اثر فرانچایز بر توسعه صنعت غذا

تیتر۲۰- صنعت فرانچایز امروزه با سهم قابل‌توجه در اقتصادی به بزرگی آمریکا نقش مهمی در ایجاد اشتغال سالانه بر عهده دارد. در منطقه خاورمیانه نیز برخی کشورها با استفاده از این ابزار توانسته‌اند هم کسب‌و‌کارهای موجود را توسعه دهند و هم با انتقال شعب کسب‌و‌کار خود به خارج از کشورشان سهم خود را در تولید ملی افزایش دهند و صادرات را نیز تقویت کنند. در ایران اما در خلال کمتر از یک دهه گذشته برخی مدیران بخش خصوصی با علم و آگاهی از اثرات این ابزار تلاش کرده‌اند تا زیرساخت‌های موردنیاز برای توسعه فرانچایز در ایران فراهم شود؛ به‌طوری که پیش‌بینی می‌شود این صنعت به تنهایی قادر خواهد بود نیم میلیون فرصت شغلی پایدار را با خود به همراه داشته باشد.
اشتغال سریع با فرانچایز

در این ارتباط رئیس انجمن فرانچایز ایران با حضور در برنامه ایران‌فود اکوایران با بیان اینکه موفقیت در حوزه فرانچایز بستگی به روحیات و رفتار حرفه‌ای افراد دارد، گفت: هر کسب‌و‌کاری قواعد و اصول خود را دارد و عدم‌رعایت اصول فرانچایز باعث می‌شود صدماتی به سرمایه‌گذاری وارد شود که در این صورت بهتر است افراد عملا به آن ورود نکنند. به گفته مجید کرباسچی فرانچایز به عنوان یک کاتالیزور اقتصادی تسهیل‌کننده و تسریع‌کننده فرآیندهای کسب‌و‌کارهاست و بیش از همه در کشورهایی که سهم اقتصاد خرد آنها از کل اقتصاد بالاست از اهمیت زیادی برخوردار است. فرانچایز در کشورهای جهان جایگاه بسیار مهمی در اشتغال و تولید ناخالص داخلی دارد؛ به عنوان مثال ۳‌درصد جی‌دی‌پی آمریکا را به خود اختصاص می‌دهد، در حالی که ۵‌درصد از اقتصاد هند به عنوان یک اقتصاد در حال توسعه را در اختیار دارد و در اشتغال سریع و پایدار نقش مهمی بر عهده دارد.

به گفته کرباسچی در هفت سال گذشته فرانچایز در ایران نیز با مفاهمه خوبی بین دولت، بخش خصوصی، بانک‌ها و... روبه‌رو شده است. انتشارات، نمایشگاه، کتاب و رویدادهای بیشتری برای این موضوع برگزار شده، اما تنها سطحی از فرانچایز شناخته شده و هنوز به عمق و مسائل حقوقی آن نرسیده‌ایم که البته این مساله به سرعت در حال اتفاق افتادن است. وی با اشاره به اینکه آمارهای فروشگاهی و خرده‌فروشی بخش خصوصی مغازه‌ای ایران نسبت به استانداردهای جهانی بالاست ادامه داد: این موضوع به فرانچایز کمک می‌کند، زیرا اساسا فرانچایز با ارائه آموزش‌های لازم، تجهیزات موردنیاز، زنجیره تامین و تبلیغات، شرایط را برای توسعه کسب‌و‌کارها ایجاد می‌کند تا دیگران بتوانند کسب‌و‌کارهای خود را به صورت مدرن و ارتقا‌یافته انجام دهند که البته این موضوع متناسب با فرامین اقتصاد مقاومتی نیز هست، زیرا فرانچایز کاملا برخاسته از اقتصاد مردمی است.

برندهای معتبر در مسیر فرانچایز

رئیس انجمن فرانچایز ایران با بیان اینکه کشور ما در خلال دهه‌های اخیر در حوزه برند توسعه خوبی داشته و دانشمان نسبت به گذشته ارتقا یافته گفت: ارزش ویژه برندها امروز در ایران مورد توجه قرار گرفته و پارامترهایی که ارزش ویژه برای برندها ایجاد می‌کنند مورد توجه هستند و طبعا فرانچایز نیز روی برند استوار است و از اهمیت زیادی برخوردار است.

به گفته وی طبقه‌بندی‌های زیادی در حوزه فرانچایز در دنیا وجود دارد که قابل نشان‌سپاری است. صنایع غذایی اولین نقطه‌ای هستند که فرانچایزها در دنیا و ایران از آنجا شکل گرفته و از نظر فیزیکی قابل توسعه و قابل فرانچایزینگ هستند، بنابراین قدیمی‌ترین صنعت در حوزه فرانچایز در دنیا صنایع غذایی، رستوران‌ها، کافه‌ها و... هستند. البته فرانچایزهای دیگری هم در ایران داریم. به عنوان مثال در شاخه خاصی در حوزه‌های دندان‌پزشکی یا ژنتیک در ایران از توان این مدل کسب‌و‌کار استفاده شده است و بنابراین هر صنعتی که به بلوغ خود رسیده و قابلیت تکثیر را دارد، می‌تواند در حوزه فرانچایز سودمند باشد.

وی در ارتباط با موانع و ریسک‌های این صنعت نیز با بیان اینکه وقتی مدلی کامل پیاده نشود و مدل‌های اقتصادی و کسب‌و‌کار به صورت یکپارچه مورد استفاده قرار نگرفته باشند می‌تواند خطر‌آفرین باشد، گفت: به عنوان مثال اگر قواعد حقوقی را درست رعایت نکرده باشیم، کپی‌برداری‌ها شروع می‌شوند و مشکلات زیادی بین دو طرف بازیگر آغاز می‌شود و در نهایت باعث بروز مشکلات زیادی خواهد شد. به گفته کرباسچی اگر بخش‌های خدمات به سمت فرانچایز حرکت کنند حتما سودآوری بالایی خواهند داشت و خیر اجتماعی زیادی نیز ایجاد می‌کنند، زیرا این بخش‌ها مهارت‌محور هستند و اگر مهارت فرانچایز شود، آثار و نتایج بسیاری به همراه خواهد داشت و خوشبختانه در ایران نیز این مشاغل که سودآور هستند با شیب مناسبی در حال تجربه این مدل هستند. وی حوزه‌های تعمیرات لوازم خانگی، موبایل، اتومبیل، کارواش، مهدکودک، خدمات آموزش و... را از جمله خدماتی دانست که همگی پتانسیل فرانچایز شدن را دارند و حتی برخی از این فعالیت‌ها در دنیا دارای سه‌هزار شعبه فرانچایز هستند.

فرانچایز را عمیق ببینیم

به گفته این فعال حوزه فرانچایز، اگرچه در حوزه غذا رشد ما بهتر از سایر بخش‌ها بوده، اما کافی نیست و اطلاعات میدانی نشان می‌دهد هنوز نتوانسته‌ایم به دو، سه‌درصد ظرفیت این صنعت برسیم. اگر فرانچایز را کشف کنیم و درک اقتصادی از آن داشته باشیم که فرانچایز چه اثری روی برند ما می‌گذارد، بخش بیشتری از این پتانسیل شکوفا خواهد شد. وی با انتقاد از اینکه فرهنگ‌سازی فرانچایز در حوزه صنعت غذا اتفاق نیفتاده گفت: اگرچه این فرهنگ‌سازی صورت گرفته، اما متاسفانه ظاهری از کوه یخی را می‌بینیم و عمق آن را مشاهده نمی‌کنیم و در نتیجه به صورت شبه‌فرانچایز به آن ورود می‌کنیم، در حالی که اصل موضوع سیستم حقوقی، زنجیره مالی، زنجیره تامین و... باید به صورت درست دیده شوند، بنابراین طراحی درست پشتیبان‌های موردنیاز ضروری است.

به گفته او در ایران برندهای غذایی افزایش یافته و صنعت غذا به خوبی پول‌سازی می‌کند، بنابراین باید فرانچایز متناسب و درستی را پیاده‌سازی کنیم، چراکه فرانچایز به صورت مستقیم روی اشتغال خوب و پایدار اثرگذار است و امتحانش را در دنیا حتی در دوران کرونا و افت‌های اقتصادی در دهه‌های مختلف پس داده و کمترین آسیب را تجربه کرده است. کرباسچی افزود: اشتغال و اقتصاد مبتنی بر فرانچایز مردمی است و از بحران‌ها عبور می‌کند، نکته دیگر آنکه اشتغال کپی کردن یک شغل است و به صورت مستقل به بازار، متریال، برندسازی و... نیاز دارد و یک واحد صنفی برای انجام آن نیازمند مقدمات زیادی است، اما با فرانچایز یک‌شبه همه این مقدمات فراهم است و این کسب‌و‌کار با پشتوانه عظیمی از اعتبار و بازار آغاز به فعالیت می‌کند. از سوی دیگر علاوه بر اشتغال، فرانچایز یک حرکت مالی حساب‌شده را به ارمغان می‌آورد که خطرات آن کمتر از سیستم معمول اقتصادی است.

مهم‌ترین الزامات توسعه فرانچایز

وی در پایان در پاسخ به سوالی درباره موانع و الزامات موجود در مسیر توسعه فرانچایز گفت: اولین مانع خود افرادی هستند که ناآگاهانه دست به فرانچایز می‌زنند.  دوم اینکه لازم است دولت را همراه کنیم؛ خوشبختانه با وزارتخانه‌های مختلف گفت‌وگو شده و آنها هم به موضوع اشراف پیدا کرده‌اند، باید بتوانیم از قوانین خاص برای این صنعت استفاده کنیم تا نتایج زیادی به دست آوریم. وی در مورد موضوع سوم به حمایت حقوقی که باید نهادهای صنفی از فرانچایزکننده‌ها بکنند اشاره کرد و افزود: نهادهای مذکور باید از طریق اطلاعات حقوقی و قراردادهایی که در اختیار دارند از صنایع فرانچایز حمایت کنند. به گفته او در این بین برخی ادعاهای غیرواقعی که فرانچایزرها مطرح می‌کنند و سودآور بودن فرانچایزهای خود را بزرگنمایی می‌کنند، نوعی تهدید محسوب می‌شود، بنابراین نهاد صنفی باید قبل از اینکه فرانچایزر اجازه داشته باشد فرانچایز بدهد ادعاها را با واقعیت تطابق دهد و جلوی فرانچایز را بگیرد و در واقع یک صحت‌سنجی توسط نهاد صنفی صورت گیرد و این قدرت را باید نهاد دولتی در اختیار نهاد صنفی قرار دهد تا جلوی هر گونه انحراف در این مسیر گرفته شود./دنیای اقتصاد