مزایای ورود بنگاه‌های بزرگ به بازار فرهنگ و هنر/ یک تیر و دو نشان بانک صادرات با «شمس» 

تیتر20 - حمایت بنگاه‌های بزرگ از فرهنگ و هنر موضوع تازه‌ای نیست. حجم بازار جهانی هنر در سال ۲۰۲۳ به ۶۵ میلیارد دلار می‌رسید. این رقم بدون تزریق سرمایه بنگاه‌های بزرگ به دست نمی‌آمد. برای نمونه شرکت مایکروسافت از یک مجموعه هنری قابل توجه، حمایت می‌کند که شامل بیش از ۵۰۰۰ اثر هنری (نقاشی، مجسمه و چیدمان دیجیتال) می‌شود. 

در دنیا مرسوم است که بنگاه‌های بزرگ به هنرمندان سفارش کار می‌دهند و برای آثار خلق شده بازار ایجاد می‌کنند. هنرمندان ایرانی هم در این زمینه سرآمد هستند و مورد توجه بنگاه‌های بزرگ قرار گرفته اند. مرحوم فرهاد مشیری که به عنوان «اولین هنرمند خاورمیانه ایِ دارای اثری با ارزش ۱ میلیون دلار» لقب گرفته است با شرکت سرمایه‌گذاری ارقام در دبی همکاری می‌کرد.

 
ورود بانک صادرات به مقوله فرهنگ و هنر
در ایران هم بنگاه‌های بزرگ از هنر بولوچیپ (Blue Chip) حمایت می‌کنند. آثاری در دسته بلوچیپ قرار می‌گیرند که از سوی هنرمندان معروف خلق می‌شوند و در گذر زمان ارزش آن‌ها بیشتر و بیشتر می‌شود. بنگاه‌های بزرگ با تملک این آثار حقوق بهره برداری و انتشار آن‌ها را دریافت می‌کنند. بانک صادرات، به عنوان نهاد مالی که در بازار فرهنگ و هنر سرمایه‌گذاری می‌کند، از خلق آلبوم «ش م س» به نوازندگی کیخسرو پورناظری و صدای همایون شجریان، حمایت کرده است. 

این آلبوم برای پخش، بر روی اپلیکیشن نئوبانک «سپینو» قرار گرفته است تا حقوق مالکانه آن در اختیار بانک صادرات قرار گیرد. تبدیل شدن سپینو به یک بستر فرهنگی برای بانک صادرات، نه تنها جنبه حمایتی دارد؛ بلکه می‌تواند علاقه مندان به همایون شجریان و کیخسرو پورناظری را به سمت صنعت بانکداری و نوع جدید بانکداری یعنی نئوبانک جلب کند. در سپینو امکان شنیدن این اثر و خرید نسخه فیزیکی آن وجود دارد. 

استفاده از اشعار حافظ، مولانا و فروغی بسطامی در این آلبوم و هماهنگی اشعار با ساز تنبور و آواهای باستانی کردستان، زمینه پخش هنر اصیل ایران را فراهم کرده است. در واقع، یکی از ابعاد مسئولیت‌های اجتماعی شرکت‌ها که در این مورد بانک صادرات به سراغ آن رفته، اشاعه هنرهای اصیل منطقه‌ای است. اینگونه بانک صادرات به گسترش فرش گردشگری فرهنگی کمک کرده است. 

سرمایه‌گذاری بنگاه‌ها بر روی آثار 
اقدام دیگری که بنگاه‌های بزرگ می‌توانند بر روی آن دست بگذارند، خرید آثار هنری از هنرمندان و فروش آن در حراجی‌های بزرگ است. بنگاه‌های بزرگ از توان بالاتری برای عرضه برخی آثار هنری برخوردار است؛ به ویژه در مورد آثار بلوچیپ. اینگونه آثار خاص هستند و در خانه‌های حراج مطرح جهان برای آن‌ها مشتریان ویژه وجود دارد. 

آثار بهمن محصص، فریده لاشایی، محمود فرشچیان، آیدین آغداشلو، پرویز تناولی، حسین زنده رودی، سهراب سپهری، منیر فرمانفرماییان و نقاشی‌های عباس کیارستمی از جمله بلوچیپ‌های مطرح هستند. برای نمونه، می‌توان به اثر «مینوتور در ساحل دریا» از بهمن محصص اشاره کرد که سال ۱۴۰۰ در ساتبی لندن ۱ میلیون و ۷ هزار پوند، چکش خورد.

 
برای نمونه یکی از این دست آثار، مربوط به پرویز تناولی است. «پرسپولیس» که یک کار حجم از تناولی است، از سوی بانک بانک پاسارگاد خریداری شد. ۲ سال بعد، این بانک موفق شد که اثر را به قیمت ۲ میلیون و ۸۴۱ هزار دلار در کریستی دبی بفروشد. پرسپولیس، با رشد ۶۱۰ درصدی ۷ برابر قیمت اولیه، در کریستی چکش خورده است. از این طریق هم از هنرمند حمایت می‌شود و هم اینکه بانک وارد چرخه سرمایه‌گذاری سودده بازار هنر می‌شود.

 
در حال حاضر معاملات حراج تهران بازدهی مناسبی بر روی آثار هنری ایجاد می‌کند. مجموع حجم معاملات در حراجی‌های تهران در ۱۲ ماه اخیر به ۹ میلیون و ۸۲۰ هزار دلار می‌رسد که بازدهی ۱۳۰ درصدی را به صورت میانگین نسبت به مدت مشابه ۱۲ ماه گذشته ایجاد کرده است. یکی از طبقه آثار ارزشمند که بر حسب بازدهی عملکرد خوبی دارد، نقاشی خط است. بنگاه‌های بزرگ می‌توانند بر روی این هنر با نرخ بازدهی سالیانه ۲۲۴ درصد (در کل جهان) سرمایه‌گذاری کنند.