همزمان می‌داند و می‌گوید: «این میزان از افزایش، ارتباطی با فصل فروش نداشته، چون فصل فروش موادشوینده قبل از شروع فروردین‌ماه است.

هرچند افزایش تقاضا در بازار شوینده‌ها افزایش را تجربه کرد، اما به همان نسبت هم افزایش تولید این مواد را داشتیم. با شروع کرونا در بیشتر کشورها شلف‌های فروشگاهی مربوط به موادشوینده خالی ماندند ولی در ایران چنین تجربه‌ای نداشتیم و هیچ قفسه‌ای خالی نماند چه در محصولات شوینده چه در سلولزی‌ها.» بصیری کاهش قیمت در ادامه افزایش تقاضا را مربوط به ثبات اقتصادی می‌داند. او با طرح این سوال که آیا ارز نیمایی در اختیار تولیدکننده قرار گرفته؟

می‌گوید:«در این مدت بازار شاهد افزایش نرخ ارز بوده و در مقابل هزینه حمل‌ونقل افزایش ۲۲ تا ۲۳درصدی را تجربه کرده، این در حالی است که افزایش۳۵درصدی سهم حقوق و دستمزد را هم داشتیم، هرچند افزایش تقاضای مواد اولیه در سطح جهانی قیمت‌ها را افزایش داده است. درواقع هیچ پارامتری ثابت نبوده تا قیمت‌ها کاهش را تجربه کنند.»

رئیس انجمن سلولزی و بهداشتی مسئولیت سنگین این روزهای تولیدکننده‌های شوینده را ثابت نگه‌داشتن قیمت این محصولات می‌داند، هرچند نمی‌تواند با قطعیت از ادامه‌دار بودن این ثبات بگوید.«هیچ پارامتری ثابت نمانده و تنها توانسته‌ایم قیمت محصولات را ثابت نگه داریم، اما اینکه این ثبات ادامه‌دار خواهد بود یا نه باید چشم به شرایط اقتصادی دوخت. اقتصادی که دولت به هیچ‌کدام از وعده‌های خود عمل نکرده است.»

*** باید همه‌چیز را خوب شست

«کرونا آمده. شوخی نیست. باید همه‌چیز را خوب شست تا درامان ماند.» «امیر» حقوق اسفند را که گرفت یک‌سوم آن را خرج موادشوینده کرد تا از کرونا درامان باشد: «وایتکس، مایع ظرفشویی، صابون مایع، دستکش و ماسک خریدم، با اینکه بخشی را به مادرم دادم هنوز هم از همان‌ها استفاده می‌کنیم.» احتمال بالا رفتن قیمت‌ها و کمیاب شدن محصولات بهداشتی انگیزه «امیر» برای خرج یک‌سوم حقوق ماهانه‌اش بوده:«احتمال گرانی بود. کارمند جماعت حواسش‌ باید به این چیزها باشد.»

«مسعود» اما پول خرید فله‌ای را نداشت و بالا رفتن میزان مصرف، حساب‌وکتاب‌هایش را بهم ریخته است:«من کارگر روزمزدم. پول نداشتم یک‌جا خرید کنم، اما مصرف‌مان بالا رفته. زنم همه‌چیز را می‌شوید. قبلا یک مایع ظرفشویی را یک‌ماه استفاده می‌کردیم، اما حالا هر ۱۳-۱۴ روز یک‌بار تمام می‌شود.» کرونا برای «محمود» یک معنا داشت؛ هزینه اضافی. هزینه‌ای که در اولین خرید مواد شوینده و بهداشتی یک‌میلیون برایش آب خورد هرچند خشم مدیر ساختمان هم بود: