چرا گره خودروهای ناقص باز نمی شود؟/ عدم تامین قطعه ناشی از مشکلات ارزی و ترخیص به موقع آن است

تیتر20 - زنجیره تامین خودروسازان طی ماه های اخیر با مشکلات عدیده ای مواجه شده است؛تحریم ،افزایش نرخ ارز ،عدم تخصیص ارز وهمچنین مشکلات ترخیص کالا و مواد اولیه از گمرکات کشور بخشی از این مشکلات هستند. ریشه این مشکلات چیست؟ چرا به رغم تاکید وبعضا تلاش برای رفع موانع همچنان این بخش مهم از صنعت کشور با موانع فراوانی روبرو هستند؟این موضوع را با امیر حسن کاکایی ،کارشناس صنعت خودرو در میان گذاشتیم:

در حال حاضر با کمبود شدید ارز مواجه هستیم به همین علت بانک مرکزی سعی می کند اولویت بندی کرده وبر اساس آن ارز تخصیص بدهد.اما نکته قابل توجه در این میان است که وزارت صمت به عنوان متولی اصلی تولید خودرو بدون وزیر است.در این گونه موارد ومواقع اصولا در حد وزیر برای چانه زنی وبرطرف کردن موانع اقدام می کنند.مشکل دیگر بحث افت صادرات و واردات است که به همان میزان درآمدهای ارزی کشور افت کرده است .

با این حال فکر می کنم مشکل اصلی از یک طرف بی اعتمادی سیستم مالی وسیاست گذاری کشور به صنعت خودرو است.از ابتدای سال  97 به بهانه دلار 4200تومانی  وبه دلیل عدم تسویه حساب،اجازه ترخیص کالا را ندادند.الان بسیار از موادو قطعات مورد نیازقطعه ساز وخودروساز در گمرک موجود است اما به علت عدم تسویه حساب اجازه ترخیص پیدا نکرده اند.

البته چندی پیش به صورت علی الحساب کارهایی انجام شد و در برخی موارد تا 90درصد نیز ترخیص صورت گرفت.اما این روند هم مجدد قفل شده است.باردیگر بیان می کنم به نظرم دلیل اصلی از یک سو کمبود ارز است واز دیگر سو بی اعتمادی سیستم سیاستگذاری کشور به کارآفرینان و تولیدکنندگان است که بخش از آنها خودروساز وقطعه سازان هستند.

بدون تردید باعث افزایش هزینه ها خواهد شد.ببینید کالایی خریداری شده وبه گمرک رسیده است وهنگامی که به کالای نهایی تبدیل نشود طبیعتا هزینه زا است.در کنار اینها استهلاک و سایر هزینه ها را نیز باید اضافه کرد.ضمن اینکه باید در نظر داشت که صنعت خودرو یک صنعت گروهی است .یعنی تعداد زیادی شرکت باید کار کنند تا یک دستگاه خودرو تولید شود.حالا کافی است در بین 6هزار قطعه مورد نیازیک قطعه به چرخه تولید نرسد تا روند تولید متوقف شود.دراین بین نه تنها با مشکلات خاص خود اعم از ترخیص وتخصیص ارز وهزینه های صورت گرفته مواجه است بلکه برای کل زنجیره تامین مشکل ایجاد می کند.

در این میان علاوه بر اینکه این مشکل نه تنها باعث افزایش میزان نارضایتی مشتریان خواهد شد بلکه موجب می شود که زنجیره تامین نتواند به منابع مالی خود برسد.همچنین باعث افزایش تعداد خودروهای ناقص خواهد شد. به بیان ساده برای تولید یک خودرو زنجیره تامین هزینه های بسیای پرداخته است اما به دلیل عدم تامین یک قطعه که ناشی از مشکلات ارزی وترخیص به موقع آن است،کل زنجیره تامین خسارت می بینند ومحصولی ناقص به اصطلاح به کف کارخانه می رود تا وقتی که قطعه مورد نیاز تامین شود.این مساله در پی خود تبعات کیفی همچنین هزینه های دیگر از جمله انبارداری و استهلاک هم دارد. به نظرم تا زمانی که وزرات خانه وزیر نداشته باشد وهمچنین مشکلات ارزی وبهانه عدم تخصیص وجود دارد،این مشکلات نیز ادامه خواهد داشت.

نکته متناقض دیگر بحث حمایت از تولید داخل است.تولید کننده ای قطعه ای را تولید می کند این قطعه با مشخصات تولید داخل در گمرک تعرفه بندی می شود.در جای دیگر این قطعه با مشخصات دیگری وارد می شود.در این جا تولید داخل با مشکل مواجه می شود که اکنون با آن مواجه هستیم.علت این است که نظام گمرکی با چنین شرایط پیچیده ومتغییری تناسب ندارد.در حالت نرمال چنین مشکلاتی وجود ندارد. ولی در حال حاضر در شرایطی هستیم که هر روز یک اتفاق جدیدی رخ می دهد ولذا مسئولین گمرک یا کشوری متناسب با رویداد جدید اقدام می کنند.این مساله باعث می شود که یک مساله حل شود اماخود موجب بروز مشکل برای بخش دیگر می شود و به رغم نیت حمایت از تولید داخل با اتخاذ برخی تصمیم های تولید داخل قفل می شود،قطعه سازی ودر کل صنعت خودرو نیزاز این امر مستثنی نیستند.

یک مساله که در این میان باعث بروز مشکلات شده است ظرفیت تولید است که بازهم در این میان ازعدم تخصیص ارز وترخیص از گمرک با مشکل مواجه شده است وآن ظرفیت تولید برخی قطعات است.به عنوان مثال مصرف قطعه ای 5هزار عدد است.اما هزار عدد از آن داخل تولید می شود.بنابراین مابقی آن باید با واردات تامین شود. اما بنا به دلایلی که اشاره شد این کالا در گمرک می ماند.البته اصل قضیه مبتنی بر حمایت ازتولید داخل خوب است اما باعث توقف خط تولید وعقب ماندن از تولید وتعهدات می شود.در واقع مشکلات موجود نتیجه شرایط متغییر فعلی وعدم واکنش های متناسب با سرعت تغییرات است.