تغییر در آیین‌نامه اعزام استاد به کرسی‌های زبان فارسی خارج از کشور

تیتر۲۰- اگر نگاهی به نقشه زبان فارسی در طول تاریخ بیندازیم، با کاهش تدریجی میزان قلمرو این زبان و به‌تبع، افراد مسلط به آن طی دو سده اخیر مواجه می‌شویم؛ امری که سبب شده تا گستره عظیم زبان فارسی از محدوده عراق تا چین، تنها به ایران، مناطقی از تاجیکستان و افغانستان محدود شود.  با وجود این، زبان فارسی از جمله زبان‌های تأثیرگذار در دنیاست که با وجود کاهش قلمرو و گویشورانش در طول سده‌های اخیر، همچنان به حیات خود در میان دیگر زبان‌ها ادامه می‌دهد؛ به طوری که نمی‌توان منکر حضور این زبان پویا در میان برخی از گویشوران دیگر زبان‌ها شد. گویی هنوز بسیاری از مردم مناطق جهان، به ویژه در میان کشورهای آسیایی، شیرینی زبان فارسی را روزانه می‌چشند؛ بی‌آنکه خود بدانند.

از این میان، بیش از 24 کشور جهان به‌صورت مشخص برای گسترش زبان خود فعالیت دارند، که از معروف‌ترین آنها می‌توان به بریتیش کانسل انگلیس، گوته آلمان، آلیانس فرانسه، دانته ایتالیا، سروانتس اسپانیا و از میان کشورهای آسیایی می‌توان به کنفوسیوس چین و یونس امره ترکیه اشاره کرد که همچنان هرساله سعی در جذب حداکثری مخاطبان و گسترش دفاتر و کرسی‌های آموزش زبان دارند.

در ایران و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، هرچند گسترش زبان فارسی به‌عنوان یکی از برنامه‌های برخی از نهادها و مؤسسات همچون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت علوم، وزارت امور خارجه، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و در نهایت بنیاد سعدی قرار داشت، اما به نظر می‌رسد که در نهایت، نتیجه تا حدودی خلاف اهداف بود و منجر به تعطیلی تعدادی از کرسی‌های زبان فارسی در جهان شد، خبری که وزیر امور خارجه نیز چند سال پیش در بنیاد سعدی به آن اشاره کرده و خواستار احیای دوباره کرسی‌ها شد.

اساتید زبان فارسی در این زمینه طی دو سال اخیر هشدارهای بسیاری دادند و از خطرات تعطیلی کرسی‌های زبان فارسی سخن گفتند،‌ سالار آملی رئیس مرکز همکاری‌های بین‌المللی وزارت علوم که اخیرا از سمت خود استعفا داد،‌ نیز چندی پیش در هشتمین گردهمایی موسسات فعال در آموزش زبان فارسی از ارسال نامه‌ای با امضای وزیر علوم به رئیس جمهور برای اختصاص یکم میلیون یورو برای تامین هزنیه‌های ارزی آموزش زبان فارسی به صور مجازی خبر داد و گفت:  در این نامه به خطراتی که در سایه نبود اعتبار لازم برای  اعزام استاد برای کرسی‌های زبان فارسی،‌ مدرس ترددی و .. کرسی‌های زبان فارسی را تهدید می‌کند. خبر دادیم.

وی در این همایش هم‌چنین از بازبینی آیین‌نامه اعزام استاد خبر داد و تدریس مجازِ‌، استفاده از اساتید بومی و ... را به عنوان این تغییرات برشمرد. آیین‌نامه‌ای که اساتید زبان فارسی در داخل چندان موافق اجرای آن نیستند.

حسن ذوالفقاری استاد دانشگاه تربیت مدرس  در گفت‌وگو با تسنیم،‌ با اشاره به وضعیت کرسی‌های زبان فارسی می‌گوید: وزارت علوم اخیرا آیین‌نامه‌ای برای اعزام استاد به کرسی‌های زبان فارسی در جهان تدوین کرده است که در این آیین‌نامه  اعزام استاد به دانشگاه‌ها واگذار شده است‌، دانشگاه‌ها نیز اعلام کرده‌اند که به اساتید اعزامی حقوق ریالی می‌دهند.

حقوق 500 یورویی برای استادان اعزامی 

وی ادامه داد:  با توجه به تفاوت نرخ ارز و ریال هیچ استادی حاضر به اعزام به کرسی‌های زبان فارسی نیست،‌ حقوق ریالی معادل حقوق یک استاد دانشگاه یعنی حدود 20 میلیون تومان است‌. 20 میلیون تومان هم چیزی در حدود 500 تا 600 یورو است،‌ کدام استاد می‌تواند با این حقوق در خارج از ایران زندگی کند. حداقل هزینه‌های زندگی در خارج  از ایران 3 هزار یورو است.

ذوالفقاری تصریح کرد: تنها یک یا دو کشور هستند که مکان سکونت برای استاد فراهم می‌کنند،‌ در سایر کشورها استاد باید خود اقدام به اجاره کردن محل سکونت کند که با این حقوق ممکن نیست.

وی ادامه داد: در حقیقت با این اوصاف وزارت علوم تنها خواسته بار را از روی دوش خود بردارد و بر دوش دانشگاه‌ها بگذارد. چرا که با همین حقوق ریالی هم دانشگاه‌ها موافق نیستند استاد خود را اعزام کنند‌، چون نسبت به ضرورت آموزش زبان فارسی در خارج از ایران توجیه نیستند. اینکه این کرسی‌ها چه فایده‌ای دارد و چرا باید از ایران برای آن‌ها استاد اعزام شود برایشان تحلیل نشده است.

ذوالفقاری تصریح کرد:  اعزام استاد تنها جنبه آموزشی ندارد‌، بلکه اثرات فرهنگی بسیاری دارد،‌ ارتباطات دانشگاهی ایجاد می‌شود‌، دانشجوهای بسیاری روانه دانشگاه‌های ایران می‌شوند و...

اگر این شریان قطع شود ما به لحاظ فرهنگی منزوی می‌شویم

وی ادامه داد:  اگر قرار باشد این شریان‌ها هم قطع شود، ما به لحاظ فرهنگی بسیار منزوی خواهیم شد. در دنیا ما با روابط فرهنگی می‌توانیم روابط سیاسی بسیار خوبی نیز برقرار کنیم. روابط فرهنگی می‌تواند زمینه‌ساز روابط سیاسی باشد.معمولا در عرف دیپلماتیک کشور‌ها برای برقراری ارتباطات سیاسی از روابط فرهنگی شروع می‌کنند.

ذوالفقاری با بیان این مطلب که یکی از فعالیت‌های اساتید اعزامی به کرسی‌های زبان فارسی کار آموزش است،‌ گفت:  فعالیت‌های دیگر در جهت گسترش فرهنگ ایران و پیام انقلاب اسلامی است،‌ من زمانی که در چین استاد کرسی زبان فارسی بودم تنها به آموزش فارسی نمی‌پرداختم‌، من دانشجوهای بسیاری را روانه دانشگاه‌های ایران کردم‌، سینمای ایران را معرفی کردم،‌ رساله‌های بسیاری برای ادبیات پایداری و ... تعریف کردم.

وی ادامه داد:‌ ما در چین 5 سمینار با موضوع مسائل فرهنگی ایران و چین برگزار کردیم که دستاوردهای خوبی هم داشت،‌ پس اساتید اعزامی کار رایزنان فرهنگی را نیز دنبال می‌کنند،‌ به ویژه در نقاطی که رایزن فرهنگی نداریم یا سفارتخانه به دلیل مسائل مالی بخش فرهنگی را تعطیل کرده است.

 ذوالفقاری تصریح کرد: در زمان‌هایی که با کمبود بودجه مواجه هستیم باید اولویت‌ها را مدنظر داشته باشیم،‌ نه اینکه به کل فعالیت را تعطیل کنیم‌، ما اکنون در چند منطقه به لحاظ تعداد فارسی آموز جایگاه ویژه‌ای داریم‌، در چین، هند، بنگلادش، پاکستان، ترکیه تعداد علاقه‌مندان به زبان فارسی بالاست و سالیانه بالغ بر هزار دانشجو می‌گیرند،‌ باید به صورت ویژه سرمایه‌گذاری کنیم. در چین 14 کرسی آموزش زبان فارس در دانشگاه‌ها فعال است‌، در آمریکا 55 کرسی زبان فارسی وجود دارد که توسط اساتید مقیم اداره می‌شود. در 55 کشور هم ما کرسی زبان فارسی داریم که به دلیل نبود استاد عملا تعطیل هستند.

اساتید اعزامی دنبال خوشگذرانی نیستند

وی گفت: متاسفانه نگاه در وزارت علوم این است که اساتید می‌خواهند به دنبال خوشگذرانی بروند،‌ به نقش کرسی‌های زبان فارسی  آگاه نیستند. متاسفانه در بخش آموزش در مدارس ایرانیان خارج از کشور نیز ما با مشکل مواجه هستیم چرا که اعزام معلم هم چند سالی است متوقف شده است.

ذوالفقاری با اشاره به تلاش‌های کشورهای دیگر در اشاعه زبانشان گفت: عربستان سعودی چند سالی است که بسیار فعال شده و سرمایه‌های هنگفتی را صرف آموزش زبان عربی می‌کند. استاد اعزام می‌کند،‌ کتابخانه‌های دانشگاه‌ها را تجهیز می‌کند،‌ دانشجو بورسیه می‌کند و... 

وی ادامه داد:‌ همه کشورها برای حفظ زبانشان چنین می‌کنند،‌ ایران هم تا 5  سال پیش چنین عمل می‌کرد‌، ما سالیانه بالغ بر 30 استاد به خارج از کشور اعزام می‌کردیم. اما از سالها پیش به دلیل مسائل بودجه و ... نسبت به این موضوع بی‌تفاوت شده‌ایم. نه اینکه بودجه نباشد،‌ بودجه هست اما در جای دیگری صرف می‌شود./تسنیم