بازنگری استراتژیک در «ملی مس» / صنعت مس بر بستر واقع‌گرایی/ پروژه‌محوری و هم‌افزایی در «ملی مس»

تیتر20 - در نقطه عطفی برای صنعت مس ایران، شرکت ملی صنایع مس (NICICO) در مجمع عمومی تیرماه ۱۴۰۴ مسیر تازه‌ای را پیش گرفت؛ مسیری که بیش از آن‌که بر آرایش آمارهای جذاب تکیه داشته باشد، بر بازخوانی تجربه، بازآرایی پروژه‌ها و بازتعریف نقش مس در اقتصاد ملی استوار شده است. 

دهه ۷۰ و ۸۰؛ ریشه‌های بازتعریف امروز
بازخوانی تجربه‌های NICICO در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ نشان می‌دهد که تنوع در سبد صادراتی، استفاده هوشمندانه از محصولات میانی مانند کنسانتره مس وفلزلت گرانبها و اجرای پروژه‌های عظیمی چون تغلیظ سرچشمه یا سونگون، زیرساخت‌های توسعه واقعی را شکل داده بود. 

اما در دهه ۹۰، عملا مسیر توسعه صنعت مس از رویکرد زنجیره ارزش  فاصله گرفت و تمرکز صرف بربرنامه های تولید کاتد و تحقق ظرفیتی فراتراز امکانات شرکت شکل گرفت. 

حالا پس از سال‌ها، NICICO دوباره به این درس تاریخی بازگشته: بدون هم‌افزایی و اولویت‌بندی واقع‌گرایانه، توسعه پایدار ممکن نیست.

از تک‌پروژه به بسته‌های هم‌افزا
مدل تازه‌ای که NICICO معرفی کرده، مبتنی بر مدیریت پروژه‌محور است؛ الگویی که به‌جای پراکندگی منابع، بر تراکم سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی تاکید دارد که بیشترین بازدهی را در کوتاه‌مدت رقم می‌زنند. 

در این الگو، ۷۲ پروژه در قالب ۲۳ بسته توسعه‌ای بازطراحی شده‌اند تا به‌صورت یکپارچه اجرا شوند؛ رویکردی که در مجمع عمومی نیز مورد تاکید قرار گرفت. 

با تحقق این طرح، ظرفیت تولید کنسانتره از حدود ۱.۶ میلیون تن امروز، طبق برآوردها تا پایان برنامه هفتم توسعه به 3.2 میلیون تن خواهد رسید.

وقتی زنجیره تولید کامل می‌شود
به نظر می رسد آنچه رویکرد پروژه‌محور NICICO را از تجربیات پیشین متمایز می‌سازد، طراحی پروژه‌ها به‌عنوان اجزایی مکمل است. برای نمونه، در معادن مناطق خشک، پروژه‌های تغلیظ فقط مشروط به تضمین تامین پایدار آب تعریف شده‌اند، یا پروژه‌های ذوب هم‌زمان با ساخت واحد تولید اسید سولفوریک همراه شده‌اند. 

این هماهنگی میان اجزا، ریسک اجرای ناقص پروژه‌ها را کاهش می‌دهد و چرخه کامل تولید را تضمین می‌کند. 

سپر تحریم‌ها و موتور نوآوری
در کنار بازطراحی ساختاری، NICICO گام بلندی هم در مسیر فناوری برداشته است. تمرکز بر هوشمندسازی معادن، دیجیتالی‌سازی فرآیندها، و استفاده از مفاهیم صنعت ۴، چهره تازه‌ای از این شرکت نمایان کرده است. 

مفهوم صنعت ۴ یا «انقلاب صنعتی چهارم»، به تحول دیجیتال در صنایع تولیدی و معدنی اشاره دارد که از طریق اتصال سیستم‌های فیزیکی، دیجیتال و بیولوژیکی به یکدیگر و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، تولید را هوشمند، خودکار، منعطف و کارآمد می‌سازد.

کاربرد صنعت ۴ در صنایع معدنی مانند مس شامل این موارد می‌شود: 
•    کنترل و مانیتورینگ هوشمند فرآیندهای استخراج، تغلیظ و ذوب
•    استفاده از حفارهای خودران در معادن روباز
•    تعمیرات پیش‌بینانه تجهیزات سنگین
•    بهینه‌سازی مصرف انرژی در کارخانه‌های فرآوری
•    کاهش حوادث انسانی و ارتقاء ایمنی محیط کار
همکاری با دانشگاه‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان، و توسعه تجهیزات داخلی مانند اینورترها، مگادرایوها و سیستم‌های فیلتراسیون صنعتی، علاوه بر کاهش وابستگی، انسجام فناورانه پروژه‌ها را نیز افزایش داده است. 

هدف‌گذاری ۸ میلیارد دلار ارزآوری تا پایان برنامه هفتم توسعه
اما آنچه دکتر سیدمصطفی فیض، مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران، در جریان مجمع عمومی عادی سالیانه این شرکت سخن به میان آورد حکایت از نکات مهمی درباره توسعه وارز آوری در صنعت مس داشت. 

مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس از هدف‌گذاری برای دستیابی به ۸ میلیارد دلار ارزآوری تا پایان برنامه هفتم توسعه خبر داد که سرعت‌بخشی به پروژه‌ها و افزایش نرخ بازدهی سرمایه‌گذاری‌ها را نوید می دهد.

او با اشاره به چشم‌انداز جهانی صنعت مس اظهار داشت: در سال‌های پیش‌رو، با وجود نوسانات بازار، ماهیت تقاضا برای مس دچار تحول اساسی خواهد شد و صنعت مس ایران نیز باید آمادگی حضور پررنگ‌تری در این عرصه جهانی را داشته باشد.

مدیرعامل شرکت ملی مس ادامه داد: منابع زمین‌شناسی شرکت اکنون به رقم قابل توجه ۲۲.۵ میلیارد تن رسیده که ظرفیت بزرگی برای توسعه آینده به شمار می‌رود.

او با تأکید بر رویکرد تولید پایدار و بهره‌ور در شرکت ملی مس، تصریح کرد: در مسیر توسعه، توجه ویژه‌ای به ارتقای کیفیت تولید و پیچیدگی صنعتی داشته‌ایم و موضوع هوشمندسازی و تحقق شاخص‌های صنعت معدن ۴ را با جدیت دنبال می‌کنیم.

دکتر فیض خاطرنشان کرد: طرح‌های توسعه‌ای شرکت در قالب یک ابرپروژه طراحی شده که ضمن پاسخ‌گویی به تکالیف برنامه هفتم توسعه، بر افزایش ظرفیت معدنی‌کاری و تولید در زنجیره ارزش تمرکز دارد. با وجود چالش‌ها و محدودیت‌ها، برای اجرای کامل این طرح‌ها از تمام توان خود استفاده کرده‌ایم.

اوبا اشاره به تغییر رویکرد در اجرای پروژه‌ها گفت: یکی از اقدامات مهم در ماه‌های اخیر، اولویت‌بندی طرح‌ها و ایجاد پیوستگی میان آن‌ها در قالب بسته‌های توسعه‌ای بوده است؛ بسته‌هایی که حاصل ساعت‌ها کار کارشناسی بر اساس روش‌های علمی معتبرند و به‌زودی نتایج آن‌ها نمایان خواهد شد.

مدیرعامل شرکت ملی مس همچنین افزود: در شرایط فعلی ۷۲ پروژه در دست اقدام داریم که این تعداد پروژه در قالب ۲۳ بسته پروژه‌ای اولویت‌بندی شده‌اند و براساس همین اولویت‌ها کار پیش خواهد رفت. البته در این بین بر سرعت‌بخشی به اجرای پروژه‌ها و همچنین افزایش نرخ بازدهی سرمایه‌گذاری‌ها هم تاکید داریم.

به گفته دکتر فیض، با بهره‌برداری از این طرح‌ها، سهم شرکت ملی مس در تولید ناخالص داخلی کشور تا سال ۱۴۰۸ به ۱.۳ درصد خواهد رسید و بیش از ۸ میلیارد دلار ارزآوری برای کشور به همراه خواهد داشت.