اهمیت تعاونی‌ها در زادروز فرش و صنایع دستی/ بانک توسعه تعاون، مهم‌ترین محل تامین سرمایه در گردش برای تعاونی‌های فرش و صنایع دستی

تیتر20 - سال گذشته به تقویم شمسی، «روز ملی فرش» اضافه شد؛ مقارن با 20 خرداد. با توجه به اینکه 20 خرداد، از پیش، روز صنایع دستی نام داشت، هم نشینی این دو روز با یکدیگر معنادار است. فرش در هنر ایرانی، یکی از قدیمی ترین صنایع دستی محسوب می شود. از این رو 20 خرداد 1403 برای تقدیر از صنایع دستی و تولیدکنندگان فرش ایرانی، دارای اهمیت بسیاری است. اهمیت صنایع این چنینی در اقتصاد ایران، موجب شده است که پای صدها تعاونی به تولید فرش و صنایع دستی باز شود. ساخت مشارکتی تعاونی یکی از بهترین الگوهای برای تولید انبوه محسوب می شود. 

حرکت به سمت راه اندازی تعاونی های فرش و صنایع دستی، موجب شکل گیری سرمایه در این بخش شده است. تعاونی ها به واسطه سهم برابری که برای مشارکت اعضا در تصمیم گیری در نظر می گیرند، ساخت دموکراتیکی را خلق می کنند. با در نظر گرفتن اینکه 51 درصد سرمایه تعاونی باید از سوی اعضا تامین شود، سرمایه های خرد برای استفاده از تسهیلات و منابع مالی باید تجمیع و ترکیب شوند تا منافع اعضای هم راستا شود. 

بانک «توسعه تعاون» که نهاد تخصصی حمایت از تعاونی های کشور محسوب می شود هم مهم ترین محل تامین سرمایه در گردش برای تعاونی ها به حساب می آید. 

حمایت این بانک از تعاونی های صنعت فرش، بر اساس تفاهم نامه ای صورت می گیرد که سال گذشته بین وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با مرکز ملی فرش بسته شده است؛ تفاهم نامه ای با اولویت حمایت از تعاونی های فرش دستباف. قرار شد که از ظرفیت صندوق ضمانت سرمایه گذاری بخش تعاون برای تضمین پرداخت تسهیلات هم استفاده شود. 

توزیع این تسهیلات بر مبنای فاکتور خریدی که برای مشتری صادر می شود، انجام می گیرد؛ یعنی به این روش: بر روی فاکتوری که از سوی فروشنده (صادر کننده اصلی فاکتور) به نام مشتری صادر می شود، تسهیلاتی به حساب صادر کننده فاکتور صادر می شود تا به ازای آن، خریدار، فرش را به شکل قسطی به خانه ببرد؛ البته خریدار باید 10 تا 20 درصد مبلغ فاکتور را پرداخت کند. بر همین اساس، 80 تا 90 درصد مبلغ، به صورت تسهیلات در اختیار صادر کننده اصلی فاکتور قرار می گیرد و خرید فرش در اقساط 36 ماهه برای خریدار ممکن می شود.  

با این کار، قدرت خرید مشتری تقویت می شود؛ ضمن اینکه مشتری می تواند قبل از افزایش قیمت فرش دستباف، در سال 1403 خرید خود را به صورت اقساطی انجام دهد. بنابر اعلام ، رئیس اتحادیه فرش فروشان تبریز، تا خرداد ماه امسال قیمت فرش دستباف 50 تا 70 درصد رشد خواهد داشت. نحوه توزیع تسهیلات در ساز و کار یاد شده کمک می کند که تولید فرش دستباف از طریق تعاونی ها متوقف نشود و تامین مالی آنها بر اساس تقاضای موجود در بازار ساده تر شود.

 
با آسان تر شدن دسترسی تعاونی ها به تسهیلات حمایتی، استقبال خوبی از تعاونی های فرش و صنایع دستی صورت گرفت؛ البته مشکلاتی هم وجود دارد: افزایش قیمت مواد اولیه مانند ابریشم به دلیل ضعف صنعت نوغان داری (کرم ابریشم) و نیاز به واردات آن، مناسب نبودن بازار فرش دستباف به دلیل کاهش قدرت خرید مصرف کننده و ضعف مرکز ملی فرش در حمایت از فرشبافان به دلیل تقلیل جایگاه آن در وزارت صمت از طریق ادغام با دفاتر صنایع خلاق. 

به توصیف رئیس کمیسیون گردشگری، فرش و صنایع دستی اتاق تعاون ایران، مرکز ملی فرش در حد یک دفترکل در وزارت صمت فعالیت می کند. در نتیجه تعاونی های فرش و صنایع دستی نیاز به تامین سرمایه و برداشتن سنگ از پیش پای خود دارند. در حال حاضر 1700 تعاونی فرش دستباف و 1932 تعاونی صنایع دستی در کشور وجود دارد که اگر مسئله تامین مالی به درستی حل شود، می توان نسبت به افزایش تعداد آنها امیدوار باشیم. 

اهمیت افزایش تعداد تعاونی فعال در صنعت فرش، در این است که بنابر اعلام مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های فرش دستباف، 95 درصد کالایی که در این بخش تولید می شود ارز آور است و 80 درصد آن ارزش افزوده دارد. به همین دلیل، حمایت از صنعت برای صادرات و حتی افزایش قدرت خرید مصرف کننده داخلی می تواند عایدی زیادی برای کشور داشته باشد.

بانک توسعه تعاون در این زمینه قدم های خوبی برداشته است. انتظار می رود که دولت چهاردهم با قدرت بیشتری به تجهیز منابع این بخش ادامه دهد و موانع اقتصادی پیش روی صنعت نوغان داری را برطرف کند.