تعطیلی چهارشنبه؛ راهکار تازه مسئولان در مواجهه با بحران انرژی / وقتی سفر مردم سند افتخار کاهش بحران انرژی می‌شود!

تیتر20- قطعی مکرر آب و برق زندگی شهروندان را مختل کرده است. حال با تشدید بحران آب و برق در کشور، مسئولان به فکر ارائه راهکارهایی تازه برای جبران بحران‌های موجود هستند. راهکارهایی که نه به دنبال برطرف‌کردن دائمی بحران، بلکه در نقش مسکن‌های موقتی برای به تعویق‌انداختن بحران هستند.

سال‌ها نبود سرمایه‌گذاری موثر در زمینه افزایش بهره‌وری صنعت برق، اضافه‌برداشت از آب‌های زیرزمینی و… همگی به فراموشی سپرده شده‌اند و حال دولت با تعطیلی کشور قصد به تعویق‌انداختن بحران را دارد.

عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، روز شنبه ۴ تیرماه در نشست مشترک با علاءالدین رفیع‌زاده، رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور با اشاره به تاثیر تعطیلات آخر هفته گذشته بر مصرف آب گفت: بر اساس ارزیابی‌های صورت گرفته پس از اعمال تعطیلی روز چهارشنبه گذشته، تعطیلی در یک ماه به‌طور میانگین موجب کاهش شش میلیون مترمکعبی مصرف آب در تهران می‌شود.

وزیر نیرو ادامه داد: تعطیلات چهارشنبه و پنجشنبه هفته گذشته موجب کاهش مصرف آب تهران به میزان ۳۸۰۰ لیتر بر ثانیه شد که معادل ۴۱۸ هزار مترمکعب است.

وی همچنین درباره صرفه‌جویی مصرف برق در این تعطیلات گفت: در روز چهارشنبه یکم مرداد مصرف برق کشور نسبت به روز قبل ۱۹ هزار مگاوات ساعت کاهش یافت که به‌طور میانگین معادل ۱۵۰۰ مگاوات در ساعت، یعنی 1.5 برابر ظرفیت نیروگاه اتمی بوشهر است. سهم تهران در این کاهش حدود ۴۰۰ مگاوات بود. همچنین روز پنجشنبه کاهش مصرف برق به ۳۹ هزار مگاوات ساعت رسید که معادل ۲۲۳۱ مگاوات در ساعت است.

فراموشی اثر سفرهای مردم توسط وزیر نیرو
درحالی که وزیر نیرو تلاش می‌کند با نشان‌دادن آمار کاهش مصرف آب و برق در چهارشنبه و پنج‌شنبه هفته گذشته، دلایل محکمی برای تعطیلی چهارشنبه‌ها در کشور بیاورد، باید گفت وزیر چرایی کاهش مصرف را در نظر نگرفته است. با اعلام تعطیلی چهارشنبه، بسیاری از مردم از فرصت پیش‌آمده استفاده کردند و به سفر رفتند. همان‎‌طور که از اظهارات خود وزیر پیداست، صرفه‌جویی 418 هزار مترمکعبی تنها محدود به چهارشنبه نبوده است و مجموع صرفه‎‌جویی انجام‌شده در روز چهارشنبه و پنج‌شنبه است.

با اعلام تعطیلی چهارشنبه، بسیاری از شهروندان از این فرصت برای سفر استفاده کردند؛ موضوعی که هم در شواهد میدانی قابل مشاهده بود و هم در گزارش‌های حمل‌ونقل و افزایش تردد بین‌شهری بازتاب داشت. بنابراین، کاهش مصرف آب و برق در آن دو روز، بیش از آنکه نشانه اثربخشی یک سیاست‌گذاری سنجیده باشد، نتیجه‌ای از تغییر مکان مصرف است.

آیا راهکارهای اتخاذشده توسط مسئولان به جایی رسیده است که مشکلات زیرساختی انرژی را با برنامه سفر مردم حل کنند؟

موضوع عقب‌کشیدن ساعات ادارات اثرگذار نبود!
تصمیم بر تعطیلی چهارشنبه به طور عمده به دلیل مصرف بالای ادارات تهران اتخاذ شده است. کامبیز ناظریان، مدیرعامل توزیع برق نیروی برق تهران بزرگ، در اردیبهشت ماه سال جاری گفت: بیش از ۱۲ درصد از مصرف برق پایتخت مربوط به ادارات است.

با این که بار مصرف برق ادارات در تهران بسیار بالاست، اما باید گفت سیاست‌هایی که در گذشته اتخاذ شدند نتوانستند موجب کاهش مصرف برق ادارات شوند.

سازمان اداری و استخدامی کشور، طی بخشنامه‌ای در سال 1402 به دستگاه‌های اجرایی، بانک‌ها، شهرداری‌ها و سایر نهادهای عمومی، ابلاغ کرده بود که ساعت کار تمامی کارکنان از ساعت 6 صبح و ساعت پایان را حداکثر تا ساعت 13 قرار دهند. این بخشنامه در راستای حفظ پایداری شبکه سراسری برق و کاهش ناترازی تولید و مصرف برق اتخاذ شد.

با این حال، با توجه به گذشت دو سال از این بخشنامه، مشخص شد که در زمان پیک مصرف برق، نتوانستند از بار مصرفی ادارات تهران بکاهند و اکنون بار دیگر به سیاست تعطیلی روی آورده‌اند. در این زمینه باید گفت گرچه تعطیلی یک روزه ادارات منجر به کاهش موقت مصرف برق می‌شود، اما نمی‌تواند بحران برق را به صورت پایدار برطرف کند.

اصرار بر تداوم صرفه‌جویی با تعطیلی چهارشنبه‌ها
موضوع کاهش مصرف آب و برق تنها توسط وزیر نیرو مطرح نشده و صحبت‌هایی مشابه از سوی استاندار تهران و مدیرعامل توانیر نیز مطرح شده است. آن‌طور که از اصرار مسئولان مبنی بر تاثیر تعطیلی چهارشنبه بر صرفه‌جویی آب و برق مشخص است، تنها راهکار دولت برای مواجهه با بحران انرژی، تعطیلی کشور است.

مصطفی رجبی‌مشهدی، مدیرعامل توانیر، با اشاره به تاثیر مثبت تعطیلی رسمی روز چهارشنبه هفته گذشته بر روی کاهش مصرف برق در نیمی از استان‌های کشور، اعلام کرد: در این روز، به‌طور متوسط حدود ۱۵۰۰ مگاوات کاهش مصرف برق ثبت شد. کاهش مصرف تنها به روز چهارشنبه محدود نشد، بلکه از روز سه‌شنبه پیش از آن با آغاز سفرهای مردمی و همچنین در روزهای پنج‌شنبه و جمعه نیز ادامه داشت.

رجبی مشهدی مجموع صرفه‌جویی در تولید نیروگاه‌های برق‌آبی طی این چند روز را حدود ۴۰ هزار مگاوات‌ساعت اعلام کرد و تاکید کرد: این میزان صرفه‌جویی، نقش مهمی در مدیریت بار شبکه به‌ویژه در انتهای فصل گرم، یعنی اواخر مرداد و شهریور، ایفا می‌کند.

مدیرعامل توانیر با اشاره به تجربیات جهانی خاطرنشان کرد: در بسیاری از کشورها از تعطیلات رسمی به‌عنوان اهرمی برای کاهش مصرف برق در دوره‌های اوج گرما و سرما استفاده می‌شود.

مدیرعامل توانیر در حالی از تعطیلات رسمی به عنوان اهرمی برای کاهش مصرف برق در دنیا صحبت می‌کند که به دیگر تجربیات جهانی مبنی بر تولید برق از انرژی پاک، توجه به تقاضای فصلی برق و انجام اقداماتی برای جبران آن، سرمایه‎‌گذاری در تولید و مصرف و… توجهی نمی‌کند.

بسیاری از کشورهای دنیا با استفاده از تابع افزایش دما، میزان افزایش مصرف برق را پیش‌بینی می‌کنند و برای آن آماده می‌شوند.

تغییرات فصلی دما و افزایش مصرف برق، موضوعی قابل پیش‌بینی بوده و باید از ماه‌ها و سال‌های قبل برنامه‌ریزی برای تراز شدن عرضه با تقاضا صورت بگیرد. برای دست‌یابی به چگونگی تغییر تقاضای برق، باید تابع تقاضای برق و عوامل موثر بر آن را متوجه شد و اقداماتی برای آماده‌سازی برای زمان پیک مصرف انجام داد. اما آیا مسئولان پیش از شروع بحران ابعاد آن را بررسی می‌کنند؟

کشورهای دنیا در صورت مواجهه با تقاضای فصلی برق چه می‌کنند؟
درک دقیق از سازوکار تقاضای برق می‌تواند ابزار مهمی برای پیش‌بینی نوسانات مصرف و در نهایت مدیریت کارآمد عرضه باشد. برای مثال، مدت‌هاست که روشن شده تقاضای برق رابطه مستقیمی با شرایط اقلیمی دارد؛ به‌ویژه در فصول گرم، افزایش دما به‌وضوح منجر به افزایش مصرف برق می‌شود.

اما به‌رغم این پیش‌فرض بدیهی، مسئولان کشور همچنان با نگاهی کوتاه‌مدت، هربار با رسیدن موج گرما، کشور را به تعطیلی می‌کشانند؛ راهکاری ساده‌انگارانه، پرهزینه و فاقد اثربخشی پایدار که تنها صورت مساله را پاک می‌کند.

تعطیلی سراسری به بهانه گرما، نه راه‌حل بحران انرژی است و نه مدیریت محسوب می‌شود؛ بلکه شکلی از عقب‌نشینی در برابر بحرانی‌ است که سال‌هاست مسئولان نه‌تنها برای رفع آن کاری نکرده‌اند، بلکه با سیاست‌های اشتباه، این بحران ساختاری را تشدید کرده‌اند.

راه‌حل واقعی، نه در تعطیلی، بلکه در سرمایه‌گذاری مؤثر، مدیریت علمی، تغییر ساختار تولید و توزیع انرژی و درک مسئولانه از پیامدهای اجتماعی و اقتصادی هر تصمیم است. اما به‌نظر می‌رسد ترجیح مسئولان نه رویارویی با مشکلات، بلکه تنها به تعویق انداختن بحران تا زمانی است که دیگر خودشان بر سر کار نباشند و دولت بعدی سکان امور را به دست بگیرد. این نوع از مدیریت، منجر شده است که مسئولانی که بر سر کار می‌آیند، دیگر توانایی چندانی برای مدیریت بحران‌های انباشته‌شده نداشته باشند./تجارت نیوز