منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس با زیرساخت زیاد، اما درآمد کم

تیتر ۲۰-  رضا مسرور دبیرشورای عالی مناطق آزاد اخیرا اعلام کرده که صادرات مناطق ویژه اقتصادی تا پایان امسال به حدود ۱.۲ میلیارد دلار خواهد رسید و برای سال آینده نیز هدف‌گذاری صادرات این مناطق دو میلیارد دلار پیش‌بینی شده است. به طور قطع در مقطع کنونی رشد ۱۰۰ درصدی درآمد صادراتی بدون توسعه بازار و تقویت زیرساخت‌های لجستیکی ممکن نیست مگر اینکه این تغییر تحت تاثیر قیمت دلار اتفاق بیفتد‌. به عبارت دیگر وقتی قیمت دلار صادراتی از ۴۲ هزار تومان به ۶۷ هزار تومان رسیده عملا قیمت دلار در این بخش رشدی ۵۰ درصدی خواهد. داشت. به همین دلیل بدون اینکه تغییری در حجم صادرات مناطق ویژه اقتصادی بیفتد بخش عمده‌ای از هدف محقق می‌شود. اما مسأله چیست؟

در حال حاضر برخی از مناطق آزاد کشور همچون منطقه ویژه اقتصادی پارس از زیرساخت‌های قوی برخوردار هستند، اما نتوانسته جایگاه مناسبی در صادرات داشته باشند. یکی از دلایل این موضوع ضعف منطقه ویژه اقتصادی پارس در جذب سرمایه‌گذار در صنایع پایین دستی نفت و پتروشیمی است. درحالی که این منطقه یک دهه پیش، بیش از ۱۸ میلیارد دلار جذب سرمایه کرده بود. این روزها در رکود به سر می‌برد و حتی نتوانسته با کارآفرینان داخلی نیز همکاری داشته باشد.

درواقع سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس به نمایندگی از شرکت ملی نفت ایران و وزارت نفت متولی اداره و راهبری منطقه عسلویه است. یعنی قلب اقتصاد فرآورده‌های نفتی ایران در دستان این منطقه ویژه اقتصادی قرار دارد. از نظر موقعیت ژئوپولتیکی و دسترسی به  حمل‌ونقل دریایی نیز موقعیت ویژه‌ای دارد اما چرا خبری از این منطقه نیست؟ 

 سازمان منطقه ویژه اقتصادی و انرژی پارس موظف به فراهم‌ کردن شرایط احداث واحدهای تولیدی خدماتی و صنعتی بویژه صنایع بالا دستی، گاز و پتروشیمی‌ برای سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی است. اما به نظر می‌رسد این سازمان بیش از اینکه با دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد هماهنگ باشد با وزارت نفت و شرکت ملی نفت هماهنگ است. به همین دلیل از ظرفیت‌های دبیرخانه در راستای جذب سرمایه نتوانسته استفاده کند.

با توجه به اینکه سازمان منطقه ویژه اقتصادی پارس در ایجاد، ساماندهی  حمل ‌ونقل هوایی، دریایی و زمینی نقش اساسی دارد و در این زمینه با گمرک نیز همکاری دارد به نوعی برای مدیران بنگاه‌های اقتصادی مستقر در منطقه مهم است. چراکه بخش عمده مشکلات بنگاه‌های اقتصادی به مشکلات زیرساختی و مقررات گمرکی برمی گردد که سازمان منطقه آزاد در این زمینه می‌تواند تسهیل‌گر باشد. 

از طرف دیگر در منطقه پارس، بندر پتروشیمی‌ با دسترسی به 15 پست اسکله و کاربری عمده جهت صدور میعانات گازی و کاربری عمده می‌تواند با حداقل هزینه صادرات محصول داشته باشد. حالا با توجه به مزیت های این منطقه ، سازمان مناطق آزاد می تواند با هدایت سرمایه‌گذاران به این منطقه کمک کند تا حلقه‌های پایین دستی پتروشیمی ایجاد شود. اما در مقطع کنونی وزارت نفت تنها به صدور میعانات گازی و محصولات مجتمع‌های پالایشگاهی تمرکز کرده‌است. به همین دلیل هیچ برنامه‌ای برای توسعه زنجیره پتروشیمی‌ دیده نشده است.

در منطقه ویژه پارس بزرگترین منبع گازی جهان (میدان گازی مشترک پارس جنوبی) با 15 درصد از کل ذخایر گازی جهان و راه‌اندازی 10 فاز عظیم تولیدی با 205 میلیون متر مکعب تولید روزانه کاملا نسبت به تامین انرژی بی نیاز است. به همین دلیل امکان استقرار صنایع انرژی بر در این منطقه وجود دارد. به عبارت دیگر گاز به عنوان یک انرژی پاک ارزان در دسترس به طور دائمی ‌برای تامین سوخت صنایع و فعالیت‌های مختلف تولیدی و اقتصادی در منطقه ویژه پارس وجود دارد به همین دلیل تنها با بسترسازی برای سرمایه‌گذاران امکان رشد تولید و صادرات محصولات صنعتی را دارد.