چالش های سرمایه گذاری در ایران

تیتر۲۰- در چند روز گذشته خبر سفر رئیس‌جمهور به عراق تیتر بسیاری از رسانه‌ها شد و دستاوردهای این سفر در حوزه سرمایه‌گذاری اقتصادی مورد توجه قرار گرفت. علی فکری، رئیس سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران در یک برنامه تلویزیونی به تشریح دستاوردهای این حوزه پرداخت.

وی در برنامه پایش درباره انواع سرمایه‌گذاری در ایران، سرمایه‌گذاران و شرکای اقتصادی کشور و چالش‌های سرمایه‌گذاری و مسائل مرتبط با FATF صحبت کرد. به گفته او، FATF ارتباطی با مسئله سرمایه‌گذاری در ایران ندارد و اثری بر این موضوع نمی‌گذارد.

رشد دو برابری سرمایه‌گذاری خارجی در سه سال گذشته

فکری در ابتدا درباره میزان جذب سرمایه در سه سال گذشته توضیح داد و گفت: «در سه سال گذشته میزان سرمایه‌گذاری خارجی مصوب معتبر ما از ۱۲ میلیارد دلار عبور کرد. علاوه‌ بر این مقدار، ۳ میلیارد دلار دیگر هم سرمایه‌گذاری شده است که مجوز نگرفته‌اند که بیشتر در حوزه نفت هستند. نسبت به چند سال قبل، میزان سرمایه‌گذاری در کشور، بیش از دو برابر رشد داشته است. علت این رشد تغییر راهبرد ایران بوده است؛ اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد ظرفیت کشور برای جذب سرمایه است. جذب سرمایه در این سه سال رشد داشته است؛ ولی تا به میزان قابل قبولی برسد خیلی کار باید انجام دهیم.»

او اسامی کشورهایی که بیشترین سرمایه‌گذاری را در کشور داشته‌اند را گفت: «روسیه، اولین سرمایه‌گذار در ایران است. این کشور ۲.۸ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری کرده است. بعد از آن چین با ۲.۴ میلیارد دلار در رتبه دوم و امارات هم در رتبه سوم قرار دارند. رتبه چهارم، ایرانیان مقیم خارج از کشور هستند که در کشور با ۱میلیارد ۴۱۷ میلیون دلار است که در ۱۳۳ طرح سرمایه‌گذاری کرده‌اند. سرمایه ها عمدتاً در طرح‌های نفت و گاز، صنعت، آب، برق، گاز، خدمات، کشاورزی، ساختمان و حمل‌ونقل انجام می‌شود.»

هدف اصلی سرمایه‌گذاری خارجی، توسعه زنجیره‌های ارزش است

وی درخصوص مدل‌های گوناگون سرمایه‌گذاری در کشور توضیح داد: «برخی از سرمایه‌گذاران در طرح‌ها مشارکت می‌کنند. سرمایه‌گذارانی هم هستند که می‌بینند فرصتی در ایران وجود دارد. این گروه هم برای توسعه کار و هم برای سهیم شدن در طرح، منابع مالی خودشان را وارد می‌کنند. بخش دیگری از سرمایه‌گذاران از نقطه صفر سرمایه خودشان را می‌آورند و کار خودشان را در ایران آغاز می‌کنند.»

فکری افزود: « ایران سه گونه مختلف از سرمایه‌گذاری را به رسمیت می‌شناسد. منابع مالی، خطوط تولید، تجهیزات و مواد اولیه و دانش فنی، این سه گونه قانونی سرمایه‌گذاری خارجی در ایران است. در حال حاضر ما هر سه‌گونه را در ایران داریم. هدف اصلی ما توسعه زنجیرهای ارزش است. این اهداف در برنامه‌های توسعه کشور تعریف می‌شوند و اولویت سرمایه‌گذاری خارجی مبتنی بر آن تعریف می‌شود. سرمایه‌گذار اگر بخواهد سرمایه را به صورت نقدی تزریق کند، ما استقبال می‌کنیم. اگر بخواهند خطوط تولید را وارد کنند هم حمایت می‌کنیم. وارد کردن خطوط تولید مشروط به این است که این خطوط تولید را در ایران نداشته باشیم یا به تعداد کافی در کشور نباشد.»

کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و عراق

رئیس سازمان سرمایه‌گذاری ایران با ذکر این نکته که کشور عراق در سه سال گذشته ششمین کشور سرمایه‌گذار در کشور با مبلغ ۳۴۴ میلیون دلار بوده است، بیان کرد: «اردیبهشت امسال در وزارت اقتصاد کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و عراق برگزار شد. قرار بود رئیس‌جمهور شهید ۹ خرداد به عراق برای پیگیری مسائل اقتصادی و سرمایه‌گذاری سفر کند که نشد. خوشبختانه رئیس‌جمهور این مسیر را در سفر اخیر ادامه داد. اتفاقات خوبی در این سفر افتاد که باعث می‌شود بخش سرمایه‌گذاری هم منتفع شود. روابط ایران و ایران در این لحظه نیاز به پایدارسازی دارد تا تبادل سرمایه میان دو کشور انجام شود.»

FATF تاثیری در سرمایه‌گذاری خارجی ندارد

موضوعی که درباره سرمایه‌گذاری مورد بحث است، مسئله FATF و تحریم‌ها است. فکری درباره تاثیر FATF بر جذب سرمایه خارجی تصریح کرد: «FATF ارتباطی با سرمایه‌گذاری خارجی ندارد. باید دو نکته را از هم تفکیک کنیم. نکته اول این است که کشورهای دیگر استانداردهای FATF را در کشور خودشان به اجرا در می‌آورند که تاثیری بر جذب سرمایه خارجی در ایران ندارد. نکته دوم هم دستورالعمل‌هایی است که FATF برای کشور ما مشخص کرده است. هیچ‌کدام از این‌ها به سرمایه‌گذاری خارجی در ایران ارتباط ندارد.»

وی با بیان تعریف خود از تحریم گفت: «به نظر من تحریم به معنای این است که توسعه  جمهوری اسلامی با این هویتی که دارد به نفع کشورهای تحریم‌کننده نیست؛ پس باید سراغ راه‌های دیگر برویم. دنیا فقط یک کشور، دو کشور نیست. همین کشورهای تحریم‌کننده هم رقبایی دارند. اگر به سمت توسعه روابط با کشورهای رقیب تحریم‌کنندگان برویم، عملاً تحریم را به گوشه‌ای هدایت کردیم. تحریم قطعا هزینه دارد و قطعا بر حوزه سرمایه‌گذاری تاثیر دارد؛ اما راهبرد ما مهم است.»

فکری درباره راهبرد ایران در مواجه با تحریم‌ها توضیح داد: «راهبرد ما توسعه روابط با کشورهای همسایه و همسو است. کشورهای همسایه با ما سرنوشت مشترکی دارند و نمی‌خواهند تمام منافعشان را به تحریم گره بزنند. کشورهای همسو هم رقبای کشورهای تحریم‌کننده هستند که باید منافع راهبردی با آن‌ها تعریف کنیم. راه‌حل مقابله با کشورهای تحریم‌کننده این است که به سراغ کشورهای همسو برویم. تجربه بقیه کشورهایی که تحریم شده‌اند هم این است. باید بدانیم کشور تحریم‌کننده موافق توسعه ما نیست. این توسعه ابعاد متفاوتی دارد و این‌ها با هویت و مجموعه توسعه این کشور همراهی ندارند و پیشرفت ما را در جهت منافع خود نمی‌ببینند. بنابراین باید به سراغ کشورهایی برویم که منافع مشترک داریم.»

چالش های سرمایه گذاری در ایران

رئیس سازمان سرمایه‌گذاری خارجی از چالش‌های سرمایه‌گذاری در ایران گفت: «اولین چالش نبود ارز رقابتی است که اطلاع دارم بانک مرکزی به دنبال رفع این مشکل در آینده نزدیک است. چالش دوم بی‌ثباتی قوانین و مقررات است. در سه سال گذشته سعی کردیم این مشکلات را کاهش دهیم؛ ولی هنوز خیلی راه است. سرمایه‌گذار باید بتواند نسبت به آینده حوزه‌ای که وارد آن شده است، پیش‌بینی داشته باشد. این پایداری قوانین و مقررات موضوع است. چالش بعدی درخصوص روابط خارجی با کشورهای همسو است. نمی‌شود روابط خارجی را قطعه قطعه پیش برد. عمده سرمایه‌های خارجی اهداف بلندمدتی دارند و باید در کل روابط اقتصادی با کشور برایش برنامه‌ریزی شود.»/ایسنا