آیا سینمای ایران در اسکار 2018 حضور دارد؟

تیتر20- در حالی که روزشماری ها برای معرفی آثار به آکادمی اسکار 2018 آغاز شده است و کشورها بهترین فیلم هایشان را به عنوان نماینده دنیای فرهنگ و هنرشان راهی آکادمی اسکار میکنند هنوز مشخص نیست که کدام فیلم نماینده ایران در مراسم اسکار 2018 خواهد بود.

از سال 55 که فیلم «دایره مینا» به کارگردانی داریوش مهرجویی به آکادمی اسکار فرستاده شد، تا به امروز حدود 21 فیلم برای شرکت در این رویداد بزرگ سینمایی از طرف کشورمان انتخاب شدند که دو فیلم «جدایی نادر از سیمین» و«فروشنده» هر دو به کارگردانی اصغر فرهادی برنده اسکار بهترین فیلم خارجی زبان و فیلم «بچه های آسمان» به کارگردانی مجید مجیدی جزو پنج فیلم اعضای آکادمی انتخاب شد.

البته شرکت نکردن یک فیلم در اسکار به معنای کم ارزش بودن محتوای آن ها نیست و چه بسا فیلم هایی که در این رویداد هنری پذیرفته نشدند اما ارزش و اعتبار ویژه ای برای ما دارند. در سال های اخیر تحولات سیاسی موجود در آمریکا قطعا در سینما و تصمیم گیری اعضای آکادمی بی تأثیر نبوده است. اصغر فرهادی همواره از دغدغه ها، دوگانگی ها و ترس های انسان مدرن صحبت می کند و با توجه به تغییر سیاست آمریکا و روی کار آمدن ترامپ، شرایط برای این فیلمساز هموارتر شد. به نظر می رسد امسال دست سینمای ایران برای شرکت در این رویداد بزرگ هنری خالی است و به رغم گمانه زنی ها برای حضور فیلم هایی مانند «ماجرای نیمروز»، «رگ خواب»، «زیر سقف دودی»، «بدون تاریخ بدون امضا» هنوز گزینه شاخصی در این زمینه وجود ندارد.

همین مسأله موضوع پرسش ما از کارشناسان و فیلمسازان بود. سوال ما در این خصوص بود که چه فیلمی شانس بیشتری برای شرکت در اسکار دارد و چرا در این سال ها تنها اصغر فرهادی توانسته از میان دیگر فیلمسازان به موفقیت برسد. برخی از کارشناسان وجود مدیریت دولتی، بعضی دیگر نبود برنامه ریزی و برخی دیگر دنبال کردن خطوط مشی مربوط به کشور را در فیلم ها علت نبود فیلم های شاخص می دانند. در ادامه مشروح نظر کارشناسان و فیلمسازان را از نظر می گذرانید:

کامبوزیا پرتوی نویسنده و کارگردان در رابطه با اینکه چرا با وجود داشتن فیلمسازان توانمند گزینه جدی برای معرفی به اسکار نداریم، گفت:فیلم فروشنده آقای فرهادی به همراه بازیگران و لوکیشن ایرانی اما تهیه کننده آن خارجی بود؛ مثل این است که جیمز باند را به ایران بیاوریم و بخشی از فیلم را در اینجا بگیریم که لزوما فیلم ایرانی نمی شود. مدیریت دولتی خودش فکر می کند، چه کسانی را انتخاب و چه کسانی را بفرستد. وقتی سیستم دولتی باشد، بر اساس اهداف دولتی هیأتی را انتخاب می کند. هروقت این هیأت به دست خانه سینما بیفتد، جا برای صحبت کردن وجود دارد. وقتی همه چیز دولتی است، چطور امکان کار کردن وجود دارد؟…. این همه فیلمساز هنروتجربه داریم که خلاق هستند و فکر نو دارند و اگر بگردیم، می توانیم هفت نفر را معرفی کنیم. 

پرتوی خاطرنشان کرد:من در خصوص اسکار چه نظری می توانم داشته باشم وقتی مدیریت دولتی همه چیز از جمله سینما و فیلمنامه ها را برای خود کرده است؟… فکر می کنید در همین جشنواره فیلم فجر امسال چند فیلمساز داریم؟… فقط همین ها هستند که مربوط به خودی ها هستند؟… یک جشنواره و هیأت غیردولتی بگذارند و ببینند چند فیلمساز می توانیم به اسکار معرفی کنیم. 

کارگردان فیلم «کافه ترانزیت» در پاسخ به اینکه فیلمسازان هنروتجربه باید چه کاری در این رابطه انجام دهند و به کجا باید مراجعه کنند، عنوان کرد:این فیلمسازان یا حمایت دولتی یا حمایت از طرف خانه سینما می خواهند. اگر هیأت از طرف خانه سینما تشکیل می شد، حتما یک فیلم داشتیم که بتوانیم به اسکار معرفی کنیم. وقتی دولت خودش تصمیم می گیرد، فیلمی مانند «بدرود بغداد» مهدی نادری را به اسکار می فرستد که چندان نمی تواند موفقیت کسب کند. وقتی مدیریت دولتی باشد، ما چه توقعی می توانیم داشته باشیم؟… 

جعفر صانعی مقدم، عضو هیأت مدیره گروه هنروتجربه در رابطه با اینکه چرا با وجود داشتن فیلمسازان توانمند گزینه جدی برای معرفی به اسکار نداریم، به بانی فیلم گفت:فکر می کنم هم پخش کننده وهم فیلم آقای فرهادی خوب بود، یعنی این طور نبود که نسبت به آقای فرهادی ارفاقی صورت گرفته باشد و هیأتی به همراه فارابی و خانه سینما تشکیل شده و این تصمیم را گرفتند. به جز این، نتیجه انتخاب فیلم «فروشنده» دریافت اسکار بود. در این سال ها بسیار اتفاق افتاده که کشورهای زیادی در اسکار شرکت کردند اما جزو پنج فیلم هم انتخاب نمی شوند.

صانعی مقدم با تأکید بر اینکه با انتخاب فیلم «فروشنده» در سال گذشته موافق بودم، افزود:فکر می کنم انتخاب درستی در خصوص آقای فرهادی صورت گرفت و امیدوارم امسال هم بتوانیم تا آن مرحله پیش برویم؛ چون معمولا فیلمی را انتخاب می کنیم که به نتیجه بهتری برسیم و اگر دستمان بازتر باشد، رقابت سخت تر می شود. به طور معمول فیلمی که پخش کننده خوب داشته باشد، همیشه برتر نیست.

عضو هیأت مدیره گروه هنر و تجربه در رابطه با اینکه چقدر برند بودن عوامل تولید یک فیلم شانس دریافت اسکار را بالا می برد، عنوان کرد:حتما داشتن پخش حرفه ای و نام کارگردان تأثیرگذار است و این انتخاب تصادفی نیست، بلکه براساس انتخاب نام کارگردان صورت می گیرد. معمولا ما یک کارگردان خارجی را به این دلیل می شناسیم که فیلم های قبلی اش هم موفق بوده و هم توانسته است، جوایز خوبی دریافت کند. این دو فاکتور در حوزه فرهنگ و هنر از یکدیگر جدا نیست و به عنوان مثال نمی توانیم بگوییم که محمدرضا شجریان از روی شانس به این مراتب بالا رسیده است. من از حدود 50 سال است که به شجریان گوش می دهم و این یک اتفاق شانسی نیست.

وی در پاسخ به این پرسش که فکر می کنید آکادمی اسکار بیشتر به چه مسائلی گرایش دارند و بیشتر روی آن تمرکز می کنند، توضیح داد:وقتی پخش فیلم به گونه ای باشد که به دست اعضای هیأت آکادمی برسد، خیلی اصل است؛ یعنی باید پخش ها به شیوه ای حرفه ای باشد که فیلم را دیده باشند و در خصوص آن شنیده باشند. جدای از این مسأله روایت داستان خیلی اهمیت دارد. معمولا روایتگری حرفه ای و درست یک داستان را در خیلی از کارها نداریم. به نظرم این یکی از عوامل خیلی مهم در هالیوود است. در سینمای آمریکا روایت درست یک داستان با تمام اجزایش خیلی تأثیر مهمی در پذیرش آن به وسیله مخاطب دارد.

صانعی مقدم با تأیید اینکه گروه هنروتجربه فیلمسازان خیلی خوبی دارد، بیان کرد:معتقدم گروه هنروتجربه فیلمسازان و استعدادهای خیلی خوبی دارد که باید به آن ها توجه شود و با آن ها درست برخورد شود تا بتوانند بدرخشند؛ چون در بسیاری از کارها احتیاج داریم که نسبت به فیلم ها و خالقان آثار رفتارها صمیمانه باشد و مرحله به مرحله و فیلم به فیلم به پختگی برسند. ما استعدادهای بسیار خوبی در کشور داریم و باید زمینه آن درست شود و از طرف دیگر چه در بخش سینمای تجاری و چه در بخش های دیگر باید حمایت ها بیشتر و سنگ اندازی کمتر شود.

وی در پاسخ به اینکه از بین گزینه های موجود کدام یک شایستگی شرکت در اسکار را دارند، خاطرنشان کرد:من تمام فیلم ها را ندیدم که بتوانم قضاوتی در این رابطه داشته باشم و بسیاری از فیلم ها باید مؤلفه های بین المللی را رعایت کرده باشند. باید ببینیم بقیه رقبا چه کسانی هستند و نمی توانیم به این سرعت قضاوتی در این رابطه داشته باشیم. اگر قرار بود مقایسه ای بین «فروشنده» و «رگ خواب» داشته باشم با اختلاف بسیاری به «فروشنده» رأی می دادم چون نوع روایت، پخش، حرفه ای گری و داستان گویی اش خیلی می تواند ما را به یک جایزه بین المللی نزدیک کند.

صانعی مقدم ادامه داد:اگر بخواهیم فیلم را با اهداف خود تطابق دهیم و به اسکار بفرستیم، غلط است؛ چون تمام فیلم هایی که از سمت ارشاد مجوز می گیرد جزو اهداف ماست و اگر بخواهیم نقض غرض کنیم و چیزی را بفرستیم که می تواند واقعیت نداشته باشد، می توانیم اصلا شرکت نکنیم. این معنی ندارد فیلمی را بفرستیم که می دانیم شانسی ندارد، اما به دلیل اینکه می خواهیم خط مشی خودمان را نشان دهیم، بفرستیم. این قبیل فیلم ها را باید در جشنواره های ملی خودمان بگذاریم. در جشنواره های جهانی باید بررسی کنیم کدام فیلم به آن رویداد نزدیک است و همان را انتخاب کنیم. 

جعفر صانعی مقدم، عضو هیأت مدیره گروه هنروتجربه در رابطه با اینکه چرا با وجود داشتن فیلمسازان توانمند گزینه جدی برای معرفی به اسکار نداریم، به بانی فیلم گفت:فکر می کنم هم پخش کننده وهم فیلم آقای فرهادی خوب بود، یعنی این طور نبود که نسبت به آقای فرهادی ارفاقی صورت گرفته باشد و هیأتی به همراه فارابی و خانه سینما تشکیل شده و این تصمیم را گرفتند. به جز این، نتیجه انتخاب فیلم «فروشنده» دریافت اسکار بود. در این سال ها بسیار اتفاق افتاده که کشورهای زیادی در اسکار شرکت کردند اما جزو پنج فیلم هم انتخاب نمی شوند.

صانعی مقدم با تأکید بر اینکه با انتخاب فیلم «فروشنده» در سال گذشته موافق بودم، افزود:فکر می کنم انتخاب درستی در خصوص آقای فرهادی صورت گرفت و امیدوارم امسال هم بتوانیم تا آن مرحله پیش برویم؛ چون معمولا فیلمی را انتخاب می کنیم که به نتیجه بهتری برسیم و اگر دستمان بازتر باشد، رقابت سخت تر می شود. به طور معمول فیلمی که پخش کننده خوب داشته باشد، همیشه برتر نیست.

عضو هیأت مدیره گروه هنر و تجربه در رابطه با اینکه چقدر برند بودن عوامل تولید یک فیلم شانس دریافت اسکار را بالا می برد، عنوان کرد:حتما داشتن پخش حرفه ای و نام کارگردان تأثیرگذار است و این انتخاب تصادفی نیست، بلکه براساس انتخاب نام کارگردان صورت می گیرد. معمولا ما یک کارگردان خارجی را به این دلیل می شناسیم که فیلم های قبلی اش هم موفق بوده و هم توانسته است، جوایز خوبی دریافت کند. این دو فاکتور در حوزه فرهنگ و هنر از یکدیگر جدا نیست و به عنوان مثال نمی توانیم بگوییم که محمدرضا شجریان از روی شانس به این مراتب بالا رسیده است. من از حدود 50 سال است که به شجریان گوش می دهم و این یک اتفاق شانسی نیست.

وی در پاسخ به این پرسش که فکر می کنید آکادمی اسکار بیشتر به چه مسائلی گرایش دارند و بیشتر روی آن تمرکز می کنند، توضیح داد:وقتی پخش فیلم به گونه ای باشد که به دست اعضای هیأت آکادمی برسد، خیلی اصل است؛ یعنی باید پخش ها به شیوه ای حرفه ای باشد که فیلم را دیده باشند و در خصوص آن شنیده باشند. جدای از این مسأله روایت داستان خیلی اهمیت دارد. معمولا روایتگری حرفه ای و درست یک داستان را در خیلی از کارها نداریم.

به نظرم این یکی از عوامل خیلی مهم در هالیوود است. در سینمای آمریکا روایت درست یک داستان با تمام اجزایش خیلی تأثیر مهمی در پذیرش آن به وسیله مخاطب دارد. 

صانعی مقدم با تأیید اینکه گروه هنروتجربه فیلمسازان خیلی خوبی دارد، بیان کرد:معتقدم گروه هنروتجربه فیلمسازان و استعدادهای خیلی خوبی دارد که باید به آن ها توجه شود و با آن ها درست برخورد شود تا بتوانند بدرخشند؛ چون در بسیاری از کارها احتیاج داریم که نسبت به فیلم ها و خالقان آثار رفتارها صمیمانه باشد و مرحله به مرحله و فیلم به فیلم به پختگی برسند. ما استعدادهای بسیار خوبی در کشور داریم و باید زمینه آن درست شود و از طرف دیگر چه در بخش سینمای تجاری و چه در بخش های دیگر باید حمایت ها بیشتر و سنگ اندازی کمتر شود.

وی در پاسخ به اینکه از بین گزینه های موجود کدام یک شایستگی شرکت در اسکار را دارند، خاطرنشان کرد:من تمام فیلم ها را ندیدم که بتوانم قضاوتی در این رابطه داشته باشم و بسیاری از فیلم ها باید مؤلفه های بین المللی را رعایت کرده باشند. باید ببینیم بقیه رقبا چه کسانی هستند و نمی توانیم به این سرعت قضاوتی در این رابطه داشته باشیم. اگر قرار بود مقایسه ای بین «فروشنده» و «رگ خواب» داشته باشم با اختلاف بسیاری به «فروشنده» رأی می دادم چون نوع روایت، پخش، حرفه ای گری و داستان گویی اش خیلی می تواند ما را به یک جایزه بین المللی نزدیک کند.

صانعی مقدم ادامه داد:اگر بخواهیم فیلم را با اهداف خود تطابق دهیم و به اسکار بفرستیم، غلط است؛ چون تمام فیلم هایی که از سمت ارشاد مجوز می گیرد جزو اهداف ماست و اگر بخواهیم نقض غرض کنیم و چیزی را بفرستیم که می تواند واقعیت نداشته باشد، می توانیم اصلا شرکت نکنیم. این معنی ندارد فیلمی را بفرستیم که می دانیم شانسی ندارد، اما به دلیل اینکه می خواهیم خط مشی خودمان را نشان دهیم، بفرستیم. این قبیل فیلم ها را باید در جشنواره های ملی خودمان بگذاریم. در جشنواره های جهانی باید بررسی کنیم کدام فیلم به آن رویداد نزدیک است و همان را انتخاب کنیم./بانی فیلم