پافشاری حقیقی‌ها برای خروج از گردونه معاملات

تیتر 20-بازار سهام کم‌کم به پایان فصل مجامع نزدیک می‌شود؛ فصلی عموما خوشنام که در سال‌جاری عمدتا در رکود سپری شده است. بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که افت جدی اقبال به معاملات سهام در ‌ماه‌های اخیر سبب‌شده تا خروج مداوم پول حقیقی در نهایت به دلیلی محکم برای کاهش ارزش معاملات خرد بدل شود. این امر موجب‌شده تا بازار سهام در فضایی رکودی قرار گیرد که برون‌رفت از آن به‌نظر بسیاری از کارشناسان نیازمند تغییری جدی در فضای کلان اقتصاد یا رویکردهای سیاستی است. به‌دنبال همین اتفاقات روز شنبه در بورس تهران خروج پول از چرخه معاملات سهام بازهم تداوم یافت و ارزش معاملات خرد برای نخستین‌بار از تاریخ 25‌اسفند ماه1400 به زیر 2‌هزار میلیارد‌ تومان رسید. این امر در شرایطی روی داد که افت میانگین وزنی قیمت‌ها مجددا در این روز تداوم یافت تا کاهش اقبال عمومی به خرید سهام این‌بار خود را در پس‌رفتن شاخص‌کل بورس به زیر سطح یک‌میلیون و 500‌هزار واحدی نمایان کند.

معاملات روز شنبه را بیش از هر چیز می‌توان از ‌ساز ناکوک بازارهای جهانی متاثر دانست. معاملات نخستین روز هفته در شرایطی آغاز شد که چند روزی است فضای دادوستدها چندان به نفع بازارهای جهانی کالایی نبود. همین امر سبب شد تا پس از افت قابل‌توجه قیمت‌ها در روزهای پایانی هفته اخیر تداوم ریزش قیمت در بازار سهام به شکلی مداوم ادامه یابد.

همان‌طور که نوسانات معاملاتی روز چهارشنبه در بورس و فرابورس نشان می‌داد در این روز افت قیمت در بسیاری از نمادهای کامودیتی‌محور به حدی بود که سبب شد تا عقبگرد دماسنج اصلی بازار سهام به میزان 8‌هزار واحد، کل رشد سه روز قبل از آن را بی‌اثر کند.

چنین تغییری حکایت از آن دارد که میل به ریزش در بازار یادشده هم‌اکنون حتی با وجود افت قابل‌توجه نقش سرمایه‌گذاران حقیقی در بازار سهام بیشتر از میل به صعود قیمت‌ها است، چراکه به‌جز روزهای معاملاتی اخیر در بسیاری از هفته‌های بعد از بازگشت شاخص‌کل از محدوده یک‌میلیون و 600‌هزار واحدی تقریبا هیچ حرکت ادامه‌دار و پرقدرتی در جهت افزایش قیمت‌ها در بورس یا فرابورس مشاهده نشده است.

اینطور که به‌نظر می‌رسد عملکرد شاخص‌ها تحت‌تاثیر بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران در روزهای اخیر به حداکثر رسیده و حتی با به‌وجود آمدن سکون نسبی در سایر بازارهای رقیب، بورس هم‌اکنون در ذهن سرمایه‌گذاران‌ شأن چندانی برای رشد ندارد؛ این در حالی است که در روزهای قبل قیمت ارز در سامانه نیما تحرکات امیدوارکننده‌ای داشته است، با این‌حال رسیدن قیمت دلار از محدوده 23‌هزار ‌تومان تا 26‌هزار ‌تومان ظرف یک‌ماه اخیر نیز نتوانسته ورق را به نفع بازار سهام برگرداند، در واقع بی‌اعتمادی به قیمت‌های فعلی در بازار سهام به حدی بالاست که تداوم کاهش خرید و فروش‌ها ارزش معاملات خرد در بورس را به محدوده 1980 میلیارد‌تومان رسانده است. رقم یادشده در تاریخ 28اردیبهشت‌ماه در کل سال‌جاری توانسته بیشترین رقم را از خود به نمایش بگذارد، به‌طوری‌که ارزش معاملات خرد در این روز 5800 میلیارد‌تومان بوده است.

 بسیاری از کارشناسان بر این باور هستند که با تداوم روند فعلی عملا جریان نقدشوندگی بازار را کاهش خواهد داد؛ چراکه کاهش تعداد معاملات وضعیتی خود تقویت‌شونده دارد و می‌تواند سایرین را نیز حتی با وجود ایجاد موقعیت‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری از خرید سهام بازدارد. دلیل این امر اهمیت بالای ریسک نقدشوندگی است که در بازارهایی نظیر سهام ریسکی مهم به‌شمار می‌آید.

اهمیت روانی سطوح شاخص
 همان‌طور که در ابتدای این گزارش نیز مورد اشاره قرار گرفت، در خلال معاملات روز شنبه نماگر اصلی بازار سهام نتوانست در محدوده قبلی خود دوام بیاورد و در نتیجه سطح یک‌میلیون و 500‌هزار واحدی را از دست داد. عقب‌نشینی از این سطح در شرایطی انجام‌شده که دماسنج اصلی بورس پیش از این نیز دو مرتبه راه رسیدن به این سطح وزن‌کشی عرضه و تقاضا را به نفع خریداران به اتمام رسانده بود، اما در ادامه راه این پیشروی چندان دوامی نیاورد و پس از هر بار رسیدن به سطح یادشده روند صعودی نوپا متوقف شد.

در حال‌حاضر به‌نظر می‌آید که به سبب وضعیت موجود در بازارهای جهانی و افت قابل‌توجه خریداران دلار در بازار ارز، بورس نیز از شانس چندانی برای صعود برخوردار نباشد، با این‌حال این به آن معنی نیست که روند کنونی بازار سهام با رسیدن شاخص به زیر محدوده 5/ 1میلیون واحدی به آسانی در سطوح منفی تداوم خواهد یافت. دلیل چنین مدعایی در شرایط فعلی این است که آنچه که هم‌اکنون در بورس روی می‌دهد؛ در واقع نه به دلیل پافشاری سرمایه‌گذاران به عدم‌ارزندگی سهام بلکه صرفا ناشی از عدم‌اطمینان در شرایط فعلی است. در‌ ماه‌های گذشته بارها به وضوح مشاهده کردیم که افت قیمت سهام بیش از آنکه در پس خود دلایلی مانند کاهش قیمت‌های جهانی یا کاهش انتظارات تورمی را در پی داشته باشد ناشی از ترس مردم عادی از آینده است، در واقع میزان ابهام هم‌اکنون به حدی زیاد است و از طرفی دیگر شرایط اقتصادی به حدی نابسامان است که کمتر کسی می‌داند با پول خود چه باید بکند.

دلیل این امر بی‌تصمیمی است که مسکوت‌ماندن مذاکرات برجام در ابتدای سال‌ به‌وجود آورده بود و در ادامه نیز ابهامات بسیار آن سبب شد تا همین ترس و نا‌اطمینانی در بازارها افزایش پیدا کند، در واقع تحولات ‌ماه‌های اخیر در بازارهای جهانی که منجر به رشد قابل‌توجه بهای کالاهای اساسی در بازارهای مربوطه شده بود، اگر در شرایطی دیگر روی می‌داد که در آن ترس از آینده در میان سرمایه‌گذاران در حالتی حداقلی باشد، احتمالا روزهای بهتری را در بازار شاهد می‌بودیم. چه بسا شاخص‌کل می‌توانست در این شرایط راه خود را به سمت سطوح بالاتر باز کند و تا نزدیکی رکورد تاریخی نیز خود را بالا بکشد.

حال اما به‌نظر می‌آید که با افت شاخص‌کل بورس به زیر کانال 5/ 1میلیونی زمینه روانی لازم فراهم شده تا بازار به شکلی واقع‌بینانه‌تر به وزن‌کشی ترس در معاملات خود بپردازد. ممکن است در روز معاملاتی جاری یعنی دوشنبه سطح ازدست‌رفته به‌راحتی باز‌پس گرفته شود و از این‌رو شکست فعلی، شکستی نامعتبر تلقی شود، با این‌حال اگر افت نماگر بازار به زیر سطح یادشده ادامه یابد حاکی از این واقعیت خواهد بود که بازار ریسک موجود را بیش از سود شرکت‌ها می‌داند. این قیمت همان عدم‌النفع احتمالی است که فروشندگان با عدم‌نگهداری سهام در قالب از‌دست‌دادن سود برخی از شرکت‌ها می‌پردازند.  البته ذکر این نکته هم ضروری است که معطل ماندن برجام به‌عنوان یک عامل روانی اثرگذار تنها دلیلی نیست که در کنار کاهش قیمت‌های جهانی بازار را به خود مشغول کرده است. در حال‌حاضر اگرچه تقریبا یک‌ماه از شروع تابستان گذشته و به لطف کاهش قیمت بیت‌کوین، قطعی برق به‌جان بازارها نیفتاده است، با این‌حال این بیم وجود دارد که در ادامه تابستان با گرم‌تر شدن هوا این مساله بازارها را تهدید کند.

 به‌جز این عامل نیز موارد دیگری نظیر امنیت سایبری صنایع فولادی و ... هم هست که شاید مجال پرداختن به آنها در این نوشته کوتاه میسر نباشد./دنیای اقتصاد