همه چیز درباره تخت‌جمشید در یک کتاب

تیتر20 - فاطمه علی‌اصغر - فعال میراث فرهنگی و مدیرمسئول انتشارات دادکین (انتشارات تخصصی حوزه میراث فرهنگی که بیش از دو سال از آغاز فعالیت آن می‌گذرد) - در توضیح بیشتر درباره انتشار کتاب «آن قصر که ‌جمشید...» به ایسنا می‌گوید: اسماعیل یغمایی - باستان‌شناس - ایده کتاب «آن قصر که جمشید...» را برای نخستین بار حدود ۱۰ سال پیش مطرح کرد. او از همان روزها دست به کار شد تا هر نوشته، اثر، نقاشی، جستار، بازسازی، نقشه و نتایج کار باستان‌شناسان در ۲۰ سده را جمع‌آوری و پردازش کند، اما با فراز و فرودهای زیادی برای تالیف و نگارش این کتاب آن‌هم بدون هیچ امیدی به همکاری از سوی مسئولان و دست‌اندرکاران فرهنگ و میراث فرهنگی کشور روبه‌رو شد.

او با بیان این‌که در این راه دانشجویان و افرادی که به فرهنگ کشور علاقه‌مند بودند یغمایی را همراهی کردند، می‌افزاید: سرانجام کاری که با مشقت بسیار آغاز شده بود با کمک و همراهی سمیرا ایمنی در سال ۱۳۹۹ به پایان رسید.

میراث فرهنگی حتی یک قفسه مشخص در کتابفروشی‌ها ندارد

علی‌اصغر به واسطه فعالیتش در حوزه میراث فرهنگی در حدود دو دهه گذشته تا امروز تاکید می‌کند: متاسفانه در طول این سال‌ها انتشار کتاب‌های حوزه میراث‌فرهنگی و باستان‌شناسی با چالش‌های متعددی روبه‌رو بوده و هست.

او با تاکید بر این‌که کتاب‌های این حوزه بیشتر پژوهشی هستند، ادامه می‌دهد: زمان زیادی برای تالیف و نگارش این کتاب‌ها نیاز است، از سوی دیگر متاسفانه جامعه ما هنوز با وجود ادعایی که در میهن‌پرستی و افتخار ملی دارد، تصمیمی برای غنا بخشیدن و تعمیق واقعی شعارهای خود ندارد. بنابراین کمتر به کتاب‌های این حوزه مراجعه می‌کند. این دلایل به اضافه پارامترهای دیگر جامعه‌شناسی و اقتصادی و سیاسی بازار این کتاب‌ها را با چالش روبه‌رو کرده است.

او با بیان این‌که شاید برخی بگویند که بیشتر این کتاب‌ها در پژوهشگاه میراث‌فرهنگی‌ منتشر می‌شود، اظهار می‌کند: برای این بحث یک سوال مطرح می‌شود؛ کدام کتاب‌ها؟ اصلا چند نفر در جریان چاپ این کتاب‌ها هستند؟ چند نفر واقعا برای خرید این کتاب‌ها اقدام می‌کنند؟ میراث فرهنگی حتی یک قفسه مشخص در کتاب‌فروشی‌های انقلاب ندارد. با این وجود انتشارات دادکین تلاش می‌کند تا جایی که امکان‌پذیر باشد، با وجود چالش‌های متعدد در راستای انتشار کتاب‌های میراث‌فرهنگی و باستان‌شناسی و فرهنگی قدم بردارد، چرا که هویت و آینده فرهنگی ما در گرو ثبت و ضبط پژوهش‌های تاریخی و فرهنگی است.

این ناشر با اشاره به طبقه‌بندی انجام‌شده برای این کتاب در ۱۳ فصل با بخش‌های «سده‌های پیش از مسیح تا پایان دوره ساسانی»، «سده‌های تاریک ایران»، «سده دهم مسیحی» و در ادامه تا سده بیستم مسیحی بیان می‌کند:‌ فصل اول از سده‌های پیش از مسیح تا پایان دوره‌ ساسانی آغاز می‌شود تا به سده بیستم مسیحی می‌رسد. شروع هر فصل آغاز یک نگاه متفاوت به پیشینه‌شناسی تخت‌جمشید است. به عنوان مثال در فصل یک موزاییک‌نگاره‌ نبرد ایسوس و موزاییک‌نگاره‌ای که آن را یک هنرمند گمنام اما توانای یونانی ساخته و پرداخته، مورد بررسی قرار می‌گیرد که ماندگاری بی‌گزند این نگاره‌ نفیس نزدیک به یک سده به درازا انجامید اما در سال ۷۹ مسیحی در آتش‌فشان پمپئی آسیب دید و بخش‌هایی از آن از دست رفت. این نگاره در کاوش‌های باستان‌شناسی زیر خاکستر خفته‌ این شهر دیرپا در خانه «فاون» به دست آمد و در سال ۱۸۴۳ مسیحی به موزه‌ ملی ناپل منتقل شد. این نگاره نمایان‌گر یکی از نبردهای داریوش هخامنشی با اسکندر مقدونی است.

علی‌اصغر با بیان این‌که انتشار این کتاب آن‌هم درست در زمانِ بروز مشکلات اقتصادی بیشتر و وخیم شدن اوضاع اجتماعی به دلیل شیوع کرونا کاری دشوار بوده است، اضافه می‌کند: در طول بیش از یک سال گذشته این انتشارات همراه با به نتیجه رسیدن این پروژه بوده و در شرایطی که ناشران کمتر به فکر چاپ و انتشار کتاب‌های میراث‌فرهنگی هستند، سرانجام در بهار ۱۴۰۰ منتشر شد.

در پشت جلد این کتاب نفیس این‌طور آمده است: «از دیرباز تا امروز تا فرداهای بسیار دور  تخت‌جمشید این شاهکار رازی‌گری ایرانیان، مورد نگرش بسیاری از پژوهشگران، باستان‌شناسان و معماران و ایران‌شناسان بوده و خواهد بود. آنان که شیفته و دلبسته‌ این شاهکار رازی‌گری شده بودند به نگارش گزارش، نبشتن کتاب، تهیه‌ نگاره و طرح‌هایی از آن پرداختند که امروز بیش‌تر آن‌ها در دست است. هر چند نبشتار و نگاره‌های این بزرگواران که به سختی، دشواری و تنها با سخت‌کوشی تهیه شده با یکدیگر چندان هم‌خوانی و برابری ندارد، اما در پیشینه‌شناسی تخت‌جمشید بسیار ارزشمند است. در این کتاب تا آن‌جا که توان و زمان ما اجازه می‌داد، بیش‌ترین اسناد و مدارک از سده‌های نخستین پیش از مسیح تا امروز را گردآوری و به آن‌ها پرداختیم. اما بی‌گمان آن‌چه که آورده‌ایم همه نبشتار و مدارک در راستی پیشنیه‌شناسی تخت‌جمشید نیست و بر این باور هستیم  که با یاری ایران‌دوستان آن را تکمیل و دست‌کم پیشنیه‌ پژوهش یکی از صدها اثر ارزشمند ایران را پایان بریم.»

«آن قصر که جمشید ...، پژوهشی در پیشنیه‌شناسی تخت‌جمشید » را اسماعیل یغمایی با همراهی سمیرا ایمنی تالیف کرده و به دلیل شرایط و مشکلات پیش روی صنعت چاپ انتشارات دادکین به عنوان انتشارات تخصصی کتاب‌های میراث فرهنگی توانسته آن را فقط در ۵۰ نسخه منتشر کند./ایسنا