تغییر رویکرد بانک سپه از یک هلدینگ مدیریت املاک پراکنده، به یک نهاد مالی منسجم

تیتر20 - واگذاری گسترده اموال مازاد بانک سپه، فاز نهایی فرآیند پیچیده ادغام است که با هدف پاکسازی ترازنامه از دارایی‌های غیرمولد، خروج کامل از بنگاه‌داری و تمرکز بر بانکداری ناب به عنوان یک ضرورت استراتژیک دنبال می‌شود.

در راستای یک تحول ساختاری در نظام بانکی کشور که هدف آن بهینه‌سازی ترازنامه و تمرکز بر فعالیت‌های اصلی است، بانک سپه گامی مهم و راهبردی برداشته است. 

اقدام اخیر این بانک در عرضه گسترده ۴۰۷ رقبه ملک مازاد، بیش از آنکه یک تکلیف قانونی یا یک رویداد مالی دوره‌ای باشد، فصلی تعیین‌کننده در فرآیند پیچیده پس از ادغام این بانک است. 

این واگذاری گسترده، می‌تواند سبد متنوعی از دارایی‌ها را دربرگیرد؛ چه اینکه سپه در گذشته نه چندان دور، املاک فاقد کاربری، اراضی وسیع زراعی، مجتمع‌های تجاری، ساختمان‌های دارای کاربری مال، آپارتمان‌های مسکونی و خدماتی و ساختمان‌های خدماتی-صنعتی را در فهرست واگذاری‌ها قرار داده بود. 

در واقع، این عرضه گسترده، نه فقط تلاشی برای آزادسازی منابع منجمد، بلکه یک جراحی استراتژیک برای هضم ترازنامه‌های متعدد، حذف دارایی‌های غیرمرتبط با عملیات اصلی بانکداری و ترسیم یک هویت یکپارچه و متمرکز برای بزرگترین بانک کشور است. 

ریشه‌یابی اموال مازاد سپه
تنوع منحصر به فرد در اموال مازاد عرضه شده توسط بانک سپه، خود روایتی از گذشته این بانک و نهادهای مالی است که اکنون بخشی از آن هستند. 
وجود زمین‌های زراعی در سبد دارایی‌های بانک، احتمالا میراث موسسه های ادغام شده و تمرکز آن‌ها بر حوزه‌های خاص اقتصادی یا تملیک وثایق در این بخش‌ها بوده است. 

به همین ترتیب، ساختمان‌هایی با کاربری «مال» یا مجتمع تجاری، می‌تواند نتیجه تامین مالی پروژه‌های ساختمانی بزرگی باشد که در نهایت به تملک بانک درآمده‌اند. 

این سبد دارایی ناهمگون، که مدیریت آن نیازمند تخصص‌هایی از کشاورزی و هتلداری گرفته تا مدیریت مجتمع‌های تجاری است، بانک را از رسالت اصلی خود یعنی واسطه‌گری وجوه و خلق اعتبار دور کرده است. 

این دارایی‌ها نه تنها بازدهی مولد و متناسب با عملیات بانکی ندارند، بلکه هزینه‌های نگهداری، مدیریت و استهلاک قابل توجهی را نیز به بانک تحمیل می‌کنند. 

بنابراین، فروش آن‌ها یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت برای پایان دادن به بنگاه‌داری غیرمتمرکز و پرهزینه است. 

بهینه‌سازی ترازنامه پس از ادغام
مهم‌ترین چالش بانک سپه پس از اجرای طرح ملی ادغام بانک‌های وابسته به نیروهای مسلح، یکپارچه‌سازی و بهینه‌سازی ترازنامه‌ای بود که از شش بانک مختلف با فرهنگ‌های سازمانی و سبدهای اعتباری و دارایی متفاوت تشکیل شده بود. 

فرآیند فروش اموال مازاد در این مقیاس، مستقیم به این چالش پاسخ می‌دهد. این اقدام با تبدیل دارایی‌های ثابت و بعضا سمی (Toxic Assets) به نقدینگی، کیفیت ترازنامه بانک سپه جدید را به شدت ارتقا می‌دهد. 

ورود بیش از ۱۶۱ هزار میلیارد ریال نقدینگی بالقوه به منابع بانک، نه تنها قدرت آن را برای رعایت نسبت‌های نظارتی مانند کفایت سرمایه افزایش می‌دهد. مهم‌تر از آن، منابع لازم برای پاکسازی ترازنامه از مطالبات غیرجاری به ارث رسیده و همچنین اصلاح ساختار مالی را فراهم می‌آورد. 

این فرآیند به بانک اجازه می‌دهد تا از یک هلدینگ مدیریت املاک پراکنده، به یک نهاد مالی منسجم با ترازنامه‌ای شفاف و کارا تبدیل شود. 

تزریق منابع به شریان‌های اصلی بانک
آزادسازی منابع قفل شده در املاک و مستغلات، برای بانکی در مقیاس و جایگاه ملی بانک سپه، پیامدهای راهبردی عمیقی دارد. این نقدینگی، سوخت مورد نیاز برای تقویت موتور اصلی بانک یعنی توان تسهیلات‌دهی است. 

با توجه به نقش تاریخی بانک سپه به عنوان اولین بانک ایرانی و بازوی مالی دولت در پروژه‌های کلان ملی، این منابع جدید می‌توانند به سمت تامین مالی طرح‌های زیربنایی، حمایت از بخش‌های تولیدی استراتژیک و پاسخگویی به نیازهای اعتباری بنگاه‌های اقتصادی بزرگ هدایت شوند. 

در واقع، این اقدام ظرفیت بانک برای ایفای نقش توسعه‌ای خود در اقتصاد کشور را احیا می‌کند و آن را از یک بنگاه‌دار درگیر در مدیریت دارایی‌های غیرمولد، به یک تامین‌کننده مالی قدرتمند برای بخش واقعی اقتصاد بدل می‌سازد. 

موفقیت این استراتژی، چهره بانک سپه را در دوران پس از ادغام، به عنوان یک نهاد مالی چابک و متمرکز بر خلق ارزش، تثبیت خواهد کرد. 
با این حال، مسیر پیش رو خالی از چالش نیست. استقبال اولیه متقاضیان تنها برای بخشی از املاک عرضه شده، نشان‌دهنده پیچیدگی‌های نقد کردن این حجم از دارایی‌های ناهمگون در شرایط فعلی اقتصاد است. 

این فرآیند در واقع آزمونی برای سنجش اراده و توان مدیریتی بانک سپه محسوب می‌شود. موفقیت نهایی این طرح نه در فروش یکجای تمام اموال، بلکه در استمرار این سیاست اصلاحی و هدایت هوشمندانه منابع حاصل از آن به سمت تقویت زیرساخت‌های اعتباری و فناوری‌محور بانک نهفته است. 

عبور موفقیت‌آمیز از این مرحله، میراثی ماندگار برای بانک سپه به جا خواهد گذاشت و جایگاه آن را به عنوان یک نهاد مالی مدرن و پیشرو در اقتصاد ایران تثبیت نهایی می‌کند.