وضعیت فعلی صنایع در ایران چگونه است؟

تیتر20- البته فعالان اقتصادی معتقدند که علاوه بر تحریم‌ها، فسادهای اقتصادی، کنترل‌ قیمت‌ها، یارانه و سیاست‌های بانکی کشور نیز در تضعیف صنایع، اثرات قابل توجهی دارند. بخش تولید، کسب و کارها و صنایع نحیف و رنجور ایران از اواخر سال98 علاوه بر همه این مشکلات، مورد هدف پدیده دیگری نیز قرار گرفت. پاندمی کرونا در جریان 2ماه قرنطینه کشور و براساس گزارش‌های رسمی باعث شد درصد زیادی از کارخانه‌ها در کشور نیمه‌فعال شوند و بسیاری دیگر فعالیت خود را متوقف کنند.

 بسته‌شدن مرزها و توقف کامل صادرات در جریان پاندمی ضربه دیگری را به صنایع وارد کرد. صنایع مربوط به ساختمان، صنایع پتروشیمی، صنعت فولاد، صنایع پوشاک، صنایع‌دستی و کالاهای صادراتی بیشترین ضربه را از شیوع کرونا خوردند. اما از آن طرف هم صنایع غذایی برای مدتی با توجه به علاقه و ترجیح مردم به خرید مواد غذایی بسته‌بندی، دوران خوبی را سپری کرد که این صنعت هم در ادامه و به‌دلیل کاهش صادرات می‌تواند متحمل هزینه‌هایی شود. از صنایعی که در این دوران درخشیدند صنایع دارویی و بهداشتی بودند که تقریباً در همه دنیا رشد قابل توجهی را تجربه کردند.
آمار منفی تولید

بخش صنعت، واحدهای تولیدی زیادی را شامل می‌شود و از بخش‌های مهم زیرگروه صنایع و معادن است که عملکرد واقعی بخش تولید در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها را نشان می‌دهد. در سال1398 مرکز آمار ایران اطلاعات قیمت و مقادیر فصلی تولید و فروش محصولات حدود 2500کارگاه صنعتی بالای 10نفر پرسنل را منتشر کرد. براساس این اطلاعات رشد بخش صنعت در سال 1398 معادل 1.8- درصد بوده است. رشد این بخش طی فصول بهار تا پاییز سال 98به‌ترتیب 5-، 3.7- و 0.6- درصد بوده است. طی این دوره از شدت کاهشی‌بودن آن کاسته شده و در نهایت در فصل زمستان سال گذشته، رشد این بخش مثبت شده و به عدد 2.4درصد رسیده است. در فصل زمستان سال1398، فعالیت‌هایی که بیشترین سهم را در ارزش افزوده بخش صنعت داشتند نظیر ساخت محصولات غذایی و انواع آشامیدنی، ساخت کک، فراورده‌های حاصل از تصفیه نفت و سوخت‌های هسته‌ای، ساخت مواد شیمیایی و محصولات شیمیایی، ساخت سایر کانی‌های غیرفلزی، ساخت فلزات اساسی و ساخت وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیم‌تریلر، دارای رشد مثبت نسبت به فصل مشابه سال قبل بودند که منجر به رشد مثبت این بخش  در فصل زمستان سال1398 شده‌اند. در همه فصول سال‌های 1397تا فصل پاییز سال1398 رشد شاخص مقدار بخش صنعت در هر فصل نسبت به فصل مشابه سال قبل منفی بوده و نهایتاً در فصل زمستان سال1398 مثبت شده است. همچنین گزارش‌های آماری نشان می‌دهد که ارزش افزوده صنعت ساختمان در سال1390 حدود 104هزار میلیارد تومان بوده که بعد از گذشت 8سال هنوز به سطح سال1390 نرسیده است.
 
چوب کرونا، لای چرخ‌دنده‌های صنعت دنیا

البته شرایط امروز صنعت در همه دنیا رو به وخامت رفته است. اخیراً سازمان توسعه صنعتی ملل متحد (یونیدو) داده‌های جدیدی را درباره شاخص تولید صنعتی در 49کشور منتشر کرده است که حدود 87درصد ارزش افزوده تولید در جهان را نشان می‌دهد. مقایسه داده‌ها نشان می‌دهد که در مارس2020 نسبت به دسامبر2019 تقریبا 81درصد کشورها به‌طور متوسط 6درصد کاهش تولید صنعتی را تجربه کرده‌اند. داده‌های ‌ماه آوریل 2020 در مقایسه با دسامبر 2019نشان می‌دهد که در این تولیدات صنعتی 93درصد این کشورها 20درصد افت داشته‌اند، این یعنی در مدت فقط یک‌ماه 14درصد از تولیدات صنعتی کاسته شده است. مقایسه بین آوریل 2020 با آوریل 2019 و مارس 2020با مارس 2019نیز نتایج مشابهی را نشان می‌دهد. یعنی صنایع تولیدی اغلب کشورها تحت‌تأثیر کرونا قرار گرفته‌اند. بیشتر صنایع در این مدت آسیب دیدند و در تحقیق دیگری که یونیدو انجام داده صنایع دارویی برندگان کرونا بوده‌اند. این در حالی است که صنایع خودروسازی یکی از بزرگ‌ترین بازندگان این دوره به شمار می‌آیند. آفریقای جنوبی، هند، مکزیک، فرانسه و ایتالیا 5کشوری هستند که در این دوره بیشترین کاهش حجم مبادلات تجاری را متحمل شدند. اسرائیل، چین و شیلی شاهد افزایش تجارت بودند. همانطور که در تجزیه و تحلیل‌های مربوط به اثرات اقتصادی کرونا گفته شده بود چین مسیر بهبود خود را زود طی کرد. دولت‌ها درهمه دنیا روش‌های مشابهی را برای کمک به تولیدکنندگان و بخش صنعت پیش گرفتند. متداول‌ترین شکل پشتیبانی گزارش شده توسط بنگاه‌ها عبارت است از تعویق مالیات، تعویق پرداخت تعهدات وام، پرداخت بیمه‌ها، تامین اعتبار برای بنگاه‌هایی که کارگران را اخراج نمی‌کنند و انواع کمک‌های مالی. دولت ایران نیز در ابتدا چنین راهکارهایی را پیش گرفت اما بیشتر کمک‌ها مربوط به بخش خدمات بود و بعضی از این حمایت‌ها آن‌قدر اندک بود که حتی خیلی از تولیدکنندگان پیگیر دریافت این کمک‌ها نشدند. اما استراتژی دیگری به کمک صنایع آمد و آن استفاده از ابزارهای مالی بورس و تشویق بیشتر مردم برای سرمایه‌گذاری در این بازار بود که هم به تامین سرمایه در گردش تولید منجر و هم به عامل تامین مالی دولت تبدیل شد./همشهری