چرا جراحی‌های زیبایی به یک مد اجباری در جامعه تبدیل شده است؟

تیتر20- افزایش جراحی‌های زیبایی در ایران به یکی از پدیده‌های اجتماعی قابل توجه تبدیل شده است؛ پدیده‌ای که حتی در میانه بحران‌های اقتصادی و فشارهای معیشتی هم روند صعودی دارد.

برخی کارشناسان این موج را بازتابی از فشارهای اجتماعی و فرهنگی می‌دانند. برای بررسی ابعاد این موضوع با احمد فاطمی‌راد، رئیس کمیته رفاه کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی گفت‌وگو کرده‌ایم.

مشروح گفتگوی احمد فاطمی‌راد، رئیس کمیته رفاه کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی:

آقای فاطمی! در شرایطی که کشور با بحران‌های اقتصادی روبروست اما برخی آمار حکایت از افزایش چشمگیر جراحی‌های زیبایی دارد که گردش‌های مالی کلانی دارند، به نظر شما چه عواملی باعث شده در چنین فضایی این روند شدت بگیرد؟

به عنوان رئیس کمیته رفاه اجتماعی مجلس می‌توانم از زاویه اجتماعی به موضوع نگاه کنم. واقعیت این است که انجام جراحی‌های زیبایی در سال‌های اخیر به طرز محسوسی افزایش پیدا کرده است. مردم حتی از هزینه‌های ضروری زندگی می‌زنند تا برای تزریق ژل یا جراحی زیبایی پول کنار بگذارند. این مسئله می‌تواند نشان‌دهنده نوعی فشار اجتماعی یا فرهنگی باشد.

به عبارتی افراد نمی‌توانند فشارهای محیطی و نارضایتی‌های خود را تغییر دهند، بنابراین با تغییر ظاهرشان به دنبال حفظ اعتمادبه‌نفس یا نوعی جبران هستند. البته در بسیاری موارد، این روند بیشتر ناشی از چشم هم چشمی و رقابت اجتماعی است، به‌خصوص در میان جوانان رنج سنی ۲۰ تا ۳۰ سال.

گردش مالی سنگین جراحی زیبایی در ایران
برخی معتقدند گرایش به جراحی‌های زیبایی در ایران ناشی از رفاه و فراغت مردم است، در حالی که عده‌ای دیگر آن را محصول فشارهای اجتماعی و فرهنگی می‌دانند. شما این پدیده را بیشتر ناشی از کدام عامل می‌دانید؟

به نظر من این گرایش بیش از آنکه ناشی از رفاه باشد، حاصل یک رقابت اجتماعی و فرهنگی نادرست است. در واقع این عمل‌ها اغلب به‌جز موارد خاص و اضطراری پزشکی، ضرورتی ندارند. تغییرات مکرر در ظاهر بدن نوعی خودآزاری محسوب می‌شود، مگر اینکه پزشک متخصص به‌طور مستقیم آن را تجویز کند.

متأسفانه یک بازار تجاری بزرگ پیرامون این جراحی‌ها شکل گرفته و گردش مالی بزرگی هم دارد و بعضی فعالان این حوزه برای کسب سود بیشتر، اخلاق پزشکی را نادیده می‌گیرند و هرکاری را انجام می‌دهند حتی اگر نیازی به آن نباشد.

تبلیغات پزشکی اساسا خلاف قانون حرفه‌ای است
به مسئله تبلیغات اشاره کردید. از نگاه شما این موضوع چه تأثیری در گسترش عمل‌های زیبایی داشته است؟

پزشکان اصولاً اجازه تبلیغات ندارند، اما در عمل شاهد هستیم بسیاری از فعالان این حوزه با انواع روش‌های تبلیغاتی، خود را «بهترین جراح» یا «دارنده بهترین روش» معرفی می‌کنند. این تبلیغات نه‌تنها خلاف اخلاق پزشکی است بلکه رقابتی ناسالم ایجاد کرده که بیماران را به سمت تصمیم‌های نادرست سوق می‌دهد. نتیجه هم اغلب آسیب‌های جسمی و روانی جبران‌ناپذیر است. جالب است بدانید بیشترین شکایت‌ها در دادسرای جرایم پزشکی مربوط به همین حوزه زیبایی است.

نظارت نظام پزشکی در بخش جراحی ‌های زیبایی کافی نیست
یکی از نکات مهم این است که اخیرا پزشکان عمومی یا پزشکان متخصص در سایر حوزه‌ها نیز به سمت دریافت مجوز برای فعالیت در حوزه زیبایی می‌روند و ...

شاید بخشی از این روند به فشار اقتصادی در جامعه برگردد. اما مسئله مهم‌تر نبود نظارت کافی است. امروز هر کسی می‌تواند با تبلیغ خود را به‌عنوان متخصص معرفی کند، بدون آنکه صلاحیت فنی لازم را داشته باشد. این موضوع علاوه بر آسیب‌های جسمی، باعث بروز مشکلات جدی روحی برای بیماران می‌شود، چراکه نتیجه جراحی اغلب با تصور و رویای اولیه آن‌ها همخوانی ندارد.

گرایش روزافزون جامعه به جراحی‌های زیبایی، حتی در میان افرادی با محدودیت‌های مالی، موضوعی است که توجه روانشناسان و جامعه‌شناسان را به خود جلب کرده است. مجتبی دلیر، روانشناس بالینی و عضو هیئت‌مدیره انجمن روانشناسی اجتماعی، عوامل فردی، اجتماعی و فرهنگی این پدیده را بررسی می‌کند.

من معتقدم وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی باید نظارت دقیق‌تری اعمال کنند تا تنها افراد دارای صلاحیت حرفه‌ای مجاز به انجام چنین کارهایی باشند.

چه سازوکارهای مشخصی را برای کنترل این روند در سطح سیاست‌گذاری اجتماعی و نظام سلامت پیشنهاد می‌کنید؟ آیا تنها نظارت و محدودیت کافی است یا نیاز به مداخلات فرهنگی و آموزشی هم داریم؟

به نظر من افزایش عمل‌های زیبایی در ایران بیش از آنکه پاسخی به نیاز واقعی باشد، نتیجه فشارهای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است. این روند هم به سلامت جسمی و هم به سلامت روانی جامعه آسیب می‌زند.

برای مدیریت آن، باید دو اقدام اساسی انجام شود: نخست، تقویت نظارت بر فعالیت پزشکان و جلوگیری از تبلیغات غیرقانونی، و دوم، افزایش آگاهی عمومی نسبت به خطرات و عوارض این جراحی‌ها./اکوایران