تاثیر تب تقاضا در صندوق‌های سرمایه گذاری بر بازار

تیتر۲۰- داغ‌ترین بازارهای مالی هم این روزها تحت تاثیر متغیرهای غیر‌اقتصادی قرار دارند و درگیر نوسانات فرسایشی هستند. بعد از واکنش محسوس و تقریبا هم‌زمان همه بازارها به تنش‌های منطقه‌ای از ابتدای مهرماه، اکنون نبض همه بازارهای دارایی رو به کند شدن رفته است. بورس تهران نیز طی این مدت با قرار گرفتن در مسیری فرسایشی مجددا ثابت کرد که تا چه میزان متاثر از متغیرهای خارجی است.

روز گذشته شاخص‌های بورس در بازار سهام شکل جدیدی به خود گرفتند و درصدد جبران افت‌های روزهای قبل برآمدند؛ اما افزایش ارتفاع ناچیز آنها مانع از آن شد که در این شرایط بازگشت به وضعیت منطقی‌تر بازار به امری جدی مبدل شود. این وضعیت در حالی است که در هفته‌های اخیر موضوع لایحه بودجه ۱۴۰۳ نیز بر ابهامات بیشتر بازار مذکور افزوده است. با کاهش تقاضای سهامی از ابتدای پاییز و استمرار سهامداران خرد و حقیقی برای خروج از بازار، کنترل ریسک‌های حاکم بر بورس به یکی از بخش‌های مهم تبدیل شده است. در شرایط کنونی بازار سهام و با توجه به تعلل قیمت‌ها در مسیر صعودی‌ شدن، اکثر کارشناسان بازار سرمایه توجه زیادی به لزوم اعتمادسازی در این بازار معطوف می‌کنند.

اما رخداد‌هایی مانند فروپاشی بازار سهام در مرداد ۹۹ و بعد از آن عقبگرد توفانی از ابرکانال ۲.۵میلیون واحد در نیمه اردیبهشت امسال سبب شد بازار از تخصیص سودهای موردانتظار جا بماند. از این‌رو شاید بتوان بارزترین مشخصه بورس در وضعیت کنونی را بازی با اعتماد سهامداران خرد عنوان کرد که بخش عمده آن در خروج پول نمایان شده است. بر همین اساس تمرکز این بازار به جای اینکه روی متغیرهای اثرگذار باشد بیشتر به سمت اعتمادسازی رفته است. این امر حتی در دورانی که همه بازارها به صورت یکپارچه خود را با شرایط تورمی کشور وفق داده بودند، سبب تاخیر دیرهنگام بورس با وضعیت تورمی شد.

عدم‌تطبیق بورس با شرایط تورمی کشور در سال ۱۴۰۱ به اندازه‌ای به درازا کشید که بعد از آنکه وضعیت تورمی رو به سردی گرایید، بازار سهام به صورت دیرهنگام تحت عنوان یک بازار تازه‌نفس وارد این بازی تورمی شد، غافل از آنکه شائبه‌های سرکوب نرخ ارز در بازار آزاد توسط بازارساز، کم‌شدن شعله انتظارات تورمی را رقم زد و بورس تهران نتوانست از سفره تورمی ارتزاق کند. اظهارات کارشناسان اقتصادی حاکی از این است که اتفاق مذکور علاوه بر اینکه رابطه مستقیمی با سلب اعتماد رخت‌بسته از بازار دارد، به تغییر بازی زمین حقیقی‌ها بازمی‌گردد و از جمله مسائلی است که سبب شده بورس تهران طی سالیان اخیر در مسیر نزولی گام بردارد.

وضعیت متعادل صندوق‌ها

بررسی‌های آماری نشان می‌دهد در ۳۰ روز معاملاتی اخیر، بازار تنها ۵ روز با ورود پول روبه‌رو بوده و در ۲۵روز مابقی آن خروج پول حقیقی (در حدود ۵هزار میلیارد تومان) از گردونه داد‌و‌ستدهای سهامی را به نظاره نشسته است. وضعیت خروج پول زنگ خطر را در این بازار به صدا درآورده و یک سیگنال منفی مخابره می‌کند، اینکه به دلیل نبود محرک قوی، سرمایه‌گذاران عمدتا حقیقی و خرد انگیزه کافی برای وارد شدن به این بازار ندارند. اما این بی‌اعتمادی تا چه زمانی ادامه خواهد یافت و چه تبعاتی برای تالار شیشه‌ای در پی خواهد داشت؟

برخی از کارشناسان معتقدند پول‌های خارج‌شده به سمت صندوق‌های سرمایه‌گذاری حرکت کرده است. در همین رابطه محمدصادق میرزایی، کارشناس بازار سرمایه، معتقد است در این مقطع روند خروج پول را نباید به سلب اعتماد نسبت داد، کما اینکه بازار همچنان از این ناحیه متحمل زیان شده است. شواهد امر نشان می‌دهد بازار در یک ماه معاملاتی اخیر با تغییر استراتژی معامله‌گران حقیقی روبه‌رو شده است. بنابراین نباید روند فوق را سیگنال منفی تلقی کرد.

بررسی‌ها از وضعیت صندوق‌ها حاکی از این است که پول خرد حقیقی وارد این صندوق‌ها شده است. حقوقی‌ها به عنوان سرمایه‌گذاران عمده صندوق‌ها، در اغلب صندوق‌های سرمایه‌گذاری اقدام به خرید می‌کنند. بررسی پرتفوی صندوق‌ها نیز به‌روشنی نشان‌دهنده این موضوع است که درصد خرید آنها طی ۳۰ روز معاملاتی اخیر با افزایش نسبی روبه‌رو بوده است. بنابراین پشت پرده اینکه بازار با جو مثبت روبه‌رو می‌شود به این موضوع مرتبط است. به گفته این کارشناس، اکنون بازار به صورت مستمر خروج پول را نشان می‌دهد اما روند کنونی را نمی‌توان یک پیام منفی تلقی کرد. در برخی مواقع نیز که شاخص در کف‌های حمایتی واکنش مثبت نشان می‌دهد به همین امر باز می‌گردد. بنابراین استراتژی خروج پول حقیقی به طور کلی عاری از مباحث بی‌اعتمادی است.

البته در این زمینه اظهارات گوناگونی از سوی کارشناسان مطرح می‌شود. اما وضعیت ارزش معلاملات چه پیامی در بر دارد؟ نوسانات ارزش معاملات در محدوده ۳ و ۴هزار میلیارد تومان شرایطی را رقم زده که می‌تواند از مسیر فرسایشی حکایت کند. اگر سطح ارزش معاملات کنونی با قیمت فعلی سهام به بالای ۶همت پرواز کند، می‌توان گفت بازار با بازگشت اعتماد روبه‌رو شده است. در حال حاضر بازار در اوج بی‌اعتمادی به سر می‌برد. شاید بتوان گفت بازار در جایی قرار دارد که بی‌اعتمادی بیشتر معنا ندارد.

میرزایی افزود: بازارهای موازی نیز در حال حاضر جذابیت چندانی برای سرمایه‌گذاران ندارند. افزایش نرخ بهره بانکی و قرار داشتن این نرخ در سطحی بالا از جمله مسائلی است که باعث شده بازارهای مالی در فقر سرمایه‌گذار باشند. از این‌رو معامله‌گران این بازارها در ماه‌های اخیر تبدیل به تماشاچیان قهار شده‌اند. اما اتفاقاتی که در سال‌های اخیر به واسطه برخی سیاستگذاری‌ها رخ داد، باعث شده وضعیت نوسانی بازار سهام نسبت به بازارهای دیگر بیشتر ملموس باشد. در نتیجه، تلاطم در این بازار بیشتر است.

وضعیت صندوق‌ها در سال جاری نیز بیانگر این است که عملکرد قابل‌قبولی تا به اینجای کار به نمایش گذاشته‌اند. شاید دلیل رغبت سرمایه‌گذاران به صندوق‌ها ریسک کمتر سرمایه‌گذاری غیرمستقیم است. هرچقدر سرمایه‌گذاران به سمت صندوق‌ها گرایش داشته باشند، هم به نفع بازار است و هم به نفع سرمایه‌گذار، به این علت که سهام از حالت ارزندگی خارج نخواهد شد و رفتارهای هیجانی به سمت خنثی شدن حرکت خواهد کرد. به نظر می‌رسد بازار سهام تا پایان سال به سمت بهبود حرکت کند./دنیای اقتصاد