آیا ورود فروشگاهای زنجیره ای به عرصه تولید راهگشاست؟

تیتر20 - سیاست ایجاد فروشگاه های زنجیره ای در دنیا با سیستم خرده فروشی به سالهای دور بر می گردد.به عنوان مثال والمارت از سال 1962 در ایالات متحده کار خود را شروع کرد ودرسال 2004میلادی به عنوان بزرگترین و سرمایه دار ترین فروشگاه های زنجیره ای در دنیا شناخته شد و فعالیت هایش علاوه بر ایالات متحده در بیشتر کشورها گسترش یافت.  تعداد کارکنان آن در سال 2019(2.2میلیون نفر)و سود خالص آن معادل (6.679میلیارد دلار)ومالک آن خانواده والتون هستند و دارای 81500 شعبه و تحت 5  نام تجاریی فعالیت می کند.

در ایران نیز اولین فروشگاه زنجیره ای را برادران کاشانی با نام ((فروشگاه بزرگ ایران))در سال 1340تاسیس و سال بعد نیز محمود خیامی و برادرش فروشگاه های زنجیره ای کوروش را راه اندازی کردند. بعد ها فروشگاههای زنجیره ای دیگری در ایران راه افتاد.

در حال حاضر فروشگاههای زنجیره ای بزرگ در ایران شامل: اتکا ، سپه ، رفاه ،شهروند ،هایپراستار ، هایپرمی، هایپرسان،جانبو ، هفت ، افق کورش ، وین مارکت و..... فعال هستند.

با بررسی اجمالی در مورد یکی از فروشگاه های زنجیره ای متوجه می شویم که سهامدار اصلی آن یکی از تولید کنندگان بزرگ است. این مجموعه دارای دهها  شرکت و کارخانه در زمینه های تولیدی و بازرگانی است و با ایجاد فروشگاه زنجیره ای که هم اکنون به بیش از 1500شعبه رسیده ،در درجه اول مشکل فروش برند ها و کارخانجات خود را در زمینه شوینده ها، بهداشتی و آرایشی و برخی محصولات غذایی حل کرده است و توانسته فاصله عمده فروشی و مصرف کننده را نیز کم کند و به این ترتیب درصدی از مبلغ عمده فروشی را به مشتریان تخفیف می دهد. همچنین در کنار کالا های خود برخی کالاها را که به فروش کالاهای خودش لطمه وارد نمی کند نیز توزیع می نماید .در این روش سبد کالاهای خود را تکمیل کرده وکالا های تولیدی شرکت های خود را با قیمت مناسب به مردم عرضه می کند که باعث تنظیم بازار نیزشده است.

نباید از رسالتی که این مجموعه بر دوش کشیده و کالا به صورت دیسکانتی در اختیار مردم قرار داده چشم پوشی کرد.

البته مهم ترین مشکل فروشگاه های دیسکانتی عدم تنوع کافی است زیرا در اولویت کالاهای تامین شده محصولات تولیدی خودشان قراردارد و کالاهای مشابه را از دیگر تولید کنندگان تهیه نمی کنند .این موضوع در اقلامی مثل روغن،رب،چای،برنج ،روغن بادام و... قابل مشاهده است. به عنوان مثال تنها 4نوع عسل در این نوع فروشگاهها عرضه می شود در صورتی که در سایر فروشگاه ها بیش از 20 نوع عسل وجود دارد.(با این روش قدرت رقابت از بین می رود و مشتری نیز فقط حق انتخاب چند برند را بیشتر ندارد.

البته در ابتدای ایجاد فروشگاه های زنجیره ای بزرگ ایران در سال 1340در نظر داشتند کارخانه هایی برای تولید کالا و عرضه آن در فروشگاه ها ایجاد کنند مانند جامکو و و مبلیران که متاسفانه جواب نداد.

اگر فروشگاه والمارت را که در ابتدا به آن اشاره شد بررسی کنیم خواهیم دید که آنها به هیچ وجه در مقوله تولید وارد نشدند و به جای آن سیستم حمل و نقل و توزیع خود را تقویت و از این طریق قیمت تمام شده کالای آماده فروش را کاهش دادند و به هیچ عنوان برون سپاری انجام نداده اند.

 بنده در مجموع مخالف تولید کالا به وسیله زنجیره ای ها هستم زیرا زمینه رقابت را کاهش و فروشگاهها مجبورند کالای تولیدی خود را در اولویت بفروشند در درازمدت  مصرف کننده و فروشنده متضرر خواهند شد وکم کم فروشگاهها از رونق می افتند و حتی ورشکست خواهند شد(مانند فروشگاه های سابق شهر و روستا)و اهدافی را که اولین بنیانگذار زنجیره ای های نوین بعد از انقلاب به دنبال آن بود کم کم بی رونق و از بین می رود و مصرف کنندگان کم درامد از این موضوع ضرر خواهند کرد. 

بهترین حالت این است که  مالکان فروشگاههای زنجیره ای به جای تولید وام بی بهره دراختیارتولیدکنندگان قراردهند ودرقبال سرمایه گذاری تخفیف بیشتری بگیرندوکالارا ارزانتر به مردم بفروشند در این فرآیند تولید کنندگان راضی خواهند بود و مصرف کنندگان نیز از خرید با قیمت مناسب منتفع خواهند شد ،همچنین در این روش دوره گردش کالا بالا رفته وسودفروشگاه نیز تضمین خواهد شد .