صنعت توریسم سلامت ایران گرفتار دلالی

تیتر۲۰- جایگاه پزشکی ایران در دنیا به لحاظ نیروهای متخصص و مجرب و همچنین ارزان بودن خدمات در مقایسه با سایر کشورهای منطقه و جهان، باعث شده که هر سال چند صد هزار نفر بیمار خارجی برای درمان راهی ایران شوند. اما، نکته که در این بین مبهم است، نامشخص بودن میزان درآمد از محل توریسم سلامت است.

آن طور که مدیران وزارت بهداشت همواره در لابه لای گفته‌های خود عنوان می‌کنند، این است که مراکز درمانی کشورمان به گونه‌ای است که توانسته ایم در جذب بیمار خارجی موفق باشیم و حتی ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز، به هنگام نیازهای درمانی، وطن خودشان را انتخاب می‌کنند.

سعید کریمی معاون درمان وزارت بهداشت، در همین رابطه گفت: اگر وضعیت درمانی ایران را با کشورهای اطراف مقایسه کنیم، شاهدیم که از کشورهای اطراف برای امور پزشکی به ایران می‌آیند. زمینه بسیار خوبی برای توریسم سلامت داریم. مردم کشورهای اطراف برای همین امکاناتی که داریم به ایران می‌آیند. از نظر پزشکی ایران جزو کشورهای پیشرو است، به ویژه در مهارت جراحی و تشخیصی که قطعاً جزو کشورهای درجه یک هستیم.

وی تاکید کرد: از نظر تجهیزات پزشکی هم اگر سرانه را محاسبه کنید، در تجهیزاتی مانند سی‌تی‌اسکن، ام آر آی و…، دست کمی از کشورهای درجه یک نداریم.

بر اساس گزارش سال گذشته وزارت بهداشت، ۲۰۰ مرکز پزشکی دارای مجوز پذیرش بیمار خارجی (IPD) هستند که از این تعداد ۱۸۶ مورد بیمارستان و ۱۴ مرکز جراحی که به صورت کلینیک‌های کوچک برای اعمال جراحی محدود بوده، هستند. این مراکز در ۲۲ دانشگاه علوم پزشکی و تحت نظارت وزارت بهداشت مستقر و در حال فعالیت هستند.

همچنین، آمارهای رسمی وزارت بهداشت حاکی از این است که هر سال نزدیک به ۱۰۰ هزار بیمار خارجی برای درمان به ایران می آیند. به طوری که این آمار در سال ۹۹، ۸۰ هزار نفر اعلام شده است. البته معاون درمان وزارت بهداشت، با اشاره به آمار ۸۰ هزار بیمار خارجی که در سال ۹۹ برای درمان به ایران آمده اند؛ عنوان داشت: این تعداد جدا از بیمارانی است که به صورت سرپایی و یا در مراکز جراحی محدود خدمات مورد نیاز را دریافت کرده اند. در مجموع به صورت تخمینی طی سال ۹۹ به بیش از یک میلیون بیمار خارجی خدمات درمانی ارائه شده است.

کریمی در پاسخ به این سوال که بیماران خارجی از چه تعداد کشور وارد ایران شده اند، گفت: بیماران از ۹۹ کشور به ایران مراجعه کردند که بیشتر آنها از کشورهای همسایه همچون افغانستان، عراق، آذربایجان و عمان بوده اند.

در حال حاضر، بیشترین مقصد بیماران خارجی در ایران، شهرهای شیراز، مشهد و تهران است که با توجه به موقعیت جغرافیایی و همچنین، امکانات درمانی، شاهد حضور این بیماران در مراکز درمانی این کلانشهرها هستیم. البته در سایر شهرها نیز چنین ظرفیتی وجود دارد که بتوانند بیمار خارجی جذب کنند که متأسفانه آن طور که باید و شاید نتوانسته ایم کارهای تبلیغاتی انجام دهیم. به طوری که در استان‌های اردبیل، گلستان و خوزستان، با توجه به نزدیکی به کشورهای همسایه، امکان جذب بیمار خارجی وجود دارد. از همین رو، لازم است استان‌های مرزی در جذب بیماران خارجی از طریق شهرهای مرزی فعال‌تر شوند.

علی سالاریان معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی با اشاره به اینکه پزشکی ایران نه تنها در منطقه بلکه در دنیا زبانزد است، گفت: در بحث توریسم سلامت جزیره‌ای عمل شده و باید گلوگاه نظارتی برای از بین بردن واسطه‌ها و انتقال توریسم‌ها به مراکز درمانی استاندارد ایجاد کنیم.

وی با عنوان این مطلب که باید از تجربه موفق سایر کشورها در مبحث توریسم سلامت استفاده کنیم، افزود: توریسم سلامت نیاز به مطالعات تطبیقی و ساماندهی دارد تا عده‌ای دلال برای کسب سود بیشتر توریسم‌ها را به سمت مراکزی که از استانداردهای لازم برخورد نیستند، سوق ندهند.

سالاریان با اشاره به اینکه برآوردها نشان می‌دهد در این آشفته بازار یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار گردش توریسم سلامت داریم اما دلال محور پیش می‌رود، گفت: کشورهایی مانند ترکیه و هند با اینکه از نظر سطح پزشکی در جایگاهی پایین از ایران قرار دارند اما در زمینه توریسم سلامت موفق تر عمل کرده اند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد، مقدار ارزی که یک گردشگر سلامت وارد کشور می‌کند به طور میانگین بیش از سه برابر مقدار ارزی است که گردشگران معمولی هزینه می‌کنند. با این وجود علاوه بر ارزآوری بالا، رونق گردشگری سلامت به توسعه مراکز درمانی کشور کمک می‌کند.

اگر فرض بگیریم هر بیمار خارجی که برای درمان به ایران می‌آید، ۲۰۰۰ دلار ارز با خودش بیاورد، با یک حساب سرانگشتی می‌توان حدس زد که چه درآمد خوبی برای مراکز درمانی و کشور رقم می‌خورد. اما، متأسفانه آمار مستند از درآمدهای حاصل از ورود بیماران خارجی به کشور نداریم. زیرا، قریب به اتفاق این بیماران، از کانال دلالان و واسطه‌ها به مراکز درمانی ارجاع داده می‌شوند و همین موضوع باعث می‌شود ارز بیماران خارجی به جیب آنها برود.

اثرات سو حضور دلال‌ها در حوزه توریسم سلامت، باعث آسیب جدی به جامعه پزشکی و سرافکندگی حوزه سلامت کشور می‌شود. رقابت با کشورهای همسایه در جذب بیمار خارجی، ساماندهی و اسکان مناسب آنها توسط شرکت‌های تسهیل گر دارای مجوز IPD و پیگیری روند درمان بیماران همواره باید مورد توجه وزارت بهداشت قرار داشته باشد. البته این موضوع باید به گونه‌ای مدیریت شود که در ارائه خدمات درمانی به بیماران داخلی خدشه‌ای وارد نشود./مهر