جنجال وام های کلان دامن دولت سیزدهم را گرفت

تیتر۲۰- اعطای تسهیلات به تولیدکنندگان، واردکنندگان و به‌طور کلی تجار جزو ضرورتهای یک اقتصاد پویا می‌باشد و در مواردی باعث نجات یک اقتصاد راکد می‌شود اما اعطای بی‌ضابطه تسهیلات و به‌ویژه تسهیلات کلان و آن هم در شرایط تورمی باعث افزایش نابرابری و فاصله طبقاتی می‌شود که اگر در یک سیستم یکپارچه و شفاف اطلاعات وجود نداشته باشد باعث ایجاد رانت و فساد و گسترش فقر در جامعه می‌شود، لذا یکی از مهمترین اقداماتی که در زمینه تحقق عدالت اجتماعی، کاهش ضریب جینی و رفع فقر از جامعه می‌تواند به‌وسیله دولتمردان انجام شود ایجاد شفافیت در بحث وامهای کلان است تا مردم به‌عنوان دیده‌بان با رصد و گزارش خود اجازه سوءاستفاده از حقوق عمومی را به یک جریان خاص ندهند که در این زمینه دولت سیزدهم در سال اول خود حرکاتی را آغاز کرده است، در این رابطه با حسین میرزایی کارشناس اقتصاد، گفت‌وگو کردیم تا به بررسی نقش شفافیت تسهیلات کلان در اقتصاد سالم بپردازیم؛

وی با بیان اینکه در ادبیات اقتصادی، شفافیت به‌عنوان یکی از مؤلفه‌هایی قلمداد می­‌شود که آثار آن با محورهایی همچون بهبود کیفیت اطلاعات، بهبود کیفیت حکمرانی، ارتقاء کیفیت تصمیم­‌گیری و افزایش پاسخگویی و مسئولیت­‌پذیری همراه است، گفت: مثلاً اگر به‌صورت شفاف و یکپارچه دریافت‌کنندگان وامهای کلان در بانک مرکزی ثبت و اعلام شود مدیریت و نظارت بر آن به‌مراتب آسان‌تر از وضعیتی است که به‌صورت مبهم آنها را به خود بانکها واگذار کنیم.

 این کارشناس اقتصادی افزود:‌ مؤلفه شفافیت، طیف وسیعی از موضوعات اقتصادی و مدیریتی را در بر می­‌گیرد و آثار خود را به نمایش می­‌گذارد.

وامهای کلان، جعبه سیاهی که در دولت سیزدهم باز شد

میرزایی با تصریح بر اینکه کارشناسان اقتصادی سالیان متمادی است بر ضرورت شفافیت تسهیلات کلان سیستم بانکی تأکید ورزیده­‌اند، گفت:‌ با این­ حال به‌علل مختلف و حتی نامعلوم، به‌عنوان یک جعبه ­سیاه در اقتصاد ایران باقی­ مانده است و اقدام دولت سیزدهم در باز کردن این گره از اقتصاد ایران اگر به‌صورت کامل و شفاف انجام بپذیرد یک دستاورد بزرگ اقتصادی است که در میان‌مدت مردم نیز ثمره آن را خواهند چشید.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به تحرکات اخیر در پیگیری این موضوع توسط کارشناسان و دست­‌اندرکاران ذی­‌ربط گفت: خوشبختانه اکنون این مهم با جدیت بیشتری دنبال می‌شود و برخی از ارقام تسهیلات کلان توسط مسئولان مربوطه منتشر شده است.

وی اضافه کرد: این اقدام به‌شرطی که سیاستگذاران و مجریان اقتصادی کشور تصمیمات جدی برای اصلاح وضعیت تسهیلات کلان اتخاذ کنند، آثار مثبتی در اصلاح ساختاری اقتصاد ایران خواهد داشت و یک گام بسیار مهم در مردمی‌سازی اقتصاد ایران خواهد بود.

میرزایی با تصریح بر ابعاد فرااقتصادی شفافیت در اعطای وامهای کلان افزود:‌ مثلاً ازآن­‌جایی­ که بخشی از این تسهیلات نشئت‌گرفته از خلق پول جدید در اقتصاد است و خلق پول در زمرۀ حقوق عامه قلمداد می­‌شود، لازم است مشخص گردد که این حقوق عامه برای امتیاز و فعالیت چه افرادی استفاده می­‌شود تا در موارد لازم، مانع از رشد بی‌مورد تسهیلات کلان شد.

این کارشناس اقتصادی با ابراز اینکه در زمینۀ نقدینگی، یکی از مهمترین مجاری اثرگذار بحث تسهیلات کلان است، گفت: نقدینگی علاوه بر سمت عرضۀ وجوه در اقتصاد، به‌صورت جدی تحت تأثیر تقاضای وجوه نیز قرار دارد که مقولۀ تسهیلات کلان، یکی از زمینه­‌سازان اصلی خلق نقدینگی از منظر تقاضای پول محسوب می‌شود.

یک راهکار عملیاتی برای مهار نقدینگی و ضابطه‌مند کردن تسهیلات کلان

وی اضافه کرد: بنابراین یکی از راه­های جدی برای مهار خلق بی­‌ضابطۀ نقدینگی، سامان دادن به اعطای تسهیلات کلان می­‌باشد.

میرزایی با اشاره به اینکه اعطای تسهیلات و به‌ویژه تسهیلات کلان، قدرت خرید بالایی برای دریافت‌کننده به‌همراه دارد و این امر به‌ویژه در یک اقتصاد تورمی، امتیازی چشمگیر برای دریافت­‌کنندگان این قبیل تسهیلات که اقلیتی از افراد هستند، قلمداد می­‌شود، گفت: این موضوع می­‌تواند به وخامت اوضاع توزیع درآمد در اقتصاد دامن بزند.

این کارشناس اقتصادی با تصریح بر نقش مخرب وامهای کلان در نابرابری اجتماعی گفت: از همین رو یکی از سیاست­های اثرگذار برای مهار نابرابری درآمدی را می‌بایست در ممانعت از اعطای بی­‌ضابطۀ تسهیلات کلان قلمداد کرد.

وی با اشاره به نقش تسهیلات کلان در زمینۀ تورم گفت:‌ از دو بعد اصلی تسهیلات کلان به تورم دامن می­‌زند؛ نخست آن‌که به‌عنوان یکی از عوامل رشد نقدینگی، در یک اقتصاد رکودی در نهایت زمینۀ بروز تورم را فراهم می­‌آورد، دوم آن­که این تسهیلات با توجه به ارقام بالای اعطایی و تعداد اندک افراد دریافت‌کننده، قدرت خرید چشمگیری برای صاحبان وجوه ایجاد می‌کند و توان به‌هم­‌زدن بازارها و جابه‌جایی سطح عمومی قیمت­ها را خواهند داشت.

میرزایی با تأکید بر ضرورت شفافیت­ داده‌های تسهیلات کلان برای بدنۀ کارشناسی و اقشار مختلف مردم گفت: بهبود وضعیت موجود و رهایی از آن مستلزم مدیریت و ضابطه‌مندکردن وامهای کلان است و آن نیز با توجه به زمینه­‌های نهادی در اقتصاد ایران، نیازمند مطالبۀ عمومی است، همچنان که در زمینه حقوقهای نجومی این مطالبه تا حدود بسیار زیادی اثرگذار بود.

این کارشناس اقتصادی افزود:‌ به‌ویژه آن­که اگر قرار بود سیاستگذاران به‌صورت خودجوش و بدون مطالبۀ عمومی توسط کارشناسان و مردم اقدام به حل‌وفصل این موضوع نمایند، طی سالیان متمادی فرصت کافی فراهم بود، اما اقدام چشمگیری انجام نپذیرفت.

وی با ابراز خرسندی از دغدغه دولت در این زمینه در سال اول کاری خود گفت:‌ امید است که با شفافیت واقعی در مقولۀ تسهیلات کلان، اقتصاد ایران شاهد حرکت مثبتی در زمینۀ بهبود مؤلفه­‌های توزیع درآمدی، مهار خلق نقدینگی و کاهش تورم باشد./تسنیم