موقعیت خاص ایران برای ترانزیت کالا و ظرفیت‌های مناطق آزاد برای رونق کسب و کار‌های جانبی

تیتر ۲۰ -   مناطق آزاد در دنیا با هدف توسعه تجارت و نزدیک شدن به بازارهای جهانی شکل گرفته اند. از این رو توسعه ترانزیت کالا در مناطق آزاد علاوه بر ایجاد اشتغال در بخش ترانزیت و حمل و نقل، موجب رونق کسب و کارهای جانبی نیز می شود.

در حال حاضر مناطق آزاد مزیت‌هایی همچون معافیت مالیاتی برای جذب سرمایه گذار دارد.‌ به همین دلیل بسیاری از شرکت‌های بزرگ تمایل دارند برای کاهش هزینه ها و زمان ترانزیت کالا در مناطق آزاد فعالیت کنند. از طرف دیگر بسیاری از صاحبان کالا برای استفاده از راه ترانزیتی مناطق آزاد مجبور به ایجاد زیرساخت های انبارداری، بسته بندی، حمل و نقل و... در مناطق آزاد هستند. بنابراین یکی از مزیت‌های ترانزیت کالا از مناطق آزاد توسعه اشتغال و ایجاد شغل است.

ایران از معدود کشورهایی است که از موقعیت استراتژیک خاصی برای ترانزیت کالا برخوردار است. اما در حال حاضر یکی از چالش های صنعت ترانزیت و بخش حمل و نقل ضعف زیرساخت ها و فرسودگی و عمر بالای ناوگان است. از طرف دیگر  نسبت حجم بار به طول خطوط ریل در ایران حدود ۴۶۰۰ تن در هر کیلومتر است‌.  در حالی که این نسبت برای کشورهایی مانند روسیه و قزاقستان حدود ۴ برابر ایران است.

در برآورد هزینه ترانزیت، عواملی مانند نوع کالا، ارزش کالا، نوع ترانزیت داخلی، مسیر ترانزیت و میزان فاصله مبدأ تا مقصد تاثیرگذار است.

 یکی از عمده ترین محصولات صادراتی ایران محصولات نفتی و مشتقات است.‌ حالا با توجه به اینکه ایران یکی از مهم‌ترین مخازن نفت و فراوردهای نفتی را در اختیار دارد.

مناطق آزاد پلی برای ترانزیت این کالاها به کشورهای همسایه است. حتی می‌توان به روش ترانزیت دریایی این کالا را حمل کرد، که نسبت به سایر مشتقات ارزانتر است.

 انتقال فرآورده‌های نفتی به شکل‌های مختلف و با کشتی های مخصوص نظیر کشتی‌های فله بر، ناو نفتی و کشتی‌های کانتینردار صورت می‌گیرد. تحقق این مسأله نیازمند اسکله‌هایی است که کشتی‌های غول‌پیکر بتوانند در کنار آنها پهلو بگیرند.

به طور قطع با توسعه شرکت‌های حمل و نقل در مناطق آزاد کشور علاوه بر اینکه اشتغال پایدار شکل می گیرد. رفته رفته شرکت‌های مولد نیز در مناطق آزاد مستقر می شوند و حتی احتمال رشد سرمایه گذاری در مناطق آزاد بالا می‌رود. زیرا وقتی شرکت‌های حمل و نقل به واسطه توسعه ترانزیت در یک منطقه آزاد مستقر می‌شوند عملا هزینه حمل کالا در آنجا کاهش می یابد.

در شرایط کنونی بسیاری از شرکت ها برای اینکه بتوانند در بازارهای خارجی قدرت رقابت‌پذیری بیشتری داشته باشند ملکف به کاهش هزینه‌های جانبی هستند. از این رو استقرار در مناطق آزادی که محور تجارت هستند برای سرمایه گذاران و شرکت ها می تواند جذاب باشد.

حال با توجه به اینکه مناطق آزاد ایران در کنار آب‌های آزاد در شمال و جنوب کشور مستقر هستند‌. همچنین امکان استفاده از خطوط ریلی،هوایی و زمینی برای ترانزیت کالا وجود دارد. همین امر برقراری ارتباط با کشورهای مختلف مانند روسیه، اروپای شرقی، مرکزی و شمالی، آسیای میانه و جنوبی، اقیانوسیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس را آسان کرده است.

بنابراین امکان ترانزیت کالا بین کشورهای اروپایی و جنوب آسیا فراهم می شود. از طرف دیگر این اقدام بستری برای مبادله فناوری هم خواهد شد.