بازگشت سرمایه‌های خاموش بانک صادرات به چرخه اقتصاد

تیتر 20- در حالی که بنگاه‌داری گسترده بانک‌ها، بیش از ۱۶۰۰ همت دارایی غیرمولد ایجاد کرده و بخش قابل‌توجهی از منابع نظام بانکی قفل شده، بانک صادرات با تمرکز بر مولدسازی دارایی‌ها و واگذاری شرکت‌های زیرمجموعه، موفق شده نقدشوندگی منابع خود را افزایش دهد. این اصلاح ساختاری، پیش‌نیاز موفقیت در اقتصاد رقابتی و انطباق با تحولات صنعت بانکداری است.

طی سال‌های اخیر، بنگاه‌داری بانک‌ها به معضل جدی نظام بانکی ایران تبدیل شده؛ به‌گونه‌ای که دارایی‌های عظیم و غیرمولد، به جای تزریق به عرصه تولید، در دام شرکت‌ها و پروژه‌های نیمه‌تمام گرفتار شده و ضمن کاهش سودآوری، ریسک سیستماتیک اقتصادی را افزایش داده‌اند.

بر اساس گزارش‌های اخیر بانک مرکزی، تا پایان شهریور امسال، تنها ۳۶ درصد ارزش واقعی شرکت‌های تحت مالکیت بانک‌ها افشا شده و ۶۴ درصد دیگر، از دید نظارتی پنهان مانده است؛ برآوردی که ارزش واقعی بنگاه‌داری بانک‌ها را بیش از ۱۶۰۰ همت نشان می‌دهد. در این شرایط، اقدام بانک صادرات برای خروج از بنگاه‌داری، علاوه بر تصمیم راهبردی برای خود بانک، می‌تواند معیار قابل سنجش برای نحوه مدیریت دارایی‌های غیرمولد در سایر بانک‌ها باشد.

در این میان، ابلاغ دستورالعمل بانک مرکزی در ۵ آذرماه ۱۴۰4 نیز بانک‌ها را ملزم می‌کند از بنگاه‌داری و املاک‌پروری فاصله بگیرند و به وظایف اصلی بانکی بازگردند. این اقدام، ضمن اصلاح ساختار ترازنامه بانک‌ها، به افزایش شفافیت بازار سرمایه و بانکداری کمک می‌کند. در این میان، بانک صادرات با تسریع واگذاری شرکت‌ها و مولدسازی دارایی‌های غیرمولد، به‌وضوح در مسیر این اصلاحات قدم برمی‌دارد.

از شرکت‌داری تا مولدسازی 
بانک صادرات ایران در مسیر اصلاح ساختار خود، خروج از بنگاه‌داری و تمرکز بر فعالیت‌های مولد و شفاف را به‌عنوان راهبرد اصلی دنبال کرده و پرتفوی سرمایه‌گذاری بانک صادرات نیز بازنگری شده است اقدامات‌ شرکت‌های زیرمجموعه این بانک، به‌گونه‌ای هدایت می‌شوند که هم‌افزایی عملیاتی به افزایش بهره‌وری، سودآوری و ارتقای کیفیت خدمات منجر شود.

تمرکز بر ارتقای بهره‌وری زنجیره ارزش، بهبود فرایندها، توسعه ابزارهای مالی و مدل‌های سرمایه‌گذاری و توانمندسازی نیروی انسانی، نشان می‌دهد خروج از بنگاه‌داری تنها به فروش و واگذاری شرکت‌ها محدود نمی‌شود، بلکه تغییر مدل کسب‌وکار و حرکت به سمت شفافیت، سودآوری و نوآوری نیز اهمیت ویژه‌‌‌ای دارد.

مولدسازی دارایی‌ها: از انجماد تا صف خرید فرابورس 
بانک صادرات، طی بیش از دو سال گذشته، اصلاحات ساختاری را در چهار محور اصلی تقویت ساختار مالی و افزایش سرمایه، اصلاح فرایندها و فناوری اطلاعات، وصول مطالبات معوق کلان و مولدسازی دارایی‌های غیرمولد دنبال کرده است. این اقدامات موجب شده کفایت سرمایه بانک، از منفی به مثبت، یعنی به حدود ۳ درصد برسد و منابع به سمت فعالیت‌های مولد هدایت شود. وصول بیش از 13 همت از مطالبات کلان و برنامه‌های آتی برای افزایش آن به 23 همت، نمونه‌ای از توان بانک در کاهش ریسک دارایی‌های غیرمولد و تقویت نقدشوندگی منابع است.

یکی از نمونه‌های ملموس تأثیر رویکرد بانک صادرات بر کاهش بنگاه‌داری، مولدسازی دارایی‌های منجمد است. در این زمینه، بزرگ‌ترین عرضه اولیه فرابورس کشور متعلق به شرکت توسعه نیشکر زیرمجموعه بانک بوده و عرضه سهام سایر شرکت‌ها نیز در دستورکار است. استقبال بی‌سابقه بازار و صف خرید ۲۷ میلیاردی سهام بانک نیز نشان‌دهنده افزایش نقدشوندگی دارایی‌ها، تقویت اعتماد سرمایه‌گذاران و تبدیل دارایی‌های غیرمولد به سرمایه‌های اقتصادی واقعی است. 

این تجربه مصداقی، توان بانک در ارتقای جذابیت سهام و حرکت به سمت فعالیت‌های مولد و اقتصادیِ واقعی را به‌وضوح نمایان می‌کند. با ترکیب این اقدامات و افزایش منابع بانک به بیش از ۱۰۰۰ همت، بانک صادرات، ضمن بهبود شاخص‌های کلیدی مالی مانند بازده دارایی‌ها و حاشیه سود، تلاش می‌کند مسیر کاهش بنگاه‌داری را عملیاتی کند.

پیامدهای مثبت، از بازار سرمایه تا بانکداری دیجیتال
اجرای سیاست خروج از بنگاه‌داری، تأثیرات اقتصادی گسترده‌ای داشته است. در حوزه املاک، کاهش مالکیت بانک‌ها بر پروژه‌های نیمه‌تمام و املاک غیرمولد، به‌خوبی امکان تعدیل قیمت‌ها، بهبود نقدشوندگی و مشارکت بخش خصوصی واقعی در پروژه‌ها را فراهم کرده است. در بازار سرمایه نیز شفافیت مالکیت و ورود سرمایه‌گذاران جدید، موجب افزایش ارزش سهام و توان مالی بانک‌ شده است.

در حوزه بانکداری نیز کاهش تمرکز بر دارایی‌های غیرمولد، روند توسعه خدمات نوین و بانکداری دیجیتال را در بانک صادرات تسهیل کرده و منابع بانک را به سمت فعالیت‌های مولد هدایت کرده است. همزمان، کاهش ریسک ناشی از انباشت دارایی‌های غیرمولد، تاب‌آوری بانک را در برابر بحران‌های احتمالی افزایش داده است.

تغییر فرهنگ و مدل کسب‌وکار
تمرکز بانک صادرات بر شفافیت، نوآوری و مشتری‌مداری نشان می‌دهد تغییر فرهنگ و مدل کسب‌وکار، مکمل اقدامات عملیاتی و مالی برای موفقیت پایدار است. این تحول سازمانی، بانک را از گرفتاری در مسیر فعالیت‌های غیرمولد مانند بنگاه‌داری حفظ کرده و امکان بهره‌وری مستمر و سودآوری پایدار را فراهم می‌آورد. به این ترتیب، بانک صادرات، تجربه‌ عملی از نحوه اجرای سیاست خروج از بنگاه‌داری ارائه کرده است.

این رویکرد، نمونه‌ بارزی از همسویی راهبرد، ساختار و فرهنگ سازمانی با اهداف کلان اقتصادی است. بانک، صادرات با مولدسازی دارایی‌ها و عرضه سهام شرکت‌ها و نیز بهبود فرایندها و توانمندسازی نیروی انسانی، شفافیت و سودآوری را افزایش داده و اعتماد سرمایه‌گذاران و بخش خصوصی را تقویت کرده است.