اینترنت ماهواره‌ای فیلترینگ را دور می‌زند؟

تیتر20- شرکت استار لینک به‌عنوان زیرمجموعه شرکت فضایی اسپیس‌ایکس روز جمعه ۵۷ماهواره کوچک دیگر را در ادامه مسیر پیشرفت پروژه اینترنت ماهواره‌ای خود به فضا پرتاب کرد. این پرتاب جدیدی در رقابت جهانی راه‌اندازی اینترنت ماهواره‌ای به‌حساب می‌آید. اسپیس‌ایکس قصد دارد تا سال۲۰۲۷ شبکه‌ای از ۴۲هزار ماهواره را در مدار پایینی زمین قرار دهد تا رؤیای اینترنت ماهواره‌ای سریع و ارزان را به حقیقت تبدیل کند.

هم‌اکنون هم اینترنت ماهواره‌ای در جهان وجود دارد اما سرعت آن محدود و قیمت آن بسیار گران است. در این مسیر شرکت‌های مختلفی در جهان رقابت دارند و به همین‌خاطر این مسئله جنجالی است. آیا اینترنت ماهواره‌ای می‌تواند دسترسی یکسانی را برای مردم جهان به شبکه جهانی مهیا کند؟ فیلترینگ در کشورهای مختلف چه آینده‌ای دارد؟
نیمی از جهان؛ بدون اینترنت

پس از آنکه شرکت آمازون چندی پیش مجوز راه‌اندازی اینترنت ماهواره‌ای را از دولت آمریکا دریافت کرد، بحث درباره این تکنولوژی پیشرو دوباره آغاز شد. این شرکت با بودجه 10میلیارد دلاری پروژه‌ای را با نام Project Kuiper آغاز می‌کند که طی آن 3236ماهواره را در مدار نزدیک به زمین (low-Earth orbit) قرار می‌دهد. البته پیش از این، اینترنت ماهواره‌ای در اختیار بانک‌ها و کسب‌و‌کارهای بزرگ بوده، اما آنچه در این میان اهمیت دارد، این است که چند شرکت مانند اسپیس‌ایکس، آمازون، فیس‌بوک و وان‌وب در رقابتی نفسگیر تلاش می‌کنند تا این تکنولوژی را با قیمت ارزان، سرعت بالا و تأخیر پایین در اختیار مناطق محروم از اینترنت قرار دهند و در عین حال برای خود درآمد کسب کنند.

براساس آمارهایی که تاکنون ارائه شده است، حدود نیمی از جمعیت جهان، یعنی 3.5میلیارد نفر، از اینترنت محروم هستند و برخلاف نیم دیگری از مردم جهان تجربه استفاده از شبکه جهانی را تاکنون نداشته‌اند. اینترنت ماهواره‌ای امید تازه‌ای برای دسترسی به اینترنت در مناطق دورافتاده است.
اینترنت از آسمان

اینترنت ماهواره‌ای نوعی دسترسی به اینترنت است که در مناطقی که دسترسی به انواع رایج این تکنولوژی فراهم نیست، می‌تواند از طریق ماهواره‌های زمین‌ایستا (geostationary satellites) داده‌ها را به سرعت منتقل کند. درواقع به جای اینکه از کابل مسی یا فیبر‌نوری برای انتقال داده‌ها استفاده شود، امواج ماهواره‌ای این کار را به‌عهده می‌گیرند.

اینترنت ماهواره‌ای به‌طور کلی به 3مؤلفه اصلی متکی است؛ یک ماهواره که به‌طور معمول در مدار زمین‌ایستا قرار می‌گیرد، تعدادی ایستگاه زمینی که به دروازه (gateway) معروفند و داده‌های اینترنت را از طریق امواج رادیویی (مایکروویو) انتقال می‌دهند و یک آنتن کوچک در مکان کاربران که اغلب یک آنتن بشقابی VSAT فرستنده-گیرنده است. سایر اجزای سیستم اینترنت ماهواره‌ای شامل یک مودم در کنار کاربر است که شبکه کاربر را با گیرنده و یک مرکز عملیات شبکه متمرکز (NOC) برای نظارت بر کل سیستم پیوند می‌دهد. ماهواره با هماهنگی با یک دروازه پهن‌باند، یک شبکه ستاره‌ای را ایجاد می‌کند که در آن ارتباطات شبکه از طریق پردازنده مرکزی یا هاب (hub essor) شبکه که در مرکز این ستاره قرار دارد، عملیاتی می‌شود.
خارج‌شدن اینترنت از کنترل دولت‌ها؟

در اینترنت ماهواره‌ای دوطرفه که هم‌اکنون وجود دارد، کاربر نیازی به استفاده از خطوط تلفن ADSL یا Wireless برای دریافت و ارسال داده‌ها ندارد و این فرایند به وسیله ماهواره انجام می‌شود. با این حال، برای استفاده از نوع دوطرفه، تجهیزاتی گران‌قیمت مانند ریسیور، LNB و دیش Offset مورد نیاز است. نکته دیگر این است که استفاده از این سرویس نیاز به دریافت مجوز از مراجع قانونی دارد. به همین دلیل است که به جز دستگاه‌های دولتی، بانک‌ها و کسب‌و‌کارهای بزرگ، افراد عادی قادر به استفاده از آن نیستند.

برای اینترنت ماهواره‌ای جدید شرکت‌های مختلفی در تلاش هستند تا با ارسال هزاران ماهواره‌ کوچک به مدار‌های پایینی زمین، که صورت فلکی کوچکی از ماهواره‌ها را تشکیل خواهند داد، اینترنت را به زمین ارسال و به اهداف خود دست پیدا کنند. این هدف دسترسی ارزان به اینترنتی بسیار سریع است. هم‌اکنون سرعت اینترنت ماهواره‌ای موجود نسبت به سرویس‌های فیبرنوری بسیار پایین است و علاوه بر این، تأخیر و پینگ بسیار بالایی وجود دارد. شرکت‌های فناوری در واقع با پرتاب مجموعه‌ای از ماهواره‌های کوچک به‌صورت شبکه می‌خواهند این مشکل را حل کنند. تا پیش از این دولت‌ها گلوگاه‌های اصلی ورود اینترنت به کشورها بوده‌اند و می‌توانستند محتوای مورد نظر خود را فیلتر کرده و یا حتی در مواردی که تشخیص می‌دهند، کل اینترنت کشور را قطع کنند.

اینترنت ماهواره‌ای می‌تواند در این زمینه ایجاد مشکل کند. اما یکی از موانع دریافت و ارسال داده‌ها، شرایط جوی نامناسب است. درواقع باران‌های شدید و طوفان‌های سهمگین می‌توانند بر امواج ماهواره‌ای تأثیر بگذارند. علاوه بر این، از آنجا که راه‌اندازی اینترنت ماهواره‌ای نیازمند تعداد زیادی ماهواره است، نور این ماهواره‌ها رصد اجرام آسمانی را برای اخترشناسان دچار اختلال می‌کند. همچنین در مورد فیلترینگ اینترنت ماهواره‌ای این امکان وجود دارد که حاکمیت‌ها‌‌ با ایجاد اختلال در امواج ماهواره‌ای، موسوم به جمینگ (jamming) یا پارازیت ارسال و دریافت داده‌ها را با مشکل مواجه کنند.

درنهایت، آنچه اکنون شاهد هستیم این است که فعلا اینترنت ماهواره‌ای به‌گونه‌ای که مردم انتظار دارند، در دسترس نیست. بنابراین باید منتظر باشیم تا ببینیم شرکت‌هایی که اکنون در حال تلاش برای ارائه این تکنولوژی هستند، در سال‌های آینده به چه نتیجه‌ای می‌رسند./همشهری