مدل بانک توسعه تعاون برای تقویت نظارت ها / روشِ نوینِ خودکارسازیِ تطبیق داده‌ها در یک سامانه 

تیتر20 - جلوگیری از انحراف تسهیلات پس از بحران مالی سال ۲۰۰۸ به دغدغه بانک‌ها و نهادهای نظارتی مانند فدرال رزور (معادل بانک مرکزی در آمریکا) تبدیل شده است. 

بانک‌ها برای اصابت تسهیلات به اهداف و جلوگیری از هدررفت منابع، مدام باید سیستم‌های نظارتی خود را ارتقا دهند تا صحت اعتبار مشتری با داده‌های جدید، تطبیق یابد. 

بر اساس برخی تخمین‌ها، حجم انحرافات در تسهیلات بانکی در سطح جهانی می‌تواند بین ۱ تا ۱۰ درصد از کل تسهیلات اعطا شده باشد. در ایران اما ۱۰ تا ۱۵ درصد از کل تسهیلات معوق می‌شوند. 

بانک توسعه تعاون، برای تقویت نظارت خود بر گردش تسهیلات و جلوگیری از اخلال در آن، از راهکارهایی همچون تحلیل داده ها، ارزیابی اعتبار مشتری، آموزش کارکنان و همکاری با نهادهای نظارتی استفاده می‌کند. 

با این وجود، همیشه هم نمی‌توان، لایه‌های نظارتی را با راهکارهای متداول تقویت کرد و باید یک سیستم جامع، متمرکز و خود به روز شونده را لایه‌بندی و در سطوح دسترسی (سازمان و مشتریان) مستقر کرد. 

زیرساخت نظارتی جدید بانک توسعه تعاون 
بانک توسعه تعاون، در جدیدترین به روزرسانی خود در زمینه سلامت تخصیص اعتبارات «سامانه ذینفع واحد» را با کارکردهای خودکار، عرضه کرده است. 
این سامانه با داده‌های بانک و موسسات اعتباری وارد تعامل می‌شود، خود را آموزش می‌دهد و پویایی دارد. 

از چنین سامانه ای، انتظار می‌رود که از به روزرسانی خودکار بهره‌مند باشد، تا ارزیابی جامعی از آخرین داده هایِ ذینفعان بانک (تعاونی ها، اصناف، کسب و کارها و…َ) داشته باشد. 

زمانی که کلان داده ها، تحلیل، طبقه‌بندی و گزارشگیری می‌شوند، چیزی که به جا می‌ماند، انطباق داده‌های وارد شده از سوی مشتریان با کلان داده‌ها است. 
چنین سامانه ای، باید الگوهای غیرعادی (ارائه اطلاعات اشتباه از سوی متقاضیان تسهیلات، فریب دادن بانک با اسناد جعلی، مغایرت و خطا در داده‌ها و…) را شناسایی کند. 

همچنین، از این سامانه، انتظار می‌رود که رفع مغایرت میان داده‌ها را در اسرع وقت با کسب داده‌های جدید، انجام دهد تا انسان نتواند سیستم را با داده‌های اشتباه و دستکاری، فریب دهد. 

بانک توسعه تعاون، سامانه را به گونه‌ای طراحی کرده است که دسترسی‌های ذینفعان به سامانه، با مدل‌های جدید داده‌ها تطبیق یابد و خودکارسازی شوند. 
می‌توان اینگونه تحلیل کرد که نظام ارزیابی ریسک بانک توسعه تعاون، شامل بررسی سوابق مالی، درآمد، بدهی‌ها، و توانایی بازپرداخت متقاضیان، از این پس، با مدل‌های پیشرفته‌تر ارزیابی اعتبار کار خواهد کرد. 

سابقه نظارتی بانک توسعه تعاون 
یکی از سختی‌های موجود در نظام نظارت بر تخصیص و عملکرد تسهیلات، نظارت بر رفتار شرکت‌ها و اشخاصی است که بر اساس طرح‌های توجیهی تسهیلات دریافت می‌کنند. 

زمانی که پای یک طرح توجیهی به میان می‌آید، بانک‌ها ناچار هستند که بر اجرای تعهدات مجریان طرح‌های توجیهی در مراحل مختلف، نظارت کنند. 
برای نمونه، زمانی که مشتری درخواست تسهیلات مشارکت مدنی می‌دهد، بانک توسعه تعاون، پس از انعقاد قرارداد، بخشی از تسهیلات را به عنوان پیش پرداخت به متقاضی پرداخت می‌کند. 

بر اساس پیشرفت طرح و انطباق آن با طرح توجیهی، تسهیلات به صورت مرحله‌ای پرداخت می‌شوند. 

بانک توسعه تعاون، به منظور نظارت بر اعطای تسهیلات، شرکت سامانه متمرکز الکترونیک توسعه تعاون (سمات) را در اواخر دهه ۸۰ راه اندازی کرد. 
سامانه نظارت بر اعطای تسهیلات، سامانه ارزیابی اموال و سامانه اعتبارسنجی داخلی مشتریان به منظور نظارت بر وثایق، بررسی اعتبار مشتری و…، به دست این شرکت، راه اندازی شدند. 

سمات، کمک کرد که بانک توسعه تعاون، اطلاعات درباره تسهیلات معوق، مشتریان پرریسک و… را سازماندهی کند و زیرساخت‌های این بخش را دگرگون سازد. 

حالا، با راه اندازی سامانه ذینفعان، زمینه یکپارچه‌سازی و خودکارسازی بهره برداری از داده‌ها با سرعت بیشتری نسبت به گذشته فراهم شده است. 
از این پس، بانک توسعه تعاون، می‌تواند نظام ارزیابی ریسک خود را منعطف‌تر و با آخرین داده‌ها به روزرسانی کند.