مسیر ناهموار نوآوری در نظام بیمه‌ای ایران/ اینشورتک‌ها؛ موتور تحول یا آغاز یک شکست زودهنگام در صنعت بیمه؟

تیتر20 - در اقتصادهای توسعه‌نیافته یا کمتر توسعه‌یافته ورود دانش نوین در آغاز با پیچیدگی‌ها و خلأهایی همراه است که اصل توسعه را یا به تاخیر می‌اندازد یا با شکست قطعی مواجه می‌کند؛ اتفاقی که با توجه به تلاش متخصصان صنعت بیمه در ایران و رشد اینشورتک‌ها دور از ذهن نیست.

اکنون اینشورتک‌ها در ایران روی کدام سکو ایستاده‌اند؟ در شرایط کنونی اقتصاد ایران که گرفتار رکود تورمی، تحریم‌ها، حذف بازار بیمه اتکایی و از دست رفتن لحظه‌ای ارزش پول ملی است، کمتر کسی به دنبال ضرورتی با عنوان بیمه است. در این میان کارگزاران صنعت بیمه مسیر سختی برای جستن اعتماد و جذب مشتری پیش رو دارند، و اینشورتک‌ها مسیری سخت‌تر.

اینشورتک‌ها؛ موتور تحول یا آغاز یک شکست زودهنگام در صنعت بیمه؟

ورود اینشورتک‌ها به صنعت بیمه ایران اگرچه نویدبخش تحول دیجیتال است، اما در اقتصادی که زیرساخت‌های فناورانه، مقررات‌گذاری هوشمند و مدل‌های ارزیابی ریسک به‌روز نشده‌اند، این تغییر می‌تواند به‌جای تسریع توسعه، مسیر را پیچیده‌تر کند. بررسی عملکرد، رضایتمندی، شکایات و سطح بلوغ فنی اینشورتک‌های داخلی نسبت به نمونه‌های موفق خارجی نشان می‌دهد که صنعت بیمه ایران همچنان بر سکوهای سنتی ایستاده و برای پرش بزرگ به عصر دیجیتال، نیازمند بازآفرینی بنیان‌های خود است.

ورود فناوری‌های نوین به صنایع خدمات مالی، به‌ویژه بانک و بیمه، در یک دهه اخیر دگرگونی‌های چشمگیری ایجاد کرده است. در صنعت بیمه، این دگرگونی با عنوان اینشورتک شناخته می‌شود؛ مفهومی که بر پایه هوش مصنوعی، کلان‌داده، یادگیری ماشینی، اینترنت اشیا و اتوماسیون، مدل‌های سنتی بیمه‌گری را زیر و رو می‌کند.

با این حال تجربه کشورهایی که مسیر دیجیتال‌سازی را طی کرده‌اند نشان می‌دهد حذف سریع مدل‌های سنتی بدون آماده‌سازی زیرساخت‌ها می‌تواند خطرناک و حتی دردسرساز باشد.

سنت و فناوری؛ تقابل یا تکامل؟

در اقتصادهای کمتر توسعه‌یافته، ورود فناوری معمولا با خلأهای نهادی، نبود استانداردهای داده، ضعف شفافیت و ناکارآمدی ساختارهای نظارتی همراه می‌شود. این وضعیت می‌تواند به‌جای آنکه فناوری را به ابزار توسعه تبدیل کند، از آن مانعی برای پیشرفت بسازد.

در ایران نیز، تلاش شرکت‌های بیمه برای بهره‌گیری از اینشورتک‌ها اگرچه روبه‌افزایش است، اما نظام بیمه‌گری کشور هنوز به پختگی لازم برای پذیرش کامل مدل‌های نوین نرسیده است. به همین دلیل حذف مدل‌های سنتی، که همچنان بار اصلی اعتماد مشتری و چارچوب نظارتی را به دوش می‌کشند، می‌تواند ریسک‌های جدیدی برای صنعت بیمه ایجاد کند.

ایران در کجای مسیر اینشورتک ایستاده است؟

این پرسش کلیدی در تمام ارزیابی‌های فناورانه صنعت بیمه مطرح می‌شود. مقایسه با کشورهای پیشرو نشان می‌دهد ایران هنوز در مرحله تطبیق اولیه (Earl Adoption) قرار دارد. نمونه‌های موفق در آمریکا، آلمان، کره‌جنوبی و حتی امارات به دلیل دسترسی یکپارچه به داده‌ها، زیرساخت قدرتمند APIها، نظام دقیق اعتبارسنجی، و پوشش بیمه‌های خرد و دیجیتال توانسته‌اند زنجیره ارزش بیمه را از فروش تا پرداخت خسارت دیجیتالی کنند.

اما در ایران، بخش عمده فعالیت اینشورتک‌ها در مرحله بازاریابی، فروش آنلاین و تسهیل فرایند صدور مانده است و هنوز وارد لایه‌های حساس‌تر مانند ارزیابی خسارت دیجیتال، تحلیل ریسک مبتنی بر داده و تسویه هوشمند خسارت نشده‌اند.

در ایران، با وجود شرکت‌هایی مانند بیمیتو، ازکی، ریسک‌تو و چند پلتفرم نوپا، نوآوری بیشتر در سطح تجربه کاربری و فروش باقی مانده و کمتر در مدل‌های بیمه‌گری لمس شده است. علت اصلی از سوی متخصصان صنعت بیمه کمبود داده قابل‌اتکا، ضعف اتصال سامانه‌ها، نبود پروتکل‌های استاندارد و مقاومت ساختاری شرکت‌های بیمه عنوان شده است. اگرچه در این میان اینشورتک‌هایی مانند «بیمه دال» توانسته نه به عنوان پلتفرم‌های مقایسه‌گر یا فروش آنلاین، بلکه به عنوان نسل جدید اینشورتک‌های محصول‌محور بر روی طراحی بیمه‌نامه‌های نوآورانه، دیجیتال و کاربرمحور کار کند و به جای آنکه مانند ازکی یا بیمه‌دات‌کام روی فروش آنلاین تمرکز کند، بر روی طراحی محصولات جدید بیمه‌ای، با رویکرد دیجیتال و مبتنی بر داده تمرکز کرده است.

رضایتمندی، شکایات و خسارت؛ شاخص‌هایی که بی‌صدا حرف می‌زنند

اگر تجربه مشتری را مقیاسی بر دفاع از ورود اینشورتک‌ها به صنعت بیمه درنظر بگیریم است. بررسی‌های غیررسمی و داده‌های منتشرشده از شرکت‌های بیمه نشان می‌دهد میزان شکایات مشتریان در حوزه پرداخت خسارت آنلاین همچنان بالاست. تأخیر در تسویه خسارت، عدم تطابق محاسبه خسارت دیجیتال با برآورد حضوری،

و نبود پشتیبانی موثر در مراحل پس از خرید از جمله موارد اشاره‌شده در گزارش‌های ناظران کیفیت خدمات است. به عبارت دیگر، اگرچه اینشورتک‌ها فروش را تسهیل کرده‌اند، اما در بخش خسارت که قلب اعتماد بیمه است هنوز کارنامه قابل‌قبولی ارائه نکرده‌اند.

چرا برخی اینشورتک‌ها هنوز پایدار نشده‌اند؟

وابستگی بخش مهمی از اینشورتک‌های ایرانی به استارت‌آپ‌ها و تأمین مالی خارجی از دو جهت در این مسیر چالش‌ساز بوده است: نخست نبود سرمایه‌گذاری خطرپذیر پایدار و دوم محدودیت‌های قانونی و تحریمی در جذب سرمایه.

این عوامل باعث شده بسیاری از این پلتفرم‌ها در مرحله رشد متوقف شوند و نتوانند وارد لایه‌های عمیق‌تر و سودآورتر بیمه‌گری شوند.

تسهیلات و حمایت دولتی؛ حلقه مفقوده توسعه

در کشورهای توسعه‌یافته، رشد اینشورتک‌ها بدون حمایت رگولاتور ممکن نبود. اما در ایران، نهاد ناظر هنوز چارچوب جامعی برای سندباکس بیمه‌ای، حمایت از نوآوری و ارزیابی مدل‌های دیجیتال ارائه نکرده است.

بسیاری از اینشورتک‌ها برای دریافت تسهیلات و مجوزهای پیشرفته با مانع روبه‌رو هستند، درحالی‌که صنعت بیمه به شدت به این سکوی فناورانه برای بقا در آینده نیاز دارد.

جذب اعتماد مشتری؛ چالشی فراتر از فناوری

فناوری زمانی موفق است که اعتماد ایجاد کند. در بیمه، این اعتماد وابسته به سه عامل است؛ پرداخت منظم خسارت، شفافیت اطلاعات و پشتیبانی واقعی. بخش عمده مشتریان همچنان ترجیح می‌دهند برای خرید بیمه عمر یا خسارت خودرو با کارشناس سنتی مشورت کنند. یکی از دلایل اصلی، احساس ناامنی و بی‌اطمینانی نسبت به پلتفرم‌های دیجیتال و عدم تصور واضح از فرایندهای پشت پرده است. این اعتماد زمانی تقویت می‌شود که پلتفرم‌ها در ارائه خدمات پس از فروش عملکردی واقعی و قابل‌سنجش داشته باشند.

اینشورتک‌ها؛ پیروزی مشروط یا شکست محتمل؟

مسیر تحول صنعت بیمه ایران نه به‌طور کامل روشن است و نه الزاماً تیره. اینشورتک‌ها توانسته‌اند ساختار سنتی بیمه را به چالش بکشند، اما هنوز نتوانسته‌اند آن را اصلاح یا جایگزین کنند.

در اقتصادی که هنوز زیرساخت داده، مقررات‌گذاری و شفافیت بیمه‌ای به بلوغ نرسیده، حذف مدل‌های سنتی می‌تواند هزینه‌های سنگینی به صنعت تحمیل کند. اما ادامه مسیر سنتی نیز صنعت بیمه را از رقابت جهانی عقب نگه می‌دارد.

راه‌حل، نه حذف سنت است نه توقف فناوری؛ بلکه ساختن پلی میان این دو از مسیر ایجاد زیرساخت، سندباکس بیمه‌ای، سرمایه‌گذاری در نوآوری و تعریف استانداردهای داده است. در نهایت، سرنوشت اینشورتک‌ها در ایران به یک عامل کلیدی وابسته است: توانایی آنها در تبدیل نوآوری به اعتماد و تبدیل تکنولوژی به تجربه واقعی و ملموس برای مشتری.

اگر این مسیر درست طی شود، اینشورتک‌ها می‌توانند پیروزی صنعت بیمه ایران باشند؛ اما اگر زیرساخت‌ها فراهم نشود، این تحول ممکن است تنها یک شکست زودهنگام با هزینه‌های سنگین باشد.