نقش موثر تعاونی‌ها در بهبود روابط اقتصادی دولت و مردم

تیتر۲۰- در جهان امروز برای کسب توفیق در کلیه مسائل اقتصادی و فرهنگی باید همکاری همگانی صورت گیرد تا بتوان به مقاصد عالی دست یافت. به منظور ایجاد این همکاری در اصل ۴۴ قانون اساسی، بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران مطرح و تفصیل آن در ۱۳ شهریور ۱۳۷۰ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. در این راستا وزارت تعاون به‌منظور اعمال نظارت دولت و حمایت و پشتیبانی از بخش تعاونی، در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۷۰ تشکیل شد.

تعاونی چیست؟

تعاونی‌ها واحدهای کوچک اقتصادی ویژه‌ای هستند که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم در تولید ملی، کارآفرینی و جذب نیروی کار با افراد جامعه مشارکت می‌کنند و غالبا مالکیت مستقلی دارند. در واقع تعاونی‌ها، سازمان‌هایی مردمی هستند که از سوی خود اعضا و با اختیار کامل آن‌ها تشکیل و منطبق با اصول بین‌المللی تعاون اداره می‌شوند.

از آن‌جا که تعاونی‌ها در فرآیند رشد و تعالی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی جامعه تأثیر بسزایی دارند، در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به‌صورت گسترده به آن پرداخته شده است. اصل ۴۴ مهمترین اصلی است که در قانون اساسی در مورد تعاونی‌ها آمده است که در آن به‌طور مشخص، تعاون را یکی از بخش‌های سه‌گانه نظام اقتصادی جمهوری اسلامی ایران معرفی می‌کند.

بر اساس این ماده، نظام اقتصاد ایران بر سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی با برنامه‌ریزی منظم و درست استوار است. به‌طور خلاصه، تعاونی‌ها از بُعد اقتصادی به عدالت، از نظر سیاسی به آزادی و از دیدگاه فرهنگی به ارزش‌های اخلاقی و دینی توجه دارند و بهترین جلوه‌گاه پیوند مناسب میان اقتصاد، فرهنگ و سیاست شمرده می‌شوند.

ویژگی‌های تعاونی

تعاونی همواره هزینه‌ها را کاهش می‌دهد و از فرصت‌ها به بهترین شیوه استفاده می‌کند. بر اساس سیاست‌های کلی اصل۴۴، دولت در بخش تعاون با استفاده از روش‌هایی مانند تخفیف مالیاتی، ارائه تسهیلات اعتباری، حمایت از طریق مؤسسات مالی و نیز اقدام مؤثر برای کارآفرینی مولّد، زمینه را برای فعالیت‌های اقتصادی در مسئله خصوصی‌سازی گسترش می‌دهد. بهبود توانمندی و رقابت‌پذیری تعاونی‌ها می‌تواند هم وضعیت اقتصاد داخلی را تقویت کند و هم شرایط را برای مشارکت فعال مردم در عرصه‌های اقتصادی و خصوصی‌سازی فراهم آورد و با برطرف ساختن بسیاری از مشکلات، به رشد و توسعه امور اقتصادی در جامعه بیانجامد.

 ضوابط عمومی شرکت تعاونی

شرکت تعاونی حداقل با ۷ نفر عضو می‌تواند تاسیس شود که شرایط قانونی را برای عضویت در شرکت‌های تعاونی داشته باشند. از جمله تابعیت ایرانی، نداشتن ممنوعیت قانونی و حجر؛ و در شرکت‌های تعاونی مشابه عضو نباشند.

شرکت تعاونی توسط هیأت‌موسّس تاسیس می‌شود و سپس از واجدان شرایط دعوت به عضویت می‌کند. هیات‌موسس پس از تهیه طرح و اساسنامه و دیگر مشخصات تعاونی، اقدام به دریافت موافقت‌نامه تشکیل تعاونی از وزارت تعاون می‌کند و پس از دریافت اجازه‌نامه ثبت شرکت تعاونی از وزارت تعاون، شرکت را ثبت می‌کند، پس از آن پروانه تاسیس شرکت تعاونی به‌وسیله وزارت تعاون صادر می‌شود. اعضا در جلسه مجمع عمومی، اعضای هیأت‌مدیره و بازرس‌های شرکت تعاونی خود را انتخاب می‌کنند.

 انواع شرکت تعاونی از لحاظ نوع فعالیت

۱- شرکت تعاونی تولیدی: شرکتی است که به منظور اشتغال در امور مربوط به کشاورزی، دامداری، دامپروری، پرورش و صید ماهی، شیلات، صنعت، معدن، عمران شهری، روستائی، عشایری و نظایر این‌ها فعالیت می‌کند و مجموعاً یک واحد تولیدی را در آن اداره می‌کنند.

۲- شرکت تعاونی توزیعی: شرکتی است که در امور مربوط به تهیه و توزیع کالا، مسکن، خدمات و سایر نیازمندی‌های اعضاء فعالیت می‌کند. آن‌دسته از شرکت‌های تعاونی که فعالیت آنان به صورت همزمان تولیدی و توزیعی باشد را، شرکت تعاونی تولیدی و توزیعی می‌نامند. شرکت‌های تعاونی تولیدی مانند دامداران، کشاورزان، پرورش‌دهندگان زنبور عسل یا صاحبان صنایع و هر گروهی دیگر که در رده تولیدی نام برده شده‌اند. در صورت تشکیل تعاونی برای تامین نیازهای خود از نوع تعاونی‌های توزیعی (تامین‌کننده نیاز تولیدکنندگان) محسوب می‌شوند.

انواع شرکت تعاونی از لحاظ نوع عضویت

۱- شرکت تعاونی عام: شرکتی است که عضویت در آن برای همه آزاد است، تعداد اعضاء در این تعاونی‌ها حداقل ۵۰۰ نفر و بر اساس نوع تعاونی طبق ساختار ابلاغی وزارت تعاون مشخص می‌شود.

۲ -شرکت تعاونی خاص: شرکتی است که عضویت در آن برای گروهی خاص مانند کارگران، دانشجویان، کشاورزان، زنان، پزشکان، وکلای دادگستری، اعضاء هر صنف و مشاغل خاص و نظایر این‌ها با رعایت شرایط آزاد تعیین می‌شود.

تعاونی‌ها و افزایش صادرات

یکی از ویژگی‌های مهم تعاونی‌ها، همکاری و کار گروهی است. همچنین مهمترین هدف واگذاری بخش‌های دولتی، مشارکت مردم و عمومی‌سازی تعاونی‌هاست. از این‌رو با برنامه‌ریزی دقیق و هدایت‌شده و استفاده‌ی بهینه از ظرفیت‌های تعاونی و اجرایی، می‌توان حضور بخش تعاون را در اقتصاد ملی و افزایش صادارات کشور برجسته‌تر کرد.

صادرات تعاونی‌ها تحت تأثیر عوامل داخلی و خارجی محدود می‌شود. عوامل داخلی عبارتند از کمبود سرمایه، نبود اطلاعات کافی و ضعف مدیریت. عوامل خارجی نیز محدودیت‌های فنی و بوروکراسی دست‌وپاگیر اداری را دربر می‌گیرد. همچنین بخش تعاون به دلیل جلب مشارکت عمومی و گروهی، کار کردن اقشار مختلف مردم، افزایش سطح عمومی اشتغال، کارآفرینی مولّد، رقابت با محصولات خارجی، بهره‌مندی از تخفیف مالیاتی و استفاده از تسهیلات اعتباری مؤسسات مالی کشور، ممتازترین جایگاه را در افزایش صادرات کشور دارد.

افتتاح ۶۷۷ طرح تعاونی با اشتغال ۲۲ هزار نفر در سال ۱۴۰۳

امسال(۱۴۰۳) از سیزدهم تا نوزدهم شهریورماه با عنوان «هفته تعاون» نامگذاری شده است، همچنین شعار هفته تعاون امسال «تعاونی‌ و تبلور مشارکت مردمی» بوده که این شعار برگرفته از فرامین مقام معظم رهبری به منظور جلب مشارکت مردم در توسعه اقتصادی است. در هفته تعاون امسال ۶۷۷ طرح تعاونی با سرمایه‌گذاری بیش از ۱۴ هزار میلیارد تومان و عضویت ۷۹ هزار نفر بهره‌برداری می‌شود و افتتاح این پروژه‌ها به ایجاد ۲۲ هزار فرصت شغلی در بخش تعاون کشور منجر خواهد شد.

امضای تفاهم‌نامه همکاری با سازمان انرژی تجدیدپذیر و بانک توسعه تعاون با هدف ایجاد تعاونی‌های نیروگاهی و کمک به کاهش ناترازی برق در کشور، از دیگر برنامه‌های پیش‌بینی شده در هفته تعاون امسال است. همچنین مقرر شده برای نخستین‌بار شرکت‌های تعاونی سرمایه‌گذاری تامین سرمایه و خطرپذیر «VC» با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری تشکیل شود که تفاهم‌نامه آن به احتمال زیاد در هفته جاری منعقد و ۲ صندوق پیش‌بینی شده در قالب شرکت تعاونی راه‌اندازی شود. از دیگر رویدادها و برنامه‌های هفته تعاون، جشنواره تعاونی‌های برتر است که همه‌ساله با حضور رئیس‌جمهور و مسئولان و مقامات بخش تعاون و جامعه تعاون‌گران کشور برگزار می‌شود./ایسنا