سهم آب از اقتصاد کشاورزی چقدر است

تیتر۲۰- بر اساس مدل‌ها و پیش‌بینی‌ها تا سال‌۲۰۵۰ هیچ کشوری صادر‌کننده مواد غذایی نخواهد بود، لذا راهی به غیر‌از خودکفایی و تغییر الگوی مصرف نداریم. به گزارش تسنیم، نشست علمی-تخصصی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری با عنوان «چالش‌های موجود و روند آینده بخش‌کشاورزی در ایران» با مدیریت سیدمحمد شفیعی و سخنرانی علی کیانی‌راد؛ رئیس موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی و بهزاد فکاری سردهایی؛ کارشناس حوزه اقتصاد کشاورزی برگزار شد.

در ابتدای این نشست سیدمحمد شفیعی با بیان اهمیت بخش کشاورزی در اقتصاد ملی، گفت: بخش کشاورزی یکی از بخش‌های مهم اقتصادی کشور است که بیش از ۱۵‌درصد از نیروی کار ایرانی در این بخش مشغول به‌کار هستند، با این حال این بخش با چالش‌های بسیاری نظیر کمبود آب، نوسانات اقلیمی، نبود تسهیلات مالی، عدم‌استفاده بهینه از تکنولوژی نوین، کاهش تنوع زراعی، ضعف در زیرساخت‌های حمل‌ونقل و ذخیره‌سازی محصولات، عدم‌توجه به بازاریابی و صادرات محصولات، عدم‌توجه به توسعه کشاورزی در مناطق محروم و کم‌توسعه و کمبود نیروی انسانی مواجه است. در کنار این چالش‌ها، کشاورزی ایران دارای پتانسیل بالایی برای رشد و توسعه است و با استفاده از سیاست‌های دقیق و راهبردهای مناسب، می‌توان این بخش را در جهت پیشرفت و توسعه قرار داد.

در ادامه این نشست علی کیانی‌راد؛ رئیس موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی، ضمن اشاره به چالش‌های بخش کشاورزی در جهان و عرصه ملی گفت: تغییرات در عرصه کشاورزی به دلیل تاثیر مستقیم بر سفره مردم، از اهمیت زیادی برخوردار است.

کیانی راد با اشاره به بی‌ثباتی در زنجیره امنیت غذایی در عرصه جهانی گفت: الگوی مصرف ایرانیان در یکصد سال‌اخیر به مصرف غذاهای پر آب‌بر میل پیدا کرده و این درکنار بی‌ثباتی در قیمت محصولات غذایی، زنجیره امنیت غذایی کشور را با چالش مواجه خواهد کرد.

رئیس موسسه ‌پژوهش‌های ‌برنامه‌ریزی، اقتصاد ‌کشاورزی و توسعه‌روستایی در ادامه ضمن اشاره به گزارش فائو در سال‌۲۰۲۲ گفت: باید بدانیم حکمرانی در بحث امنیت غذایی بسیار مهم است و متاسفانه سند امنیت غذایی دانش‌بنیان در طول سه سال‌گذشته هنوز تعیین‌تکلیف نشده‌است. متولی امر بهداشت غذا، در یک گوشه از حکمرانی ما استقرار دارد، متولی امر مدیریت روستایی در ارگانی دیگری، عوامل تصمیم‌گیر یارانه‌های مواد غذایی در وزارتخانه‌ای دیگر که این مدل حکمرانی چندپاره باعث می‌شود ما به مدل‌واحدی در حکمرانی امنیت غذایی دست پیدا نکنیم.

وی در ادامه تبیین گزارش فائو ادامه داد: چشم‌انداز جامعه از رشد اقتصادی تاثیر مستقیمی بر امنیت غذایی دارد. همچنین بی‌ثباتی ژئوپلیتیک در عرصه جهانی نیز بر بحث امنیت غذایی تاثیر مستقیم می‌گذارد.

علی کیانی‌راد با اشاره به نقش سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی گفت: در تولید بخش کشاورزی، سرمایه‌گذاری کمتر از پنج‌درصد است، اگر هم سرمایه‌گذاری شده بر روی ماشین‌آلات بخش کشاورزی صورت‌گرفته‌است.

در ادامه این نشست بهزاد فکاری‌سردهایی؛ کارشناس حوزه اقتصاد کشاورزی با اشاره به ناکارآمدی و عدم‌استمرار سیاست‌ها در بخش کشاورزی، ادامه داد: اگر در گوشت و مرغ هم خودکفا هستیم؛ در واقع صنعت مونتاژ را پیگیری می‌کنیم، به این ترتیب که نهاده‌ها را وارد می‌کنیم و در یک مکان این نهاده‌ها تبدیل به مرغ و گوشت می‌شوند؛ در واقع خودکفایی کاملی در این بخش مشاهده نمی‌شود.

فکاری‌سردهایی با اشاره به روند تخصیص دلار برای تامین نهاده‌های دامی گفت: با توجه به شرایط اقلیمی و افزایش دائم نیاز دلار برای نهاده‌های دامی، باید بپرسیم تا کجا می‌خواهیم این روند واردات را ادامه دهیم؟

این محقق حوزه اقتصاد کشاورزی با اشاره به چالش‌های متنوع آب در بخش کشاورزی، افزود: بحث مدیریت آب، روان‌آب‌ها، آب‌های مرزی، آب‌های زیرزمینی، کیفیت آب‌ها، تغییر اقلیم، خشک‌شدن تالاب‌ها و بخشی‌نگری در مدیریت چندپاره از مهم‌ترین مسائل این بخش به‌شمار می‌روند.

وی با اشاره به چرایی بروز این چالش‌های آبی در کشور گفت: عدم‌توجه به سند آمایش سرزمینی، عدم‌توجه به محیط‌زیست و تغییر اقلیم از مهم‌ترین دلایل بروز این چالش‌ها در زمینه آب به‌شمار می‌رود. وی با اشاره به اهمیت خاک و چالش‌های این بخش گفت: تغییر کاربری زمین خارج از ضوابط رسمی و بدون‌توجه به طرح‌های توسعه شهری و منطقه‌ای، از مهم‌ترین چالش‌های این بخش است.

این محقق با اشاره به عدم‌هماهنگی سازمانی در مدیریت آب و خاک کشور، گفت: متاسفانه اکثر نگاه‌ها در این سازمان‌ها نگاه‌های کوتاه‌مدت است. بحث سرمایه‌گذاری در بحث آب از سال‌۱۳۹۲ رشد منفی پیدا کرده‌است. با این توصیف‌ها، از سوی دیگر باید بپرسیم کشور ما در کجای چرخه تولید مواد غذایی دنیا قرار دارد.

وی درآمد نامناسب خانواده‌های روستایی و عدم‌سرمایه‌گذاری روستاییان در بخش کشاورزی را نتیجه گرفتاری‌های روزمره این بخش دانست و گفت: فرد روستایی معمولا به‌دنبال رفع نیازهای روزمره خود است و امکان سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی را ندارد.

مدیر گروه اقتصاد مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با اشاره به مدل دولت رفاه درکشور، افزود: دولت با نوع دخالت‌های خود فشار زیادی را بر روی بخش کشاورزی وارد می‌کند، کشاورزان پیشرو در همین شرایط تحریمی، کود به کانادا صادر می‌کنند ولی دولت با تعیین قیمت تضمینی و درگیری در بحث تامین نهاده، عملا از نقش اصلی خود که همان همراهی بخش‌خصوصی است غافل شده‌است.

این محقق اقتصاد کشاورزی، با اشاره به عدد پنج‌میلیارد دلار منابع حاصل از صادرات کشاورزی کشور گفت: باید این حد را نگه داریم که متاسفانه در برخی از مواقع با دخالت‌های اشتباه دولت، برخی از مقاصد هدف ما دچار آسیب می‌شوند.

 بهزاد فکاری سردهایی در خاتمه به اراده ضعیف کشور برای برطرف‌کردن چالش‌های موجود بخش کشاورزی اشاره کرد و گفت: با تغییر دولتمردان متاسفانه شاهد تغییرات متنوع در رویکردها هستیم و باید توجه کنیم که دولت باید از بخش کشاورزی خارج شود و بخش‌خصوصی می‌تواند این بخش را به بهترین شکل راهبری کند./دنیای اقتصاد