چالش‌های پساکرونایی تأمین مواد‌غذایی

با توجه به شرایط تحریم و بحران ویروس کرونا تا اینجا صنایع غذایی به نسبت سایر صنایع با مشکلات کمتری مواجه شده است دلیل این وضعیت چیست؟

بیش از ۱۰ درصد از ارزش افزوده بخش صنعت کشور از تولیدات صنعت غذای کشور تامین می‌شود. در سال 97 صادرات محصولات تبدیلی کشاورزی و مواد غذایی ایران به 5.5 میلیارد دلار رسید که با وجود تحریم‌های شدید علیه ایران این رقم قابل توجه است. بنابراین این صنعت مهم و پیشرو نقش بسیار تعیین کننده‌ای در توسعه اقتصادی کشور به‌ویژه در شرایط حساس و استراتژیک فعلی ایران ایفا می‌کند. تولیدات محصولات غذایی سهم عمده نیاز بازار داخلی را می‌تواند تامین کند. درحال حاضر حدود 95 درصد مواد غذایی مورد نیاز کشور در داخل تولید می‌شود و هم‌اکنون به‌طور متوسط سالانه حدود 130 میلیون تن مواد غذایی در کشور از سوی تولیدکنندگان داخلی تولید می‌شود.
بحران کرونا در دراز‌مدت قطعاً بر امنیت غذایی جهان اثر خواهد گذاشت. طبیعی است که جمعیت آسیب‌پذیر بیش از دیگر اقشار جامعه جهانی با ناامنی غذایی مواجه خواهد شد.
تولیدکنندگان مواد‌غذایی فاسد‌نشدنی احتمالا با افزایش تقاضا مواجه خواهند شد؛ موضوعی که تاکنون در تقاضای حبوبات در سراسر جهان مشاهده شده است.
طبعاً بسیاری از موادغذایی که خواص آن‌ها برای تقویت سیستم ایمنی بدن برای مردم روشن شده است و با توجه به همه‌گیری این ویروس و نقش مهم ارزش تغذیه ای مواد غذایی، تقاضا برای این نوع مواد‌غذایی بالا رفته است که قطعاً تلاش و مجاهدت مضاعف تولیدکنندگان را می‌طلبد.
در شرایطی که بحران کرونا جهان را فرا گرفته است تأمین مواد غذایی موردنیاز مردم که از کالاهای اساسی است قطعاً در اولویت است و بنابراین تقاضا برای بسیاری از موادغذایی بیشتر از گذشته است و تولیدکنندگان در سنگر تولید بیش از گذشته با تلاشی مضاعف به تولید و تأمین نیازهای اساسی مردم مشغولند.

در سال جهش تولید، مهمترین دستورالعملی که باعث جهش تولید در صنایع غذایی شود را تشریح کنید.

برای این‌که فعالان اقتصادی بتوانند نسبت به ورود به فضای کسب‌وکار و انجام سرمایه‌گذاری ترغیب شده و برای آن برنامه‌ریزی نمایند ثبات ارزی یکی از مسائل مهم و تعیین کننده است. به‌علاوه عدم امکان پیش‌بینی وضعیت ارزی نیز میتواند امنیت سرمایه‌گذاران را تهدید کند.
برای حرکت در مسیر رونق و تحول صنعت غذا اول باید مکانیزم دقیق
و روشنی برای مبارزه با رانت و قاچاق و سوء‌استفاده‌های احتمالی در بازار ایجاد کرد. تصمیم‌گیری‌ها و سیاستگزاری‌ها باید بر طبق بررسی‌های کارشناسی شده و با بهره گیری از خرد جمعی و از پیش اعلام شده باشد تا تولید کننده و صادرکننده بتوانند برای آن برنامه‌ریزی درستی داشته باشند.
در حال حاضر یکی از مشکلات صنعت غذا کمبود نقدینگی برای اصلاح زیر ساخت‌ها ، تأمین مواد‌اولیه درجه یک و خرید دستگاه‌های بسته‌بندی نوین است‌.
تشکیل بنگاه‌های دولتی تامین کننده و توسعه‌گر همانند تجربه‌ای که در چین عملیاتی شد می‌تواند بخش مهمی از دغدغه بنگاه‌های تولیدی در جهت تامین مواد اولیه با قیمت مناسب را برطرف و نیز فروش محصولات را تسهیل نماید. ضمن این‌که به رشد صادرات این محصولات نیز می‌تواند کمک کند. به این ترتیب بنگاه تولیدی می‌تواند بیشترین تمرکز خود را بر ارتقاء کیفیت محصولات خود بگذارد.

صنایع غذایی امسال در زمینه تأمین مواد اولیه با چه موانعی روبه‌رو است؟

یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند زمینه توسعه رقابت‌پذیری صنایع غذایی در ایران را فراهم کند، دسترسی به مواد اولیه باکیفیت و قیمت مناسب است. صنایع تبدیلی و غذایی ایران از این نظر دچار مشکل است.
از آنجا که مواد اولیه این صنعت محصولات فصلی است، در زمان خاص و کوتاهی باید تمامی مقدار مورد‌نیاز از کشاورزان که تمایلی به فروش قسطی و نسیه ندارند نقدی خریداری شود و به همین دلیل چرخش سرمایه در این صنعت به زمانی طولانی نیاز دارد. بنابراین یکی از بزرگترین مشکلات تولیدکنندگان به‌ویژه در صنایع‌غذایی حجم کلان سرمایه مورد نیاز است.
به‌دلیل پرهیز تامین‌کنندگان خارجی از انعقاد قراردادهای بلندمدت و تمایل آنها به انجام معاملات نقدی، قیمت مواد و تجهیزات از نوسانات بیشتری برخوردار است که این موضوع، سودآوری صنایع داخلی را با تردید بیشتری مواجه کرده است. تاخیر در انجام مبادلات بین‌المللی و ورود موارد اولیه مورد نیاز تولیدکنندگان را با مشکلات جدی مواجه کرده است.

در زمینه تولید انواع ادویه با چه مسایلی دست و پنجه نرم می‌کنید؟

بسیاری از مواد اولیه غذایی ناگزیر است که از دیگر کشورها تأمین شود . به عنوان مثال مهد ادویه‌جات کشور هندوستان است و تولیدکنندگان چاره‌ای جز واردات بسیاری از مواد اولیه تولیدات خود ندارند‌. ضمن این‌که علیرغم پیشرفت‌های بسیاری که در صنعت و تکنولوژی کشور و رشد و خودکفایی تولیدات صورت گرفته‌، هنوز ما ناچار به واردات بسیاری از ماشین‌آلات و دستگاه‌ها از سایر کشورها هستیم‌. بسته‌بندی ما هنوز به خودکفایی کامل نرسیده و ما چاره‌ای جز واردات بسیاری از مواد اولیه بسته‌بندی خود نداریم‌. تمام این موارد قطعاً متأثر از نوسانات نرخ ارز خواهد بود و افزایش نرخ ارز به شدت تولیدکنندگان را تحت فشار قرار می‌دهد‌، به‌ویژه این‌که تولید کننده مجبور است مواد اولیه و ملزومات خود را با نرخ بالای ارز وارد کند و این قطعاً هزینه تولید و قیمت تمام شده محصول را بالا می‌برد‌. تولید کننده با در نظر گرفتن توان مالی مردم و حفظ رقابت در بازار و حضور در بازار رقابتی نمی‌تواند قیمت محصول را چندان افزایش دهد . ضمن اینکه تولید کننده با وجدان برای حفظ منافع اقتصادی خود هرگز حاضر به کاستن از کیفیت محصول نخواهد بود.

با توجه به این‌که در مصاحبه گذشته تأکید داشتید که تولید در ایران به شدت وابسته به واردات کالاهای سرمایه‌ای و مواد اولیه است در مقطع زمانی فعلی برای رفع این وابستگی چه پیشنهادی دارید؟

با توجه به اینکه کشور ما کشوری چهار فصل است و موقیت خوبی از لحاظ اقلیمی و جغرافیایی دارد از پتانسیل بالایی در تولید انواع محصولات کشاورزی برخوردار است که باید با اصلاح مناسب زیرساخت‌های کشاورزی و پاسخگویی به نیازهای کشاورزان از این پتانسیل بالا به نحو مطلوبی بهر‌ه‌برداری نمود. به‌ویژه در شرایط حساس اقتصادی کشور که باید مسئله ارز در کشور به نحو بهینه‌ای مدیریت شود بهره‌برداری از حداکثر ظرفیت‌های تولیدات کشاورزی کشور و جلوگیری از واردات غیرضروری کالاهایی که امکان تولید آن‌ها در کشور فراهم است نقش کلیدی در مدیریت اقتصادی کشور ایفا می‌کند. ضمن این‌که به این طریق از اشتغال و کارآفرینی و پتانسیل‌های روستایی کشورمان حمایت می‌شود و مانع خروج بی‌رویه ارز از کشور برای کالاهای غیر‌اساسی خواهد شد.
در ایران حدود 50 میلیون هکتار زمین زراعی مناسب وجود دارد که 20 میلیون هکتار از آن زیرکشت است. سالانه بیش از صد میلیون تن موادغذایی در کشور تولید می‌شود.
کشور ما در حال حاضر در تولید بیشتر محصولات استراتژیک مانند برنج، چای، چغندرقند و دانه‌های روغنی مثل کلزا در مسیر خودکفایی قرار دارد.
اصلاح زیر‌ساخت‌های کشاورزی با توجه به شرایط آب و هوایی کشور و کمک هرچه بیشتر به کشاورزان عزیز و فراهم کردن شرایط و تسهیلات مناسب برای فعالیت آنها می تواند به افزایش تولید و متعاقباً بهبود کیفیت و کاهش قیمت مواد اولیه و محصولات کشاورزی منجر شود. استفاده بهینه از نیروی کار متخصص نیز در کاهش هزینه‌های تولید موثر است‌./اقتصادسبز آنلاین