لوازم خانگی ایران در دانش بنیانی موفق نشده‌اند

تیتر۲۰- علیرضا شهیدی ابتدا در خصوص آخرین وضعیت تخصیص ارز به صنعت لوازم‌خانگی گفت: بانک مرکزی در طول ماه‌های گذشته تخصیص ارز به صنعت لوازم خانگی را به صورت قطره چکانی انجام می‌داد که این موضوع سبب نارضایتی‌هایی در بین تولیدکنندگان این حوزه شده بود چرا که برای خرید مواد اولیه با مشکلات و چالش‌های بزرگی مواجه شده بودند. اما ظاهرا این وضعیت در حال تغییر است.

وی ادامه داد: خوشبختانه در این خصوص اتفاق‌های مثبتی درحال رخ دادن است. ذخایر مواد اولیه ما رو به کاهش رفته و به همین دلیل مجبور شدیم کنترل شدیدتری در مورد میزان تولید داشته باشیم تا خطوط ما تعطیل نشود. اما حالا به نظر می‌رسد این شرایط به زودی تغییر کرده و میزان تخصیص ارز افزایش خواهد داشت. اما چالش دیگر این صنعت کاهش خرید از سوی مردم به دلیل کم شدن قدرت خرید است. در حالی بازار در رکود قرار دارد که معمولا ماه‌های محرم و صفر نیز شاهد خرید کمتری از سوی مردم هستیم و این وضعیت رکود را تشدید می‌کند. بنابراین کاهش تولید بازار را با چالش مواجه نکرد.

انتخاب کارگران بین تورم و افزایش قیمت

این فعال و کارشناس صنعت لوازم خانگی کشور با اشاره به پیشنهاد اخیر ترمیم و افزایش دستمزد کارگران و اثر آن برای بهبود شرایط بازار گفت: یکی از دلایل رکود بازار این است که درآمد مردم نسبت به تورم پایین‌تر است. این روش در حقیقت یک تیغ دو لبه است. از سویی اگر این افزایش اعمال نشود قدرت خرید در سطح پایین نگه داشته می‌شود و از سوی دیگر افزایش دستمزدها معمولا منجر به افزایش تورم می‌شود. به نظر می‌رسد اگر اختیار را به کارگران بدهیم، به شرط اینکه تورم ثابت باشد، حاضر هستند که افزایش حقوق نیز نداشته باشند. در حال حاضر تورم کالاهای عمومی ۳۰ درصد و در مواد غذایی و خوراکی این عدد بالاتر است. البته تورم لوازم خانگی به مراتب پایین تر است و این عدد در ۶ ماهه اول سال برای این لوازم ۱۰ تا ۱۵ درصد بوده است. بنابراین دولت باید موضوع کنترل نقدینگی که عامل بزرگ افزایش تورم است را جدی‌تر از قبل دنبال کند تا شرایط بازارها بابت رکود بهتر شود. امیدواریم با توجه به اینکه کشور به وضعیت بهتری از نظر صادرات نفت رسیده، این اتفاق به موضوع کسری بودجه کمک کرده تا کارخانه چاپ پول را متوقف کند؛ چرا که مادامی که این موضوع وجود دارد اثر منفی آن برای تولیدکننده و مصرف کننده وجود خواهد داشت.

اثر شرایط انقباضی سیستم بانکی

طبق آخرین گزارش شامخ، یکی از مشکلات صنایع تامین سرمایه در گردش عنوان شده است. دبیر انجمن لوازم صوتی و تصویری در مورد اثر این موضوع در صنعت لوازم خانگی گفت: وقتی قیمت ارز بالا می‌رود، اگر به فرض برای ساخت یک دستگاه تلویزیون ۱۰۰ دلار ارزبری وجود داشت این رقم حالا چند برابر شده است. پس این اتفاق شرایط تامین سرمایه در گردش بنگاه‌ها را تشدید می‌کند. از سوی دیگر برای خروج از رکود و اینکه بازار از حالت فعلی خارج شود، مجبورهستیم به سمت فروش اقساطی حرکت کنیم. این اتفاقی است که در بیشتر کشورهای دنیا و برای انواع وسایل در حال انجام است. در همین خصوص اگر مجبور هستیم به صورت اقساطی فروش داشته باشیم نیاز به نقدینگی و سرمایه در گردش مناسب نیز داریم.

یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی که می‌تواند برای افزایش سرمایه در گردش صنعت موثر باشد سیستم بانکی است. اما در حال حاضر نمی‌توان روی کمک این سیستم امیدوار بود. وی در این خصوص تاکید کرد: تسهیلات سیستم بانکی می‌تواند عاملی برای بهبود شرایط سرمایه در گردش باشد، اما سیستم بانکی ما در حال حاضر شرایط انقباضی دارد؛ بنابراین برای اخذ تسهیلات و تامین نقدینگی نمی‌توان به آن اتکا کرد. به عبارتی نقدینگی کل را که بانک مرکزی به بانک‌های کشور تزریق می‌کند خیلی به منابع بانک‌ها اضافه نشده و بیشتر سهم کسری بودجه دولت و اضافه برداشت بانک‌ها می‌شود.

شهیدی اضافه کرد: لوازم خانگی خوشبختانه جز معدود صنایع خصوصی در کشور بوده و حداکثر سهم دولت در آن ۴درصد است. از سوی دیگر در بین ۱۰۰ شرکت بزرگ و برتر لوازم خانگی کشور ۳ تا ۵ عدد آنها در بورس حضور دارند. لذا نقش سرمایه‌گذاری از طریق بورس در این صنعت جایگاه زیادی نداشته است. در این میان صنعتگران این حوزه با سرمایه شخصی  یا منابع و تسهیلات بانکی کار را پیش برده‌اند. بنابراین نیاز اساسی به تامین سرمایه از جاهایی مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری ندارند.

وی همچنین در مورد اثر قطعی‌های برق بر صنایع نیز گفت: در خصوص قطع انرژی در فصل‌های مختلف و تاثیر آن روی صنعت لوازم خانگی کشور گفت: متاسفانه چند سالی است که در تابستان برق و در زمستان گاز صنایع قطع می‌شود. سعی کردیم با تنظیم شیفت‌های مختلف تولید را با این مشکلات انطباق بدهیم. اما دولت و وزارت نیرو باید به این سمت بروند که ظرفیت نیروگاه ها را افزایش دهند. اگر این کار به صورت رویه شود قطعا میزان تولید بنگاه‌های صنعتی کاهش خواهد داشت.

لزوم تغییر نگاه وزارت صمت

دبیر انجمن لوازم صوتی و تصویری با تشریح وضعیت قطعه‌سازی در لوازم خانگی ادامه داد: مزیت صادراتی ما بیش از محصول نهایی در قطعه است. برای محصول نهایی نیاز به برندسازی داریم ولی در قطعه سازی مزیت‌های فوق‌العاده‌ای در مواد اولیه، انرژی، نیروی انسانی و غیره داریم که از این پتانسیل استفاده‌هایی داشته‌ایم. بنابراین  قطعه‌سازی ما می‌تواند شرایط بسیار بهتری داشته باشد؛ چرا که در حال حاضر بازارهای جهانی نیاز پر رنگی نسبت به تهیه قطعات دارند. بر فرض اگر یک دستگاه لباسشویی تولید می‌کنیم که ۳۰۰ دلار قیمت دارد، اگر بتوانیم ۳۰ دلار قطعه برای ساخت یک برند معروف صادرات داشته باشیم عملا ۱۰ درصد بازار صادراتی آن برند متعلق به ما خواهد بود و به این ترتیب ارزآوری خوبی هم خواهیم داشت. متاسفانه نگاه این مدلی در وزارت صمت نیست و بیشتر تمرکز آنها روی تولید نهایی است. این اتفاق به این دلیل است که بیشتر نگاه مرده نیز به آمارهای تولید محصول نهایی است. ما قطعه‌سازهای بسیار توانمندی داریم که با همین مشکلات فعلی، درحال صادرات محصول خود به اروپا هستند. البته تولید آنها به دلیل تحریم‌ها، به‌نام شرکت‌های خارجی ثبت می‌شود. بنابراین قطعه‌سازی ما جایگاه بسیار مهمی دارد که می‌طلبد وزارت صمت نگاه خود به این صنعت را تغییر دهد.  

قفل صادرات و انفعال یک معاونت اقتصادی

وی شرایط فعلی صادراتی را خوب ارزیابی نکرد و تاکید کرد: صادرات یک موضوع کشور محور است. اگر فرض کنید صادرات یک کالا برای کشوری مثل عراق مناسب باشد شاید برای سایر کشورها جذابیت نداشته باشد. تولیدکنندگان ما مشکلات متعددی برای صادرات کالاهای خود دارند که بسیار اهمیت دارد معاونت اقتصادی وزارت امورخارجه در این بخش کمک حال آنها باشد. برای افزایش میزان صادرات ما نیاز به رایزنی‌ها در سطح گسترده‌ای داریم و این کار باید از سمت معاونت اقتصادی وزارت امورخارجه انجام شود که تا به حال ما هیچ‌گونه کمک  یا حرکت مثبتی را از آنها مشاهده نکردیم. این درحالی است که سیستم دیپلماسی هر کشور در کنار صادرکنندگان خود قرار دارد و موانع را برای آنها رفع می‌کند. مثال این اتفاق را به خوبی در کشوری مانند ترکیه می‌توان دید. متاسفانه این معاونت اقتصادی تا به حال حتی یک جلسه سمبلیک هم با نمایند‌گان تولیدکنندگان و صادرکنندگان کشور نداشته و با این شرایط  مشخص نیست تشکیل چنین معاونتی در وزارت خارجه چه اهمیتی داشته است.

شهیدی در همین مورد ادامه داد: در همین خصوص از سازمان توسعه تجارت نیز انتظارهایی وجود دارد. تسهیلگری، یکی از کارهایی است که صادرکنندگان به آن نیازمند هستند. اگر به عنوان مثال کالایی را به عراق صادر می‌کنیم، باید مکانیزم برگشت مالی مناسب را داشته باشیم. این اتفاق جهش صادراتی ایجاد می‌کند. این هم موردی است که سازمان توسعه تجارت تا به حال حتی یک مورد به صادرکنندگان کشور کمک نکرده است. البته یکی از موانع بزرگ در مسیر صادرات، مشکلات نظام بانکی است. اگر نظام برگشت مالی به خوبی انجام شده و مجبور به حمل چمدانی پول برای صادرات خود نباشیم، صادرات ما می‌تواند توسعه زیادی داشته باشد. خوشبختانه از نظر کیفیت و قیمت در برخی از اقلام لوازم خانگی به شرایطی رسیدیم که قابلیت رقابت با تولیدات سایر کشورها را داریم. البته همان طور که اشاره شد این مستلزم بر‌طرف کردن موانع صادراتی خواهد بود.

ممنوعیت واردات لوازم خانگی

این مدیر صنعتی کشور به موضوع ممنوعیت واردات لوازم خانگی پرداخت و گفت: اگر از واردات سوء‌استفاده نشود و موضوع قاچاق کالا افزایش پیدا نکند، با واردات قانونی لوازم خانگی مشکلی نداریم. در حقیقت مشکل تولیدکنندگان داخلی در این خصوص این است که وقتی اختیار واردات داده می‌شود، برخی با سوء‌استفاده از آن اقدام به قاچاق می‌کنند. بنابراین موافق واردات به شکل قانونی هستیم چرا که بازار رقابتی خواهد شد. اگر یک تلویزیون ۱۰ میلیون فروخته شود، ۷ میلیون آن سهم تولیدکننده خواهد بود و ۳ میلیون دیگر را دولت در قالب مالیات  ارزش افزوده، گمرکی، بیمه، هلال احمر و غیره دریافت می‌کند. در حالی که قاچاقچی هیچ کدام از این ارقام را پرداخت نمی‌کند.

مسیر طولانی برندهای ایرانی

وی در خصوص اهمیت برند در این صنعت نیز پرداخت و گفت: در سال‌های اخیر که رشد خوبی در تولید لوازم‌خانگی به دست آوردیم، باعث شده که برندهای ایرانی در بازار شرایط بهتری داشته باشند. به این ترتیب مردم به برندهای داخلی اعتماد کردند و مشاهده می‌کنیم وقتی کالایی از یک برند خریداری می‌شود کالای بعدی نیز معمولا از همان خرید خواهد شد و وفاداری ایجاد می‌شود. البته برند‌سازی ما در صنعت لوازم‌خانگی پیش از این قدرت فعلی را نداشت. ولی اینکه این برندها بتوانند شرایط صادراتی داشته باشند و در حد جهانی شناخته شوند راه بسیار درازی  در پیش دارند. دلیل این اتفاق هم این است که ۹۰ درصد بازار لوازم خانگی دنیا به جز چین و هند، در اختیار حدود ۱۵ برند است.

شهیدی ادامه داد: برای حضور و استفاده از دانش‌بنیان‌ها در تولید لوازم‌خانگی در ایران، ما فراخوان‌های زیادی داشتیم اما دانش‌بنیان  باید بنیانی هم داشته باشد که به نظر می‌رسد در حال حاضر شرکت‌های دانش‌بنیان ما قدرت کافی را ندارند! در نظر داشته باشید که فاصله دانشگاه‌های ما با صنعت دو خط موازی هستند که یکدیگر را قطع نمی‌کنند. به‌عنوان مثال مهندس الکترونیک که از دانشگاه‌های معتبر ما وارد فضای کار و تولید می شود، متاسفانه اطلاعات خوبی از این صنعت ندارد. آنها دروسی را مطالعه کردند که برای صنعت عملیاتی و کارآمد نیست. لذا اگر می‌خواهیم از دانش‌بنیان‌ها در صنعت استفاده بهینه داشته باشیم باید یک بازنگری کلی برای آن در نظر بگیریم. اصولا مبانی رشته‌های تحصیلی ما با نیاز صنایع بسیار متفاوت هستند.

افزایش زمان مرجوعی کالا

وی با تشریح موضوع بازبینی دستورالعمل خدمات پس از فروش کالاها و به خصوص لوازم خانگی گفت: با توجه به اینکه کیفیت محصولات تولیدی ما نسبت به سال‌های قبل افزایش داشته، بهبود شرایط خدمات پس از فروش کالا و به خصوص لوازم خانگی را حق مصرف کننده می‌دانستیم. دستورالعمل جدید خدمات پس از فروش که اخیرا وزارت سمت با کمک انجمن‌ها و اتحادیه‌ها آن را به‌روزرسانی کرد دستاورد خوب و ارزشمندی است. در گام اول گارانتی کالا از ۱۲  یا ۱۸ ماه، به ۲۴ ماه افزایش داده شده، و موضوع بعدی اینکه برای مرجوعی کالا ۱ ماه را در نظر گرفتیم که برخی از شرکت‌ها حتی تا ۳ ماه هم مرجوع شدن کالا را می‌پذیرند. در مجموع، نظام‌های کنترلی دولت به نمایندگی از وزارت صمت و سازمان استاندارد، روی خدمات پس از فروش و گارانتی افزایش چشمگیری داشته و یک آیین نامه قوی برای افزایش حقوق مصرف‌کننده و همچنین تولیدکننده ایجاد شده است.

آمار تولید تلویزیون‌های هوشمند

دبیر انجمن لوازم صوتی و تصویری در پایان این گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به آمار تولید تلویزیون‌های هوشمند در کشور گفت: دنیای الکترونیک در جهان به سرعت در حال تغییر است. به همین دلیل است که قابلیت‌های یک تلویزیون ۴۰ سال پیش با تولیدهای فعلی به هیچ وجه قابل مقایسه نیست. بنابراین مجبورهستیم در صنعت تلویزیون خودمان را با پیشرفت دنیا حفظ کنیم. یکی از این به روز بودن‌ها تولید تلویزیون‌های هوشند در کشور است که با سیستم‌های مختلفی مانند اندروید کار می‌کنند. در حال حاضر تقریبا تمامی تلویزیون‌های سایز ۴۳ اینچ به بالای ما سیستم هوشمند دارند. سال گذشته بالای ۲ میلیون تلویزیون تولید داشتیم که حدود یک میلیون پانصدهزار عدد آن هوشمند بود که خوشبختانه این آمار نسبت به قبل رشد داشته است./دنیای اقتصاد