منطقه آزاد چابهار روی روند نزولی

تیتر20 - باوجود اینکه حدود ۲۰ سال از تبدیل‌شدن چابهار به منطقه آزاد می‌گذرد، اما از نظر زیرساخت‌ها و امکانات، پیشرفت قابل‌توجهی نداشته است که این موضوع مورد انتقاد نیز قرار گرفته است. درحالی که قرار بود هند به عنوان اپراتور و سرمایه گذار در بندر چابهار به توسعه زیرساخت‌های این منطقه کمک کند.

 به طور قطع توسعه زیرساخت‌های منطقه آزاد چابهار در سال‌های گذشته به قدری نبوده که به رشد سرمایه گذاری، تولید و صادرات این منطقه آزاد کمک کند.از این رو دولت تاکید دارد که نخستین طرح ارتباط ریلی چابهار با زاهدان تا یک سال آینده نهایی شود. این مسأله کمک می کند پروژه شمال- جنوب به عنوان یکی از پروژه‌های بین‌المللی که نقش موثری در اقتصاد کشور دارد به وضعیت زیرساخت‌های بندری و حمل‌ونقلی منطقه آزاد چابهار گره خورده است که در سه سال اخیر در این زمینه اتفاق خاصی نیفتاده است.

گزارش عملکرد ۹ ماهه منطقه آزاد چابهار نیز تاییدی بر این موضوع است که در یکسال گذشته عملا روند صادرات نزولی بوده درحالی که گفته می‌شد محدودیت تحریمها در حداقل ممکن بوده‌است. 

درواقع در ۹ ماهه نخست سال ۱۴۰۲، صادرات حاصل از تولید منطقه آزاد چابهار به خارج از کشور ۹ میلیون دلار بوده و در همین بازه زمانی از سال ۱۴۰۳ این رقم به ۴/۱ میلیون دلار کاهش یافته است. 

میزان تولید در منطقه جهت تأمین نیاز داخلی کشور در ۹ ماهه اول سال ۱۴۰۲، ۲۵ میلیون دلار بوده که در ۹ ماهه سال ۱۴۰۳ به ۳۳ میلیون دلار افزایش یافته است. 

همچنین، صادرات از مسیر منطقه آزاد چابهار به خارج از کشور در ۹ ماهه سال ۱۴۰۲، ۹۴ میلیون دلار بوده که در ۹ ماهه نخست سال ۱۴۰۳ به ۷۲ میلیون دلار کاهش پیدا کرده است. واردات مواد اولیه جهت مصرف در واحدهای تولیدی منطقه نیز در ۹ ماهه نخست سال ۱۴۰۲ به میزان ۱۴۵ میلیون دلار بوده که در همین بازه زمانی از سال ۱۴۰۳ این رقم به ۳۳۶ میلیون دلار افزایش یافته است. این اطلاعات نشان‌دهنده تغییرات واردات و صادرات در منطقه آزاد چابهار طی این دو دوره زمانی است.

درحالی که حمیرا ریگی رئیس هیات مدیره و مدیر عامل سابق سازمان منطقه آزاد چابهار گفته است« تعداد طرح‌های سرمایه‌گذاری داخلی منجر به عقد قرارداد شده از ۱۹ فقره در سال ۱۴۰۲ به ۴۶ فقره در سالجاری رسیده و با اعتبار ۱۵ هزار میلیارد تومانی رشد ۱۴۲ درصدی  داشته‌است.» درواقع عملکرد منطقه آزاد چابهار با آنچه که به عنوان گزارش سرمایه‌گذاری منتشر شده تضاد دارد. در واقع استان سیستان وبلوچستان که به عنوان رنگین کمان معادن کشور شناخته می‌شود در این بخش ارزش افزوده چندانی در اقتصاد ایجاد نکرده‌است. بنابراین دولت باید یکی از اولویت‌های خود را توسعه صنعتی این استان قرار دهد.

همچنین برای توسعه این منطقه، باید برنامه توسعه اقتصاد دریا محور جدی گرفته شود و چابهار به عنوان پل ارتباطی کشورهای CIS و قفقاز با جنوب شرق آسیا بویژه چین باید امکانات لجستیکی کافی داشته باشد تا هاب ترانزیتی منطقه شود. منطقه آزاد چابهار تنها یک بارانداز واردات و صادرات برای ایران نیست حتی می‌تواند رقیبی جدی برای کانال سوئز در مبادلات تجاری بین شرق و غرب تبدیل شود. چراکه ارزان ترین مسیر هزینه حمل کالای ترانزیتی در این کریدور را در اختیار دارد و تا ۳۰ درصد نسبت به سایر مسیرها منطقه می‌تواند هزینه را کاهش دهد. 

از نظر زمانی نیز حمل و نقل کالا تا ۴۰ درصد از مسیر منطقه آزاد چابهار نسبت به سایر مسیرها بویژه کانال سوئز سریعتر به مقصد می‌رسد. بنابراین باید از ظرفیت ها و فرصت ها در چابهار برای رونق و توسعه ترانزیت کالا استفاده کرد که تاکنون مغفول مانده است.

مدیرعامل جدید منطقه آزاد چابهار باید مهمترین اولویت‌های کاری خود را بازبینی درآمدها، توسعه زیرساخت‌ها،  توسعه صادرات و صادرات مجدد و تسهیل فضای کسب و کار در منطقه آزاد چابهار قرار دهد در غیر اینصورت همچنان روی پله نزولی سرخواهد خورد.