دلایل ناتوانی کیش در تحقق برنامه‌های توسعه‌ای

تیتر ۲۰ -  به وجود اینکه دولت همچنان بر اقتصاد مناطق آزاد و ویژه اقتصادی تاکید دارد و به تازگی مجوز ایجاد چند منطقه آزاد جدید توسط مجلس شورای اسلامی صادر شده، اما همچنان مناطق آزاد و ویژه به روزمرگی امور می گذرانن و نتوانسته اند به بازوی اقتصادی سرزمین اصلی تبدیل شوند.

یکی از قدیمی‌ترین مناطق آزاد کشور کیش است که در سال های اخیر به دلیل مشکلات مدیریتی حتی نتوانسته با دیگر مناطق آزاد کشور رقابت کند چه برسد با مناطقی همچون جبل علی که در اهداف اولیه ایجاد این منطقه آزاد قرار بود تبدیل به هاب تجاری و گردشگری ایران شود.

طبق گزارش ها در سال گذشته حدود 60 درصد از درآمد سازمان منطقه آزاد کیش از محل فروش مستحدثات و زمین و اجاره زمین و حدود 875 میلیارد تومان هم مربوط به درآمد ارائه خدمات صدور مجوزها و صدور پروانه ساختمانی بوده است، در حالی که سال گذشته با کاهش سویه کرونا نه تنها بسیاری از مناطق آزاد با جهش تجارت روبرو بودند توانستند درآمد قابل توجهی هم از محل گردشگری کسب کنند.

از طرف دیگر سال گذشته جام جهانی فوتبال در قطر برگزار شد و بسیاری از مدیران این منطقه آزاد روی جذب گردشگران و هوادارن فوتبال در این جزیره مانور می دادند اما دریغ از جذب یک هوادار و حتی هواداران فوتبال ایرانی هم برای دیدن بازی های فوتبال هتلی در کیش رزرو نکردند و این موضوع حکایت از بی برنامگی مدیران این منطقه آزاد دارد.

بنابراین همچنان بخش عمده درآمدهای مناطق آزاد متکی بر واردات یا اخذ عوارض متعدد یا فروش زمین و مستحدثات بوده، هرچند این مدل اساسا همسو با منافع بلندمدت ملی نیست‌ و هیچ سنخیتی هم با مدل های توسعه ای در مناطق آزاد ندارد.

یکی از مسائل کیش در سال های اخیر بی ثباتی در رویه ها و فرایندهای اداری و خدماتی و تصمیم گیری بوده که منجر به سردرگمی سرمایه گذاران شده تا جایی که میزان سرمایه گذاری در این منطقه افت قابل توجهی داشته و از طرف دیگر صدور مجوزهای کسب و کار و بروکراسی اداری آن بدون سازوکارهای توسعه دنبال شده است البته یکی از مدیران منطقه آزاد پس از انتقادها به عملکرد مناطق اعلام کرده که وزیر امور اقتصادی و دارایی برای اصلاح قوانین مناطق آزاد پیگیر هستند و در صورت اصلاح قانون، بسیاری از مشکلات همچون مالیات بر ارزش افزوده مناطق رفع خواهد شد. اما وضعیت جذب سرمایه در منطقه آزاد کیش حکایت از این دارد که موانع پیش پای سرمایه گذاران ورای مشکلات مالیاتی است.

اکنون حدود ۴۰ درصد از گردشگران بین المللی از طریق هوایی مسافرت می کنند و حمل و نقل دریایی به جهت جذابیت های آن و همچنین محدودیت های جابجایی بار که در حمل و نقل هوایی وجود دارد به مزیتی برای جذب گردشگران در جزایر جهان شده اما کیش نتوانسته از این فرصت به نحو احسن استفاده کند و افزایش گردشگری که بعد از پایان کرونا تجربه کرده به واسطه کاهش محدودیت ها بوده و عملا در تمام دنیا این رشد گردشگری اتفاق افتاده است و تنها شهرها و مناطقی توانسته اند به رکورد های بالا دست پیدا کنند که ضمن برنامه ریزی اقدامات زیرساختی مناسبی انجام داده اند برای نمونه استانبول در یک سال گذشته به پرطرفدارترین شهر از نگاه گردشگران تبدیل شده است.

مدیران جزیره کیش اعلام کرده اند سال گذشته این شهر حدود ۲ هزار و ۶۷۱ گردشگر خارجی خارجی جذب کرده که با در نظر گرفتن اینکه سالانه حدود صدها هزار نفر گردشگر عرب وارد کشور می شوند بازدید ۲ هزار نفر از کیش عدد بسیار ناچیزی است.

یکی از ضعف های کیش در جذب گردشگر خارجی به زیرساخت های آن و فعالیت شرکت هایی مانند توسعه بنادر و فرودگاه های کیش برمی گردد که از دیدگاه مدیریتی می‌توان گفت این شرکت دچار روزمرگی شده که یکی از علت های آن ثبت زیان انباشته قابل توجه در آخرین حسابرسی مالی شرکت و هم نداشتن برنامه برای ارائه خدمات است و اگر هر چه سریع تر تغییر رویه در این شرکت صورت نگیرد علاوه بر ماده ۱۴۱ شدن شرکت، خود جزیره هم با مشکل جابجایی بار و مسافر مواجه خواهد شد.