چرا مناطق آزاد عملکردشان معکوس شد؟

تیتر20- وحید شقاقی شهری درباره مناطق آزاد اظهار کرد: مناطق آزاد از سال ۷۳ عملاً در کشور تصویب و در چابهار،کیش و قشم آغاز شده است.
این کارشناس اقتصادی افزود: الگوبرداری ایجاد این مناطق از برخی کشور‌هایی مثل چین و آسیای جنوب شرقی که نظام اقتصادی آن‌ها نظام اقتصادی کمونیستی بود مزیت‌های ویژه‌ای به برخی از مناطق خودشان برای جذب تکنولوژی دادند تا سرمایه‌گذار خارجی علاقه‌مند به حضور در این مناطق بنابراین مناطق آزاد در این کشور‌ها ظهور پیدا کرد.
وی گفت: تقریباً در اقتصاد ایران نیز با همین ادبیات یعنی ایجاد مناطقی با مزایای قانونی برای جذب تکنولوژی و جلب سرمایه گذار خارجی با هدف صادرات و صادرات مجدد شکل گرفتند حدود ۳۰ سال از تاسیس این مناطق میگذرد، اما زمانی که وضعیت مناطق آزاد را بررسی می‌کنیم علیرغم موقعیت ژئوپلیتیکی و ژواکونومیکی که داشتند نتوانستند به اهداف و رسالت خود برسند.
شقاقی شهری ادامه داد: به عنوان مثال جزیره قشم دو برابر بحرین است و جایگاه مهمی دارد که می‌تواند برای سوختگیری،  دپوی کالاها، حوزه انرژی و دیگر ظرفیت‌های طبیعی و توریستی که شرایط منحصر به فردی دارد از آن استفاده کرد.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد:  ۳۰ سال از تجربه شکل گیری مناطق آزاد گذشته، اما متاسفانه این مناطق نه تنها به اهداف و رسالت خود نرسیدن بلکه روند معکوس شده است و در انتقال تکنولوژی و جذب سرمایه گذار خارجی در مقایسه با سرزمین اصلی موفق نبودند.
وی با بیان اینکه در حوزه صادرات و صادرات مجدد نیز این مناطق عملکرد درخشانی نداشتند تاکید کرد:  شاهد  گسترش فساد، قاچاق و ایجاد شرکت‌های صوری برای بهره برداری از مزایای این مناطق مثل معافیت‌های مالیاتی و سایر مزایا هستیم.
شقاقی شهری  تصریح کرد: این مناطق حیاط خلوت سیاسی دولت‌ها شدند و این پروسه ۳۰ ساله عملکرد معکوسی داشته است.
وی با بیان اینکه در مناطق آزاد کشور هیچ گونه سنخیتی با مناطق آزاد جهان نمی‌بینیم گفت: در مناطق آزاد جهان با مزایایی  درنظر گرفته شده یک خروجی ملموسی دیده می‌شود و وقتی مناطق آزاد شکل می‌گیرد از سوی دولت‌ها تلاش می‌شود تا زیرساخت‌هایی مثل زیرساخت‌های بندری، جاده ای، فرودگاهی و فناوری اطلاعات تقویت شود.
این کارشناس اقتصادی بیان کرد: در همه دنیا دولت‌ها کمک کردند در این مناطق که الگو اقتصادی بودند در ابتدا زیرساخت‌ها را بهبود داده و تقویت کرده و این زیرساخت‌ها را به تراز منطقه‌ای یا بین المللی رساندند، یعنی تمام زیرساخت‌هایی که برای یک سرمایه گذاری داخلی و خارجی جذاب باشد.
شقاقی شهری ادامه داد:  کشور‌های دیگر برنامه استراتژی برای مناطق خود تعریف کردند و هر منطقه آزاد یک مأموریت  مبتنی بر جایگاه ژئوپلیتیکی و شرایط منطقه دریافت کرد و مناطق آزاد تخصصی ایجاد کردند از جمله مناطق آزاد برای گردشگری، مناطقی برای جلب سرمایه گذاری، مناطقی برای صادرات، مناطقی برای صادرات مجدد، منطقه‌های سرمایه گذاری‌های مالی و تبدیل شدن به مرکزیت مبادلات مالی و ایجاد مناطق آزاد برای تبدیل شدن به مرکز مبادلات تجاری یعنی مناطق آزاد تخصصی با ماموریت مشخص تعریف کردند.
وی اظهار کرد: پس از اینکار یک برنامه طولانی مدت برای این مناطق تهیه شد و مدیریت آن را نیز تثبیت کردند یعنی به طور مکرر اقدام به تغییر مدیریت نکردند همچنین اصلاح قوانین و مقررات در دستور کار قرار گرفت همه این موارد در کنار هم یک بسته سیاستی بود که خروجی آن در دنیا موجب توسعه مناطق آزاد و پیشتازی این مناطق در دنیا شد.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: اما در کشور ما این اتفاقات نیفتاد و حتی از نظر زیرساخت این مناطق از سرزمین اصلی نیز عقب افتاده‌تر هستند، برنامه راهبردی نداشتند  یا این برنامه‌ها تغییر کرد و یا مکرر مدیریت آن‌ها تغییر کرد، نظارت انجام نگرفت و تخصصی در این مناطق عمل نشد و فقط یک نوع مزایای ویژه و برنامه داده شد بدون ایجاد بستر و زیرساخت‌هایی که نیاز بود.
شقاقی شهری با بیان اینکه معافیت‌های مالیاتی و سایر مزایا بدون وجود بستر‌های مناسب به جای اینکه اثر بخش باشد موجب فساد شده است تاکید کرد: وقتی زیرساخت‌ها برقرار نباشد یک شرکت صوری برای برخورداری از این مزایا قانونی تشکیل می‌شود و این موضوع موجب شده که اهداف مناطق آزاد برعکس شده و با معضلات زیادی در این باره مواجه شدند.
 وی گفت: هدف از گسترش مال‌ها مشخص نیست و بهم ریختگی نظام اقتصادی، اجتماعی منطقه را در پی داشته است و این موضوع موجب عدم توازن اجتماعی و فرهنگی را دامن زده است./میزان