کرونا و قصه پر غصه کولبران بیکار

تیتر20- مسیرهای پاخور کولبران در کوهستان خلوت است و هیچ‌جنبنده‌ای عبور و مرور نمی‌کند. چند روز پیش استاندار کردستان از بهره‌مندی ۹۶۰ کارگر مرز و کولبر و خانوار‌های زیر پوشش آنها در این استان از کمک هزینه اهدایی بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی ویژه جامعه کولبری خبر داد، اما آنچه که مسلم است کسی از تعداد کولبرانی که در پاتوق‌های مرزی استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام و سیستان و بلوچستان هر روز حضور پیدا می‌کنند، خبری ندارد و به‌طور حتم هزاران نفر در استان‌های مرزی و خانواده‌شان در این روزها که ویروس کرونا کار و کارسبی‌شان را تعطیل کرده، بیکار هستند. در این گزارش سعی داریم در گفت‌و‌گو با چند کولبر وضعیت معیشتی آنها را مورد ارزیابی قرار دهیم.

یکی از مرزنشینان روستای «دری» در شهرستان مریوان می‌گوید: شیوع کرونا کسب و کار ما را از دو ماه پیش کاملا تعطیل کرده و اکثر مردان روستای ما کولبر هستند، نمی‌توانند به سرکارشان بروند، قبلا با جابه جایی بار و اجناس از کشور عراق به بازارچه‌های شهر مریوان می‌آورند درآمدی روزانه حدود 300 هزارتومان داشتیم، اما کرونا همه زندگی ما را تعطیل کرده و خانه نشین شده‌ایم. هیمن صالحی میزان درآمد ماهانه‌اش را از کولبری به‌طور میانگین دو تا سه‌میلیون تومان عنوان می‌کند و بر این باور است که اگر دولت به داد آنها نرسد، هیچ‌منبع درآمدی برای سیر کردن شکم زن و بچه‌شان ندارد. در گذشته یک قطعه زمین داشتم که به‌دلیل خشکسالی امکان کشاورزی در آن وجود نداشت و آن را فروختم. در سال‌های گذشته بارش برف و باران مانع از فعالیت‌مان در کوهستان می‌شد، اما در دو ماه گذشته کشور عراق و مرز داخلی ایران اجازه فعالیت به ما نمی‌دهند و نیروهای نظامی دو کشور ترس از ورود ویروس کرونا به شهرهای مرزی خود دارند. تنها خانه بهداشت روستای ما، در شرایط عادی هم پزشک و دارو نداشت، حالا با شیوع ویروس کرونا این مرکز تا حدودی تعطیل شده و کسی برای تب‌سنجی و معاینه مردم روستا نیامده است. وی با اشاره به شیوع ویروس کرونا در روستاهای مرزی مریوان اظهار می‌کند: در این مدت افراد زیادی دچار تب و ناراحتی‌های تنفسی شده‌اند اما به‌دلیل شرایط نامناسب مالی، امکان رفتن به شهر سنندج و بستری در بیمارستان را ندارند، بیمه هم که نداریم و بسیاری از مردم بیماری خود را پنهان می‌کنند.

دریغ از یک ماسک و دستکش

محمد مریوانی، جوان 30‌ساله ساکن شهر مریوان است که تنها شغلش کولبری و از این راه امرار معاش می‌کند، او درباره شرایط این روزهای خود و همکارانش می‌گوید: آخرین باری که برای کار به گردنه «ته ته» مریوان رفتم اواخر بهمن بود که یک متر برف روی کوه باریده و به سختی قدم بر می‌داشتیم، اما کرونا و گرسنگی از بارش برف در کوه‌ها نیز خطرناک‌تر است و حالا کشور عراق اجازه فعالیت به ما نمی‌دهد و برای تهیه مخارج پدر و مادرم با مشکل جدی روبه‌رو هستم. او که در یک خانواده سه نفره زندگی می‌کند، ادامه می‌دهد: در بسیاری شهرهای استان کردستان انواع شوینده و محلول ضدعفونی در اختیار اصناف قرار گرفته، اما چون کسی ما را به رسمیت نمی‌شناسد از این امتیازات محروم هستیم و از زمان شیوع ویروس کرونا کسی سراغ ما را نگرفته است. ما در سامانه کولبری که وزارت کشور و قوه قضائیه اعلام کرده، ثبت نام کرده‌ایم، اما دریغ از یک ماسک و دستکش. با دوستانم که در شهرهای پاوه، مریوان، سروآباد، بانه و ده‌ها روستای دیگر که تماس می‌گیریم وضعیت آنها نیز به همین شکل است. تسهیلات مالی یک‌میلیون تومانی که قرار است به کولبران بدهند در اختیار 960 نفر قرار می‌گیرد و صدها و هزاران کولبر دیگر که امکان ادامه کارشان را ندارند، از این تسهیلات محروم هستند.

مردم روستا امکان مداوای کرونا را ندارند

چندی پیش عکس بانویی در روستای «برده رشه» شهرستان مریوان که با لباس مردانه کولبری می‌کرد، در شبکه‌های اجتماعی خبرساز شد، در این روزها به سراغ او رفتیم تا نظرات او را نیز جویا شویم. مستوره پشم که 53 سال سن دارد، می‌گوید: روستای ما در نزدیکی شهر پنجوین عراق قرار دارد و محل خوبی برای فعالیت‌های ما کولبران به شمار می‌رود، به‌طوری که روزانه هر فرد می‌توانست با حمل سه گالن 20 لیتری گازوئیل درآمدی تا 40‌هزار تومان داشته باشد. پوشاک، لوازم خانگی و آرایشی نیز از دیگر اقلام بود که به‌طور متوسط در هر روز که به سرکار می‌رفتیم، 160‌هزار تومان درآمد داشتیم. اما شیوع ویروس کرونا موجب تعطیلی بازارچه‌های مرزی و بیکار شدن کولبر‌ها شد، به‌طوری که خیلی از ما پول خرید گوشت و میوه نداریم. این در حالی است که یارانه معیشتی هم به ما کولبران تعلق نگرفته است. حدود 10 نفر از همکاران ما به کرونا مبتلا شده‌اند و در خانه بستری هستند و حتی هزینه بیمارستان رفتن را ندارند. مرکز درمانی روستا امکانات بستری بیماران کرونایی را ندارد و باید برای درمان به شهر سنندج بروند و بیمارستان‌های سنندج نیز پر هستند و امکان پذیرش بیمار را ندارند. هیچ ‌نهاد و ارگانی هم برای تست سلامت مردم روستا مراجعه نکرده و خطر شیوع ویروس کرونا میان زنان و کودکان در این منطقه وجود دارد. دختر جوان 26 ساله‌ای که خود را «هاوژین خالدی» معرفی می‌کند، نیز می‌گوید: که به‌همراه دو خواهر و مادرم در یکی از محله‌های حاشیه نشین سروآباد زندگی می‌کنیم و برای تامین مخارج زندگی خانواده‌ام با لباس مردانه میان مردان به شهرهای مرزی عراق می‌روم و کولبری می‌کنم. بعد شیوع کرونا کسی به فکر ما کولبران نیست، نه بیمه‌ای داریم و نه کسی ما را می‌شناسد. وضعیت بهداشتی مناسبی هم نداریم. خانواده ما که چهار نفر است در یک خانه 40 متری زندگی می‌کنیم و هر روز خطر شیوع ویروس کرونا ما را تهدید می‌کند چرا که پولی نداریم مواد ضدعفونی تهیه کنیم.

شغلی به اسم کولبری نداریم

چندی پیش حسین خوش اقبال، معاون سیاسی استانداری کردستان در خصوص مشکلات کولبران با توجه به محدودیت‌های تردد مرزی به‌خاطر کرونا به «ایران» گفته است: ما چیزی به نام کولبر نداریم و کولبری شغلی نیست که به رسمیت شناخته شود، ولی در مجموع دولت برای تمام کسانی که حقوق ثابت ندارند، در شرایط کرونایی حمایت‌هایی در نظر گرفته است. وی افزود: متاسفانه بسیاری از این‌ها جوانانی هستند که به‌دلیل مسائل معیشتی مورد سوء استفاده قاچاقچیان قرار می‌گیرند و خود آنها انسان‌های پاک و شریفی هستند! ما پیشتر با ساماندهی بازارچه‌های مرزی شرایطی را فراهم کرده بودیم که هر خانواده با استفاده از تجارت چمدانی بتواند از راه رسمی و قانونی حدود ماهی 2‌میلیون و هشتصد‌هزار تومان درآمد کسب کند که در شرایط کنونی این بازارچه‌ها نیز تعطیل شده‌اند و باید ببینیم در آینده چه تصمیمی در مورد آنها گرفته می‌شود.

بیکاری و اجبار کولبری

با این حال منصور مرادی، نماینده مریوان در مجلس در پاسخ به اظهارنظر معاون سیاسی استانداری کردستانمی‌گوید: اگر آقای حسین خوش اقبال گفته‌اند که ما کولبری را به رسمیت نمی‌شناسیم، به این دلیل است که دو سال پیش به دستور رئیس جمهور معابر کولبری بسته شدند و کولبران از معابر غیررسمی در حال تردد هستند. اما نباید چشم‌مان را بر روی واقعیت‌ها ببنیدیم و با بستن معابر، صورت مساله پاک نمی‌شود. به گفته مسئولان استانی و ملی ما یک درآمد ثابت و پایدار برای جوانان جویای کار این استان ایجاد نکرده‌ایم و کدام کارخانه در این استان چند صد نفر را به سرکار برده یا توانسته حداقل درآمد معیشتی را برای مردم تامین کند، بنابراین مردم مناطق مرزی استان هیچ‌راه درآمدی به جز کولبری و دستفروشی ندارند. در این روزهای کرونایی وضعیت مردم مناطق مرزی استان‌های مرزنشین از بقیه مناطق کشور بدتر است. وی در ادامه می‌افزاید: در پی شیوع کرونا در دو ماه گذشته، هزاران کولبر نتوانستند به سرکارشان بروند تا درآمدی از طریق کولبری داشته باشند، وضعیت معیشتی آنها بسیار بدتر از افراد دیگر جامعه است. کولبران از مناطق محروم مرزی استان و با این شغل، هزینه خود و خانواده‌شان را تامین می‌کنند. در حال حاضر نیز تعداد کمی از افراد از معابر غیررسمی کولبری می‌کنند و با توجه به اینکه شیوع کرونا باعث تعطیلی کامل کار آنها شد، مردم با مشکلات بسیار زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند./آرمان