چگونه آب را در کشاورزی مدیریت کنیم؟

تیتر20- سیاست‌گذاری‌های دولتی باید به گونه‌ای تدوین شود که استفاده بهینه از منابع آب، به ویژه در بخش کشاورزی تشویق شود تا دستیابی به سیستم‌های کشاورزی و غذایی پایدار امکان‌پذیر شود. 

در حوزه علوم و مهندسی آب شاخص‌های گوناگونی برای تحلیل و ارزیابی بهره وری منابع آبی تعریف شده است؛ به طوری که در چند دهه اخیر مفاهیمی همچون بهره‌وری آب و راندمان کارایی مصرف آب و مدیریت بهینه آب مورد توجه متخصصان قرار گرفته‌ است. بهره‌وری آب، به عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی در مدیریت منابع آبی، نقشی اساسی در دستیابی به کشاورزی پایدار دارد. با افزایش جمعیت و تقاضای فزاینده برای محصولات غذایی، بهینه‌سازی مصرف آب در کشاورزی به ضرورتی اجتناب ناپذیر تبدیل شده است. 

بهره‌وری آب چیست؟ 

کارشناس مهندسی آب در این رابطه می‌گوید: بهره‌وری بالای آب یعنی تولید بیشتر محصول با مصرف آب کمتر که نه تنها به حفظ منابع آبی کمک می‌کند، بلکه کیفیت و کمیت تولیدات غذایی را نیز ارتقا می‌بخشد.  

مهسا حیدری در این رابطه به ایسنا گفت: بهره‌وری بهینه آب‌ به کشاورزان امکان می‌دهد تا در برابر تغییرات اقلیمی و نوسانات جوی انعطاف پذیرتر عمل کنند. در این راستا برای مقابله با چالش‌های آبی موجود و تضمین پایداری منابع، تأکید بر افزایش بهره وری آب در کشاورزی ضروری است.   

وی ادامه داد: بهبود بهره‌وری‌ در این‌ بخش‌ نقشی‌حیاتی‌ در کاهش‌ رقابت بر سر منابع محدود جلوگیری از تخریب محیط زیست و تأمین امنیت غذایی ایفا می‌کند.

سامانه‌های نوین آبیاری چیست و در استان زنجان چقدر است؟ 

استفاده از روش‌های آبیاری نوین مانند آبیاری قطره‌ای و میکروآبیاری می‌تواند به طور قابل توجهی مصرف آب را کاهش دهد. این روش‌ها آب را به صورت هدفمند و دقیق به ریشه‌های گیاهان می‌رسانند که منجر به افزایش کارایی مصرف آب می‌شود.   
  

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی زنجان در این زمینه گفت: سیستم‌های نوین آبیاری برای تولید محصولات زراعی در سطح بیش از ۷۲ هزار هکتار از اراضی این استان استفاده می‌شود. 

مسیح‌الله محمدی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه مدیریت مصرف آب در روند تولید محصولات زراعی از دغدغه‌ها و اولویت‌های اصلی حوزه زراعت استان محسوب می‌شود، ادامه‌ داد: استفاده از سیستم‌های آبیاری تحت فشار مانند آبیاری قطره‌ای و بارانی که بازدهی بالاتری نسبت به آبیاری سطحی دارد بسیار حائز اهمیت است.

به گفته وی، بر اساس گزارش‌های وزارت جهاد کشاورزی تا سال ۱۴۰۱، حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از اراضی کشاورزی استان زنجان تحت پوشش سیستم‌های آبیاری نوین(مانند آبیاری قطره‌ای و بارانی) قرار گرفته‌اند.
 
در همین راستا روح‌الله حسنی رئیس سابق جهاد کشاورزی استان زنجان عنوان کرده بود که امسال ۶۵ هزار هکتار از ۱۸۶ هزار هکتار زمین‌های آبی کشاورزی در این استان به سامانه‌های نوین آبیاری مجهز شده است.  

نقش سامانه‌های نوین آبیاری در افزایش بهره‌وری آب

سیستم‌های آبیاری هوشمند به عنوان یک فناوری به کشاورزان این امکان را می‌دهند که براساس نیاز واقعی گیاهان، آب را در مقادیر مناسب و در زمان‌های درست به آن‌ها برسانند. 

در این رابطه مهندس کامپیوتر در شاخه اینترنت اشیا، در مورد تاثیر سیستم‌های آبیاری هوشمند در افزایش راندمان کشاورزی و بهینه سازی مصرف آب گفت: طبق مطالعاتی که داشتم سیستم‌های آبیاری هوشمند، سیستم‌هایی هستند که با استفاده از سنسورها، داده‌ها و الگوریتم‌های پیشرفته، به‌طور خودکار زمان و مقدار آبیاری را تنظیم می‌کنند. این سیستم‌ها براساس شرایط خاک، هوا و نیاز گیاهان عمل می‌کنند. 

سهراب بیجانی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به کاهش مصرف آب، افزایش بازدهی محصول به عنوان مزایای سیستم‌های آبیاری هوشمند، گفت: هوش مصنوعی با تحلیل داده‌های هواشناسی، رطوبت خاک و نیاز گیاهان، میزان و زمان دقیق آبیاری را پیش‌بینی می‌کند. به طورمثال استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین (Machine Learning) برای پیش‌بینی تبخیر و تعرق، یا  سنسورهای نصب‌شده در خاک و محیط، داده‌هایی مانند رطوبت خاک، دما و نور را جمع‌آوری می‌کنند. هوش مصنوعی این داده‌ها را تحلیل کرده و تصمیم‌گیری می‌کند. باز هم برای مثال می‌توان به تشخیص دقیق زمان آبیاری براساس رطوبت اشاره کرد. /ایسنا