مذاکرات در ریل توافق

تیتر 20-دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا دیروز یک معافیت تحریمی ایران را «احیا» کرد. این معافیت تحریمی که بر اساس توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ یا همان برجام به ایران داده می‌شد، هفتم خردادماه سال ۱۳۹۹ توسط دولت دونالد ترامپ لغو شده ‌بود. این اقدام ترامپ و مایک پمپئو، وزیر خارجه وقت آمریکا با هدف ضربه‌ای کاری به برجام و سخت‌تر کردن احیای آن توسط دولت بعدی آمریکا صورت گرفته ‌بود. بر اساس تصمیم دولت پیشین آمریکا، همه معافیت‌ها‌ از تحریم‌ها در زمینه همکاری هسته‌ای با ایران لغو می‌شد. این اقدام در همان زمان با واکنش‌های منفی روبه‌رو شد. جوزپ بورل، مسوول سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا، در واکنش به این اقدام گفت که پایان معافیت آمریکا مهار برنامه هسته‌ای ایران را دشوارتر می‌کند. روسیه نیز به این اقدام آمریکا واکنش منفی نشان داده ‌بود. بر اساس این معافیت تحریمی، تبدیل آب سنگین رآکتور اراک، تامین اورانیوم غنی شده برای رآکتور تحقیقاتی تهران و انتقال پسماند سوخت به خارج از ایران از بین می‌رفت. بر این اساس می‌توان گفت این معافیت تحریمی توسط دولت بایدن تنها «احیا» شده است و اگرچه می‌تواند به مفهوم تسهیل مرحله آخر مذاکرات تفسیر شود اما با مطالبه ایران برای لغو تحریم‌های اقتصادی فاصله دارد. این خبر که صبح دیروز منتشر شد و واکنش مثبت بازارهای ایران را در پی داشت بازتاب‌های متفاوتی را برانگیخت. وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که این اقدام با هدف «تسهیل روند مذاکرات وین» انجام گرفته است. روسیه اما این اقدام را گامی مثبت و نشان‌دهنده ورود به فاز نهایی مذاکرات توصیف کرد. در تهران اما این اقدام آمریکا با واکنشی محتاطانه مواجه شد. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه در همین زمینه گفت: «آنچه روی کاغذ رخ می‌دهد، خوب است، اما کافی نیست.» او اضافه کرد: «حسن‌نیت از نظر ما این است که روی زمین اتفاق ملموسی رخ دهد. لغو بخشی از تحریم‌ها به معنای عینی و واقعی خودش، ترجمان حسن نیتی است که آمریکایی‌ها از آن صحبت می‌کند.»

علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز در توییتی نوشت: «نمایش رفع تحریم، اقدامی سازنده تلقی نمی‌شود.» او اضافه کرد: «انتفاع اقتصادی واقعی، موثر و قابل راستی‌آزمایی ایران، شرط لازم برای شکل‌گیری توافق است.» پایگاه خبری نورنیوز نزدیک به شورای عالی امنیت ملی نیز در گزارشی اقدام اخیر آمریکا را بازی بچگانه با حاصل جمع صفر توصیف کرد و نوشت: « دولت بایدن با اقدام جدید خود حتی در ارائه نمایش علاقه‌مندی به توافق نیز موفق عمل نکرد، زیرا موضوعاتی که تعلیق تحریم‌های آن اعلام شده اساسا مسائلی نیست که پیشبرد آنها با موانع جدی حاصل از تحریم‌های آمریکا روبه‌رو باشد.» با همه این تفاسیر می ‌توان این رخداد را از دو زاویه مورد بررسی قرار داد. نگاه اول این تصمیم دولت بایدن را نمایشی و فاقد ارزش ارزیابی می‌کنند؛ برخی دیگر مانند وزیر امور خارجه از آن استقبال محتاطانه کرده‌اند و برخی دیگر نیز آن را گامی مثبت به نفع مذاکرات فنی برجام و احیای آن ارزیابی می‌کنند.

در آستانه از سرگیری مذاکرات احیای برجام و بازگشت هیات‌های ارشد مذاکره‌کننده به هتل کوبورگ وین پس از یک هفته وقفه در گفت‌وگوها، وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد این کشور برای تسهیل مذاکرات وین، تصمیم گرفته است برخی از معافیت‌‌های تحریمی ایران را که دولت ترامپ لغو کرده بود، بازگرداند. وزارت خارجه آمریکا این اقدام را به کنگره نیز اطلاع داده است. با صدور این معافیت تحریمی، شرکت‌‌های خارجی که با برنامه هسته‌‌ای صلح‌آمیز ایران همکاری داشتند می‌توانند بدون نگرانی از تحریم‌های آمریکا، به این همکاری بپردازند. در واکنش به این اقدام وزیر خارجه ایران تاکید کرد آمریکایی‌ها باید حسن نیت خود را در عمل نشان دهند./دنیای اقتصاد