بیمه تعاون؛ موفق در سود، مردد در توسعه

تیتر20 - شرکت بیمه تعاون با بهره‌گیری از ظرفیت‌های تخصصی بیمه‌ای، تلاش می‌کند که به ارتقای پایداری اقتصادی ذی‌نفعان خرد بپردازد. 
این شرکت با طراحی محصولات بیمه‌ایِ متنوعِ مبتنی بر اصل توزیع ریسک، کاهش هزینه‌های اداری و افزایش ضریب نفوذ بیمه در گروه‌های کم‌درآمد و کسب و کارهای کوچک، را هدف‌گذاری کرده است. 

اما عملکرد این شرکت در زمینه سه شاخص کلیدیِ عملکرد پرتفوی، عملکرد سودآوری و عملکرد توانگری چگونه است؟ آیا بیمه تعاون به عنوان «بیمه توسعه ای» واقعا در راستای توسعه، عمل می کند یا صرفا این عنوان را یدک می‌کشد؟ 

و پرسش آخر: تعاون، در قیاس با رقبا چگونه عمل کرده است؟ در سطور پیش رو، این سه پرسش را از دل سه شاخص کلیدیِ عملکرد تعاون پاسخ می‌دهیم. 

عملکرد پرتفوی بیمه تعاون 
بیمه تعاون در سال ۱۴۰۳ عمده تمرکز پرتفوی تولید حق بیمه خود را به رشته ثالث-اجباری (۴۶ درصد) اختصاص داده است. درمان با ۱۴ درصد سهم در رتبه دوم و و زندگی غیراندوخته دار با ۱۱ درصد در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفته اند. 

در نتیجه، ۶۰ درصد پرتفوی (ثالث-اجباری و درمان) صرف تولید حق بیمه در رشته‌های غیرمرتبط با رویکرد توسعه‌ای شده است. 

در بازار بیمه، عمدتا بیمه‌های مسئولیت، مهندسی، نفت و انرژی، کشتی، هواپیما، زندگی اندوخته دار و زندگی غیراندوخته دار، رویکرد توسعه‌ای دارند. از این نظر حدود ۲۲ درصد از پرتفوی تولید حق بیمه این شرکت با رویکرد توسعه‌ای عمل می‌کند. 

تنها ۲ درصد از تولید حق بیمه تعاون به زندگی اندوخته دار اختصاص یافته است؛ در حالی که از منظر توسعه‌ای، بیمه زندگی اندوخته دار، رویکرد توسعه‌ای قوی‌تری نسبت به بیمه زندگی غیراندوخته دار دارد. دلیل این ارجحیت، به ابعاد اقتصادی، اجتماعی و مالی آن بازمی‌گردد. 

از سویی دیگر، با وجود اینکه بیمه زندگی غیراندوخته دار ۱۱ درصد از تولید را داراست، ۱۶ درصد خسارت‌ها را در سال ۱۴۰۳ به جای گذاشت. در زمینه بیمه اندوخته دار، تولید و خسارت، سر به سر هستند (۲ درصد خسارت در برابر ۲ درصد تولید). 

در مجموع نسبت خسارت بیمه تعاون در سال گذشته، ۴۰.۳۸ درصد بود که برای یک شرکت بیمه ایِ در پیِ طراحی محصولات بیمه‌ای متنوع، مبتنی بر اصل توزیع ریسک، مناسب است. 

با این وجود، طبق داده‌های بیمه مرکزی، بیمه تعاون در سال گذشته، حدود ۱.۰۸ درصد سهم بازار (حق بیمه تولیدی) و ۱.۴۷ درصد سهم بازار (تعداد بیمه نامه صادره) را به خود اختصاص داده است؛ ارقامی که نشان دهنده سهم نسبتا ناچیز این شرکت توسعه‌ای، از بازار بیمه است. 

البته اولویت بیمه تعاون، پایین آوردن نسبت خسارت خود از طریق فروش بیمه نامه بوده است؛ در نتیجه به طور خاص بر روی بیمه ثالث-اجباری متمرکز شده است. 

با توجه به اینکه ۳۸ درصد خسارت‌های پرداختی در سال ۱۴۰۳ مربوط به همین رشته بود (در برابر ۴۶ درصد تولید حق بیمه)، می‌توان گفت که بیمه تعاون در عمل، بر روی یک رشته «پول ساز» متمرکز شده است تا نسبت خسارت خود را کاهش دهد. 

یکی از مشکلات بیمه تعاون، در زمینه رویکرد توسعه‌ای، تمرکز بر تمام رشته‌ها، و فقدان رویکرد تخصصی با محوریت توسعه اجتماعی و اقتصادی (بیمه‌های زندگی، اتکایی و…) است. 

این در شرایطی است که برخی از معدود شرکت‌های بیمه که رویکرد توسعه‌ای دارند، بر روی بیمه زندگی، بیمه اتکایی و بیمه‌های تکمیلی اقشار متمرکز شده اند. 

البته سایر شرکت‌ها که تا حدی مانند تعاون، توسعه مدار هستند-یا اینطور شناخته می‌شوند- در غالب رشته‌های بیمه‌ای حضور دارند. 

مقایسه پرتفوی تعاون 
با توجه به اینکه تعاون، در سطح یک توانگری قرار دارد، عملکرد آن باید با شرکت‌هایی از این طبقه (توسعه‌ای دارای سطح یک توانگری) مقایسه شود. 
برای نمونه، یکی از این شرکت‌ها که سهم بازارش با بیمه تعاون قابل مقایسه است؛ ۱.۷۶ درصد حق بیمه تولیدی بازار را در دست دارد و عمده تمرکزش را بر روی بیمه زندگی اندوخته دار (۴۴ درصد پرتفوی تولید در ۱۴۰۳) گذاشته است. 

این شرکت، همچنین ۸ درصد تولید خود را هم بر روی نفت و انرژی قرار داده است؛ در حالی که بیمه تعاون، در این زمینه نزدیک به صفر درصد عمل کرده است. 

شرکت مورد مقایسه با بیمه تعاون، تنها ۶ درصد حق بیمه تولیدی خود را بر روی ثالث-اجباری قرار داده است. نسبت خسارت این شرکت در ۱۴۰۳ به ۴۴.۱ درصد می‌رسد که نشاندهنده عملکرد بهتر بیمه تعاون است. 

سودآوری بیمه تعاون 
با توجه به آخرین صورت مالی منتشر شده بیمه تعاون (۹ ماهه ۱۴۰۳)، میزان سود خالص شرکت در بازه ۹ ماهه ۱۴۰۲ تا ۹ ماهه ۱۴۰۳ رشد ۲۴.۸ درصدی را نشان می‌دهد.

 
همچنین سود ناخالص فعالیت‌های بیمه‌ای شرکت، در همین مدت، ۵۱ درصد جهش کرده است. از سویی دیگر، سود عملیاتی شرکت با افزایش ۲۶.۱ درصدی در ۹ ماهه ۱۴۰۳ همراه شده است. 

در مجموع، تمرکز بیمه تعاون بر روی یک رشته غیرتوسعه‌ای (ثالث-اجباری) به سودسازی برای آن منتهی شده است اما تعاون نیاز دارد که سهم بیمه زندگی اندوخته دار را هم افزایش دهد؛ در غیر این صورت، در سال‌های آتی، بازار بیمه زندگی را به رقبا می‌بازد. 

این در شرایطی است که رقیب مورد مقایسه شرکت بیمه تعاون، با تمرکز بر روی بیمه‌های زندگی اندوخته دار و بیمه نفت و انرژی، در همین مدت به رشد ۱۱۶ درصدی سود خالص و رشد ۱۴۸ درصدی سود عملیاتی دست یافته است. تنها سود ناخالص فعالیت‌های بیمه‌ای این شرکت با رشد ۴۹ درصدی، کمتر از بیمه تعاون است. 

توانگری بیمه تعاون 
توانگری شرکت‌های بیمه از طریق شاخص نسبت توانگری سنجیده می‌شود. این شاخص، توانایی مالی یک شرکت بیمه برای پرداخت خسارت به مشتریانش را می‌سنجد. 

بیمه تعاون با سطح یک توانگری (بالاتر از ۱۰۰ درصد) توانایی دارد که همه تعهداتش را انجام دهد. تا آبان ۱۴۰۳، توانگری بیمه تعاون به ۱۳۳ درصد می‌رسید. 

این در شرایطی است که رقیب مورد مقایسه، توانگری ۳۱۵ درصدی را در خود حفظ کرده بود. در کل، تعاون، در بین شرکت‌های دارای سطح یک توانگری، از پایین‌ترین نرخ‌های توانگری، برخوردار است. برای مقایسه، برترین شرکت بازار، به توانگری ۴۸۸ درصد تا آبان ۱۴۰۳ دست یافته است. 

تعاون هنوز در نقطه تردید
اگرچه، بیمه تعاون با توانگری مالی سطح یک، سودآوری مثبت و نسبت خسارت مناسب، عملکرد قابل قبولی را از خود به جا گذاشته، اما ترکیب پرتفوی آن نشان می‌دهد که فاصله زیادی با یک شرکت توسعه‌محور واقعی دارد.

 
تمرکز بیش از حد بر بیمه ثالث-اجباری، ضعف در پوشش بیمه‌های زندگی اندوخته‌دار و غیبت محسوس در رشته‌های راهبردی مانند انرژی، نشان می‌دهد که بیمه تعاون برای تثبیت جایگاهش به عنوان یک بازیگر توسعه‌ای، نیازمند بازنگری جدی در استراتژی‌های خود است. 

در نهایت، این شرکت در حالی سودآور است که سهم آن از بازار توسعه‌محور هنوز ناچیز است و اگر مسیر خود را بازتعریف نکند، در آینده نه چندان دور، جای خود را به رقبا خواهد داد.