شاسی بلندها از کجا آمدند؟

تیتر20 - نزدیک به دو دهه پیش تر، تعداد ماشین های شاسی بلند در خیابان های جهان قابل مقایسه با تراکم فعلی آنها نبود درحالیکه امروزه در ایران و همه جای جهان، رشد چشمگیر استفاده از این نوع خودروها کاملا مشهود است و حتی نیاز بازار موجب شده تا خطوط مونتاژ نمونه های چینی در ایران به راه بی افتد.

در بازار جهانی خودرو نیز، امسال بیش از هر زمان رشد چشمگیر تنوع محصولات کلاس شاسی بلند (SUV) و نیمه شاسی بلند (Crossover) به چشم می خورد. در همین چند ماه گذشته از سال جدید میلادی، شرکت های زیادی برای اولین بار اقدام به تولید این نوع محصولات کرده و فعالان این صنعت را شگفت زده کرده اند.

در حدود سال های ۱۹۴۰، هنگامی که آتش جنگ جهانی دوم شعله ور شده بود و هر لحظه احتمال ورود ایالات متحده به این کارزار بیشتر میشد، گروهی از مهندسین وزارت دفاع این کشور، طرحی را به فراخوان گذاشتند که شامل ساخت یک خودرو چهارچرخ با قابلیت حرکت در مسیرهای سخت و ناهموار بود.

پس از جمع آوری اطلاعات از شرکت های صنعتی مختلف در نهایت طرحی از یک مهندس اهل دیترویت به نام کارل پرابست (Karl Probst) پذیرفته شد که سال بعد با همکاری شرکت ویلیز (Williys)و فورد (Ford) به تولید انبوه رسید. این محصول کهطرح اولیه آن خودروی چند منظوره (General Purpose) نامیده شده بود، به اختصار جی پی (GP) و بعد هاJeep نام گرفت.

در دوران جنگ جهانی دوم بیش از ۷۰۰ هزاردستگاه از این خودرو به وزارت دفاع امریکا و دیگر متحد آنها -ارتش بریتانیا- فروخته شد. هرچند پس از پایان جنگ دوم جهانی، ساخت جیپ ادامه یافت و به بازار عمومی و غیر نظامی راه پیدا کرد ولی تا چند دهه پس از آن محبوب و پرفروش نشان نداد. این خودرو فاقد راحتی و شتاب یک سواری معمولی بود.

SUV که مختصر شده عبارت Sport Utility Vehicle است، در میان ایرانیان با اصطلاح شاسی بلند شناخته می شود، (چرا که ترجمه پارسی آن: ماشین ورزشی مفید، چندان گویا نیست.)

شرکت تویوتا را می توان مهم ترین خودروسازی دانست که ماشین های خارج جاده ای (off-Road) و شاسی بلند را متحول کرد و با ساخت لندکروزر نشان داد، راحتی و آرامش را می توان در چنین خودروهایی فراهم نمود. هرچند در اولین مدل، لند کروزر ۱۹۵۱ همان ظاهر خشک و بدنه کوچک جیپ امریکایی را به همراه داشت، اما به سرعت با نیاز بازار تغییر کرد و در حدود سال های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰،محبوب ترین خودروی جهان در کلاس خود بود.
 
به جرات می توان گفت تا حدود دهه ۹۰ میلادی، اکثریت خودروسازان جهان علاقه ای به تولید خودرو در کلاس شاسی بلند نداشتند چرا که رقبت بازار به خرید این ماشین ها چندان جالب توجه نبود. قیمت تمام شده، هزینه نگهداری و مصرف سوخت در این خودروها بیش از آن بود که باعث تشویق مردم شود.

علاوه بر این، برندهای سطح بالا، همچون سازندگان خودروهای لوکس و اسپرت ساخت ماشین های شاسی بلند را خلاف اصالت خود دانستنه و شدیدا از تولید در این حوضه اکراه داشتند. درواقع از میانه دهه ۹۰ میلادی، با رشد اقتصاد جهانی و بالا رفتن نسبی توان مالی مردم دنیا، به مرور شاسی بلند ها، سهم بیشتری از جاده های جهان را تسخیر نمودند تا این کلاس خودرویی مورد توجه قرار گیرد، خصوصا به عنوان سمبل تجمل گرایی.

اولین برند اصیل که بدون داشتن سابقه قبلی، اقدام به تولید خودرو در کلاس شاسی بلند لوکس نمود و البته ریسک نسبتا بالایی را پذیرفت، بی ام و(BMW)بود، آنها با پروژه X۵ در سال ۱۹۹۹نشان دادند که در صورت طراحی یک محصول موفق، نه تنها اصالتشان زیر سوال نمی رود بلکه، تاریخ ساز و تعیین کننده خواهند بود.

این شرکت با تولیدX۳در سایز کوچک تر (سال ۲۰۰۳) و X۶ در سایز بزرگ تر(درسال ۲۰۰۹) و خودروهای X۱ و X۴ در کلاس خودروهای نیمه شاسی بلند موسوم به کراس اوور (Crossover) در سال های اخیر، روند طراحیاین کلاس را متحول نمود.
 
تقریبا همزمان با رونمایی ازاولین مدلX۵، در سال ۱۹۹۹، مطرح ترین سازنده ماشین های لوکس امریکا -کادیلاک- مدل اسکالید (Escalade) را معرفی نمود. جثه بزرگ این خودرو برای ستارگان هالیوودی و خواننده های رپ، که علاقه مند تجمل گرایی و به چشم آمدن بودند، جذابیت زیادی داشت و خیلی زود، مردم جهان را به این سبک خودروها علاقه مند کرد. اسکالید هنوز هم پرچمدار شاسی بلندهای لوکس امریکا ست و نسل جدید آن، امسال وارد بازار شده است.
 
پورشه دیگر خودروساز آلمانی بود که با توجه به سرمایه گزاری مالک هوشمند خود، فولکس واگن اقدام به ساخت شاسی بلند با توانایی های اسپرت خارق العاده نمود. هرچند عده زیادی از علاقه مندان و محققان صنعت خودرو، این اقدام پورشه را محکوم به شکست و حتی نوعی خودزنی توصیف کردند اما مدل کاین (Cayenne)در سال ۲۰۰۲ به عنوان اولین شاسی بلند جهان با توانایی دست یابی به شتاب صفر تا صد کیلومتر در ساعت ۴ ثانیه و نهایت سرعت ۳۰۰ کیلومتر در ساعت در مدل ارتقا یافته، بسیار موفق ظاهر شد. قیمت بالای کاین و فروش مناسب آن در بازار جهانی، دیگر برندهای مطرح جهان، خصوصا سازندگان ماشین های اصیل اسپرت و تجملی را به حضور در این بازار تشویق کرد.  

تصور اینکه برندهای مغرور انگلیسی هم روزی شاسی بلند بسازند، همواره هوادارن متعصب آنها را خشمگین می کرد اما امسال دو برند اصیل  جگوار و بنتلی  رسما فروش  خود در این کلاس را آغاز نمودند. جگوار با مدل اف پیس (F-Pace) و بنتلی با مدل بنتایگا (Bentayga) قرار است پای ثابت این بازار باشند.

جگوار شاسی بلند با قیمت 40تا70 هزاردلار  بسته به نوع پیشرانه و آپشن ها، قیمت نسبتا بالایی دارد اما بنتلی بنتایگا با قیمت 230 تا 300 هزاردلار گویا نشانه ظهور نسل جدیدی از خودروها به نام شاسی بلندهای فوق لوکس  (Ultimate Luxury SUVs) باشد.
 
شاید عحیب تر از حضور برندهای انگلیسی در این کلاس،  خبر ورود سوپراسپرت های ایتالیایی به این بازار باشد.

مازراتی که چند سال پیش یک مدل مفهومی به نام کوبانگ را طراحی کرده بود، امسال با مدل لوانته (Levante) رسما اولین شاسی بلند خود را معرفی کرد تا شاید درکنار پورشه کاین، بی ام و X6  و مرسدس GLE  ، سهمی از بازار شاسی بلند های لوکس میان رده داشته باشد.  قیمت  اعلام شده برای لوانته 72 تا 83 هزار دلار است  که می تواند با آپشن های خاص تا 100 هزاردلار افزایش یابد.
 
سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که در سال های بعد چه برندهایی به جمع تولید کنندگان شاسی بلندها خواهند پیوست؟ تجربه نشان داده است وقتی یک خودروساز مطرح، یک مدل مفهومی ساخته و هزینه سنگین تولیدیک طرح اولیه را متقبل می شود، در سال های آینده احتمال فراوانی برای تولید انبوه آن قابل پیش بینی است.

چندی پیش، لامبورگینی مدل مفهومی اوروس (Urus) را معرفی کرد و حتی تصاویر آزمایش جاده ای آنرا هم منتشر نمود. از طرفی دیگر استون مارتین، دیگر خودروساز اصیل انگلیسی است که با همکاری مرسدس بنز دو مدل مفهومی در این کلاس ساخته است.

حتی رولز رویس هم برنامه ساخت شاسی بلند فوق لوکس خود را نهایی کرده و به زودی آنرا با نام کولینان (Cullinan)رونمایی رسمی خواهد کرد. امروزه، فراری تنها برندی است که قویا هرگونه برنامه ساخت خودروی شاسی بلند را تکذیب می کند، اما فراموش نکنیم، رولز رویس و لامبورگینی هم زمانی همین طور بودند./الف