قرن بیست و یکم، فرصت‌های تازه و افتخارات جهانی برای ایران با تولید عناصر نادر خاکی/ تجلی، وابستگی جهانی به منابع آسیای شرقی را کاهش می‌دهد

تیتر20- در جهان امروز، عناصر نادر خاکی به عنوان شریان حیاتی صنایع پیشرفته و فناوری ‌های نوین شناخته می ‌شوند. از تولید خودروهای برقی، توربین ‌های بادی و تجهیزات الکترونیکی تا صنایع نظامی و پزشکی، همگی وابسته به این عناصر کمیاب و استراتژیک‌ اند. در چنین شرایطی، دستیابی ایران به فناوری تولید انبوه عناصر نادر خاکی، گامی تاریخی و راهبردی محسوب می‌ شود، گامی که شرکت تجلی توسعه معادن و فلزات با مدیریت مرتضی علی‌اکبری آن را عملی کرده است.

به ‌تازگی، شرکت تجلی موفق به اخذ مجوز تاسیس نخستین کارخانه تولید انبوه عناصر نادر خاکی در ایران و خاورمیانه شده است.  مجتمعی که با ظرفیت سالانه ۱۸۰۰ تن انواع ترکیبات عناصر نادر خاکی و سرمایه‌ گذاری ۲۰ هزار میلیارد ریالی احداث خواهد شد. این پروژه نه تنها نقطه عطفی در تاریخ صنعت معدن کشور است، بلکه می ‌تواند جایگاه ایران را در نقشه فناوری جهانی ارتقا دهد.

مرتضی علی‌اکبری، مدیرعامل شرکت تجلی، این رویداد را «افتخاری ملی و جهانی» می ‌داند و معتقد است بهره ‌برداری از این عناصر حیاتی، ایران را به یکی از پیشران ‌های اقتصادی آینده تبدیل خواهد کرد. او تأکید دارد که همان‌ گونه که نفت در قرن بیستم محور توسعه کشورها بود، عناصر نادر خاکی می ‌توانند نقش مشابهی در قرن بیست ‌و یکم ایفا کنند.

عناصر نادر خاکی شامل ۱۷ عنصر شیمیایی از جمله لانتانیدها، اسکاندیم و ایتریم هستند که در صنایع استراتژیکی مانند ساخت آهن ‌رباهای دائمی، باتری ‌های پیشرفته، نمایشگرهای دیجیتال، کاتالیزورها، تجهیزات نظامی، حسگرهای دقیق و حتی داروهای خاص کاربرد دارند. در واقع، هیچ فناوری پیشرفته ‌ای بدون حضور این عناصر ممکن نیست.

چین در دو دهه اخیر با تسلط بر بازار جهانی این عناصر، به یک ابرقدرت صنعتی بدل شده است. اکنون، ورود ایران به این عرصه می‌ تواند بخشی از وابستگی جهانی به منابع آسیای شرقی را کاهش دهد و فرصت ارزآوری عظیمی را برای کشور فراهم سازد.

موفقیت تجلی در این حوزه تنها به اخذ مجوز محدود نمی ‌شود. این شرکت با تملک دو محدوده معدنی در شهرستان مروست یزد با ذخیره قطعی ۱۲۰ میلیون تن، گام ‌های عملی برای تامین پایدار مواد اولیه را نیز برداشته است. در کنار آن، تجلی نخستین پروانه بهره ‌برداری عناصر نادر خاکی در کشور را دریافت کرده و با ایجاد دانش فرآوری و تولید کنسانتره مونازیت، توانسته زنجیره ‌ای کامل از معدن تا محصول نهایی را شکل دهد.

از سوی دیگر، تولید نیمه ‌صنعتی اکسید عناصر نادر خاکی و توسعه فناوری استحصال آنها، ایران را از مرحله تحقیقاتی به مرحله صنعتی ‌سازی واقعی رسانده است. این دستاورد، نتیجه سرمایه ‌گذاری هدفمند، دانش فنی بومی و مدیریت هوشمندانه منابع معدنی در تجلی است.

احداث کارخانه تولید انبوه عناصر نادر خاکی علاوه بر اثرگذاری فناورانه، پیامدهای اقتصادی چشمگیری نیز دارد. برآوردها نشان می ‌دهد این پروژه می ‌تواند صدها فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم در استان یزد ایجاد کند. از سوی دیگر، با توجه به تقاضای بالای جهانی برای این عناصر، صادرات بخش عمده ‌ای از تولیدات کارخانه، منبع ارزآوری جدیدی برای کشور خواهد بود.

در شرایطی که ایران به دنبال تنوع ‌بخشی به صادرات غیرنفتی است، توسعه زنجیره ارزش عناصر نادر خاکی می ‌تواند یکی از پایه ‌های اقتصاد دانش‌ بنیان و مقاومتی کشور محسوب شود.

یکی از نقاط درخشان این پروژه، تکیه بر دانش فنی داخلی است. بر خلاف بسیاری از صنایع که وابسته به فناوری خارجی هستند، شرکت تجلی توانسته دانش فرآوری و استحصال عناصر نادر خاکی را با اتکا به توان متخصصان ایرانی توسعه دهد. این موضوع، علاوه بر کاهش هزینه ‌ها و ریسک‌ های وابستگی، باعث ایجاد یک مزیت رقابتی پایدار برای کشور می ‌شود.

در آینده نزدیک، با بهره ‌برداری از کارخانه جدید، ایران می ‌تواند نیاز داخلی صنایع های‌تک خود را تامین کرده و حتی به یکی از صادرکنندگان مهم این محصولات در منطقه تبدیل شود.

در شرایطی که اقتصاد جهانی به سرعت به سمت فناوری‌ های سبز، انرژی ‌های نو و هوش مصنوعی پیش می‌ رود، عناصر نادر خاکی به عنوان موتور این تحولات شناخته می ‌شوند. پروژه تولید انبوه این عناصر در شرکت تجلی توسعه معادن و فلزات، تنها یک طرح صنعتی نیست، بلکه آغاز فصل جدیدی از خودکفایی، دانش‌محوری و قدرت اقتصادی ایران است.

این پروژه نه‌ تنها نقطه عطفی برای شرکت تجلی محسوب می ‌شود، بلکه می ‌تواند کشور را در جایگاه بازیگری مؤثر در بازار جهانی مواد استراتژیک قرار دهد. همان ‌گونه که نفت قرن بیستم را شکل داد، شاید عناصر نادر خاکی و شرکت‌ هایی چون تجلی، قرن بیست ‌و یکم را برای ایران دوره‌ ای از فرصت‌ های تازه و افتخارات جهانی رقم بزنند.