ابهام جدید در چگونگی تعیین سطح رفاه مشمولان یارانه

تیتر۲۰- سید مجتبی زری‌باف در این باره اظهار کرد: متخصصان پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان که غالباً از نخبگان دانشگاهی و فناور کشور هستند تمرکز خود را بر گسترش و ارتقای مهم‌ترین ابزار حکمرانی مدرن داده محور قرار دادند.

وی افزود: جلسات و مکاتبات متعدد نظارتی، پاسخگویی به اعتراضات، تعاملات گسترده بین دستگاهی به منظور هماهنگی اجرای تکالیف قانونی و مشاهده مداوم برخی گزارشات و تحلیل‌های رسانه‌ای ناآگاهانه و بعضاً غیرعلمی و غیر دقیق، هیچ کدام مانع حرکت متخصصان پایگاه رفاه ایرانیان، برای پیشگامی در عرصه‌ای که بدان پا گذاشته‌اند نشد و این روند هم چنان ادامه دارد.

سرپرست پایگاه اطلاعات رفاهی ایرانیان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه پایگاه رفاه ایرانیان با تلاش ارزشمند چندین ساله مدیران و متخصصان اقتصادی و فناور کشور ایجاد شده است و وظیفه‌اش تحلیل اطلاعات اقتصادی و رفاهی خانوارهای کشور جهت وسع‌سنجی و تمکن‌سنجی است گفت: وسع‌سنجی ابزار حکمرانی مدرن است تا بتوان سیاست‌های حمایتی و رفاهی کشور را هدفمند به سمت اقشار مورد نظر هدایت کرد.

زری‌باف افزود: علاوه بر آن، اطلاعات موجود در پایگاه رفاه ایرانیان می‌تواند به عنوان ابزار حکمرانی مدرن در توصیه‌های سیاستی، شفاف‌سازی وضعیت اقتصادی و رفاهی کشور، بررسی اثرات اقدامات پیشین و پیش‌بینی و تحلیل اثرات احتمالی سیاست‌گذاری‌های آتی مورد استفاده قرار گیرد.

ارائه پیشنهاد تغییر مبنا از "دهک‌بندی" به "صدک‌بندی" به دولت 

وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر ارتباط پایگاه رفاه ایرانیان با پرداخت یارانه‌های نقدی گفت:‌ پیرو مصوبه مجلس شورای اسلامی در بند ب تبصره ۱۴ قانون بودجه ۱۴۰۱ کل کشور، هیئت دولت و ستاد تنظیم بازار در تفسیر "اقشار و دهک‌های پردرآمد" مندرج در این تبصره تصمیم گرفت تا ماهیانه به خانوارهای دهک‌های یک تا سه، به ازای هر نفر ۴۰۰ هزار تومان، دهک‌های چهار تا ۹ به ازای هر نفر ۳۰۰ هزار تومان پرداخت و دهک ۱۰ را حذف کند.

وی با بیان اینکه وظیفه شناسایی به عهده پایگاه رفاه ایرانیان است تا بر مبنای وسع سنجی خود این دهک‌ها را معرفی کند گفت: لازم به تأکید است در این سیاست پایگاه رفاه ایرانیان صرفاً مجری شناسایی دهک‌ها بوده است. به طور همزمان پیشنهادات کارشناسی و مبتنی بر داده به منظور تدقیق انتخاب گروه‌های هدف از سوی این پایگاه به هیئت دولت ارائه شده است که به طور کلی می‌توان آن را در تغییر مبنا از "دهک‌بندی" به "صدک‌بندی" خلاصه کرد.

سرپرست پایگاه اطلاعات رفاهی ایرانیان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ادامه داد: البته تا کنون این پیشنهاد مبنای تصمیم‌گیری قرار نگرفته است.

حدود ۹۰ درصد جمعیت کشور مشمول یارانه نقدی هستند

زری‌باف در بخش نخست سخنانش، آخرین آمار از وضعیت یارانه نقدی در کشور را اعلام و اظهار کرد: بر اساس آخرین وضعیت محاسبه مشمولین یارانه در مردادماه ۱۴۰۱ توسط پایگاه رفاه ایرانیان، از بین حدود ۸۶ میلیون نفر جمعیت کل کشور، حدود ۲۵ میلیون و ۵۰۰ هزار خانوار معادل ۷۷ میلیون و ۹۰۰ هزار نفر به عنوان مشمول به سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها معرفی شده‌اند (معادل ۸۹٫۹ درصد جمعیت کشور).

مشمولین جدید یارانه چند نفر هستند؟

وی افزود: از این میزان حدود ۸۰۰ هزار خانوار مشمول یارانه ۴۰۰ هزار تومانی و حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار خانوار مشمول یارانه ۳۰۰ هزار تومانی هستند. از بین ۷ میلیون جامانده که شامل انصرافی‌های قدیم، محذوفین قدیم و افرادی است که به هر دلیلی در فروردین ماه سال ۱۴۰۱ یارانه ۴۵۵۰۰ تومانی دریافت نمی کردند، تعداد کل ثبت‌نامی‌های جدید (پس از اردیبهشت ۱۴۰۱) حدود دومیلیون و ۷۰۰ هزار نفر هستند که حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر از این افراد در جمع مشمولین فعلی حاضر هستند. هم چنین از بین محذوفین جدید یارانه در اردیبهشت سال ۱۴۰۱ حدود ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر اقدام به ثبت اعتراض کردند که در وسع سنجی تیر ماه یک میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در جمع مشمولین تیرماه یارانه به سازمان هدفمندسازی یارانه ها معرفی شدند.

تکلیف جاماندگان و ثبت‌نامی‌های جدید یارانه

تعیین تکلیف واریز معوقات خانوارهای مشمول شده جدید بر عهده سازمان هدفمندی است

سرپرست پایگاه اطلاعات رفاهی ایرانیان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره تکلیف جاماندگان و ثبت‌نامی‌های جدید یارانه گفت: برخی افراد جامانده به دلایل مختلف هنوز امکان ثبت‌نام پیدا نکرده‌اند. ثبت‌نام افراد جامانده و انصرافی‌های قبل، توسط سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها و از طریق درگاه my.gov.ir صورت می‌پذیرد. پس از ثبت‌نام، اطلاعات خانوارهای ثبت‌نامی توسط سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها برای پایگاه رفاه ایرانیان ارسال شده و در اولین دور بعدی واریز یارانه، مورد وسع سنجی فوری قرار گرفته و در صورت حضور در دهک‌های ۱ تا ۹، سرپرستان خانوارهای مشمول برای واریز یارانه به سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها معرفی می‌شوند.

زری‌باف درباره خانوارهایی که اخیراً مشمول شده و معوقات خود را دریافت نکرده‌اند و همچنین درباره تکلیف رفع مسدودی یارانه‌ها  گفت: تمامی امور اجرایی مربوط به واریز یارانه‌ها، ازجمله پرداخت معوقات مشمولین، تعیین تکلیف مبالغ مسدودی در حساب سرپرست خانوار، رفع مشکل واریز مبالغ کمتر از تعداد اعضای خانوار و ... توسط سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها صورت می‌پذیرد.

علت حذف برخی مددجویان نهادهای حمایتی چه بود؟

وی در پاسخ به پرسشی با این مضمون که «برخی افراد تحت پوشش بنیاد شهید، کمیته امداد، سازمان بهزیستی و ... به دلیل دهک بندی پایگاه رفاه ایرانیان از خدماتی که از این نهادها دریافت می‌کرده‌اند حذف شده‌اند و بعد از مراجعه به این نهادها، به وزارت رفاه و پایگاه رفاه ایرانیان ارجاع شده‌اند تا برای بهره‌مندی مجدد از خدمات، دهک خود را تغییر دهند. ماجرا چه بوده است؟» گفت: پایگاه رفاه ایرانیان در هیچ کدام از تصمیمات نهادهای مذکور مبنی بر حذف ارائه خدمات به برخی از افراد تحت پوشش این نهادها، نه در لایه کارشناسی و نه در لایه اجرایی طرف همکاری و مشورت نبوده است.

سرپرست پایگاه اطلاعات رفاهی ایرانیان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزود: وسع (دهک) افراد به عنوان اطلاعات تولیدی پایگاه رفاه ایرانیان صرفاً در صورت درخواست در اختیار همه دستگاه‌های اجرایی علاقه‌مند قرار خواهد گرفت و دستگاه‌ها تماماً با اختیار و مسئولیت خود می‌توانند از این اطلاعات استفاده کنند. به‌عبارت‌دیگر، ضمن دفاع از منطق وسع سنجی، تعیین محدوده اقشار دریافت کننده حمایت و اقشار حذف شده، با مشورت پایگاه رفاه نبوده و تصمیم مستقل و مختارانه دستگاه‌هایی اعم از بنیاد شهید و امور ایثارگران، سازمان بهزیستی و ... بوده است.

زری‌باف با بیان اینکه متأسفانه در موارد معدودی مشاهده شده است که برخی دستگاه‌های اجرایی از دهک اعلامی به عنوان جایگزین تمامی فرایندهای شناسایی و خدمت‌رسانی خود استفاده کرده‌اند و پاسخگویی به متقاضیان خود را به بهانه دهک بندی به پایگاه رفاه ایرانیان ارجاع داده‌اند تأکید کرد: بدیهی است دهک افراد به صورت دستی قابل تغییر نیست؛ فلذا ارجاع معدود برخی متقاضیان این نهادها که اکثراً از اقشار خاص و نیازمند حمایت جامعه هستند به یک نهاد دیگر که از اساس از تصمیمات نهاد متولی بی‌اطلاع است اقدام صحیحی به نظر نمی‌رسد.

پاسخ به چند سوال درباره پایگاه رفاه ایرانیان و نحوه دهک بندی‌ها

چه اطلاعاتی در پایگاه رفاه ایرانیان مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

وی در بخش دوم سخنانش به سوالاتی درباره روند جمع آوری اطلاعات در پایگاه رفاه ایرانیان پاسخ داد و درباره اینکه چه اطلاعاتی در پایگاه رفاه ایرانیان مورد استفاده قرار می‌گیرد؟ گفت: پایگاه رفاه ایرانیان در حال حاضر از حدود ۶۰ پایگاه داده کلان کشور بهره می‌گیرد. اطلاعات ساختار خانوار، خودرو، تراکنش‌های بانکی، شرایط اجتماعی، حقوق، بورس، بیماران خاص و معلولین، مجوزهای صنفی، سفرهای خارجی، تسهیلات و سود بانکی و ... ازجمله برخی اطلاعات مستخرج از پایگاه داده‌های کشور موجود در پایگاه رفاه ایرانیان است.

آیا از همه این اطلاعات در آزمون وسع استفاده می‌شود؟

سرپرست پایگاه اطلاعات رفاهی ایرانیان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره اینکه آیا از همه این اطلاعات در آزمون وسع استفاده می‌شود؟ اظهار کرد: آزمون وسع تاریخچه تخصصی طولانی و پیچیده‌ای در پایگاه رفاه ایرانیان دارد و به عواملی چون تحلیل تئوریک اقتصادی، کیفیت و اشراف داده‌های ورودی، شهود مستخرج از داده‌ها و موارد تخصصی متعدد دیگر وابسته است. برخی اطلاعات پایگاه رفاه هم چون ساختار و بعد خانوار، ارزش خودروی خانوار، خرید کارت خانوار، وضعیت سرپرستی خانوار، وضعیت اشتغال اعضای خانوار، حقوق و دستمزد اعضای خانوار، سود بانکی، عضویت افراد معلول و یا دارای بیماری خاص در خانوار و ... با اثرات مختلف متأثر از اهمیت، کیفیت و بازه زمانی اطلاعات، در آزمون وسع مورد استفاده قرار گرفته است.

زری‌باف ادامه داد: برخی موارد دیگر همچون تسهیلات دریافتی خانوار، سفرهای خارجی خانوار، مجوزات صنفی و ... خارج از آزمون وسع و به منظور ارزیابی نتایج وسع سنجی مورد بهره برداری قرار می‌گیرند.

متولی تولید داده‌های موجود در پایگاه رفاه ایرانیان چه نهادی است؟

وی درباره اینکه متولی تولید داده‌های موجود در پایگاه رفاه ایرانیان چه نهادی است؟ اظهار کرد: هر کدام از داده‌های موجود در پایگاه رفاه ایرانیان متولی جداگانه‌ای دارد و پایگاه رفاه هیچ اطلاعاتی را تولید نکرده و صرفاً بهره‌بردار اطلاعات ثبت شده در دستگاه‌های مختلف است. به عنوان مثال اطلاعات ساختار و بعد خانوار توسط سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، خودرو و سفرهای خارجی توسط فراجا، تراکنش‌های بانکی توسط بانک مرکزی، حقوق و بیمه توسط صندوق‌ها و خزانه و ... تولید شده و در اختیار پایگاه رفاه ایرانیان قرار می‌گیرد.

سرپرست پایگاه اطلاعات رفاهی ایرانیان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزود:‌البته قطعاً پایگاه رفاه در تعامل مستمر با دستگاه‌های مولد و متولی داده ارتقای کیفیت و به‌روزرسانی داده‌های ورودی را پیگیری می‌کند.

نحوه و روند دهک‌بندی درآمدی خانوار

آیا دهک دهمی‌ها "مرفه" هستند؟

زری‌باف در توضیح نحوه و روند دهک‌بندی درآمدی خانوار و در پاسخ به اینکه آیا دهک ۱۰ به معنای افراد مرفه کشور است؟ گفت: توجه به مفهوم "دهک" بسیار مهم است. 

از لحاظ آماری دھک به معنای یک دهم جمعیت کل کشور است و دهک درآمدی بیشتر از آن که یک مفهوم مطلق اقتصادی باشد، یک مفهوم نسبی و جمعیتی است. یعنی دهک ۱۰ لزوماً به معنای قشر مرفه کشور نیست، دهک ۱۰ معادل ۱۰ درصد جمعیتی کشور است که در مجموع و پس از ترکیب آیتم‌های وسع‌سنجی به نسبت مابقی جمعیت کشور بالاتر قرار می‌گیرند./ایسنا