بانک صادرات؛ طلوع سودآوری از دل تحول مالی

تیتر20 - در سال نخست دولت چهاردهم، بانک صادرات ایران، تحولات مالی ارزشمندی را تجربه کرده است؛ بانکی که در سال‌های گذشته با چالش‌های انباشته‌ مانند زیان، مطالبات معوق و فشار بر سرمایه روبه‌رو بود، اکنون از دل محدودیت‌ها، الگویی از بازسازی و سودآوری پایدار ارائه کرده است.

رشد خیره‌کننده سود خالص در کنار افزایش سرمایه و بازیابی مطالبات قدیمی، فراتر از دستاورد کوتاه‌مدت، بیانگر آغاز دوران تازه در کارکرد این بانک در نظام مالی کشور است که در آن، نقش‌آفرینی اقتصادی با ثبات مالی و اجتماعی، گره خورده است.

اصلاح ساختار مالی، زیربنای بازگشت به سودآوری
گزارش‌ عملکرد یک‌‌ساله بانک صادرات نشان می‌دهد افزایش ۲۶۳ درصدی سرمایه و بهبود نسبت کفایت سرمایه در سال گذشته، نقطه شروع تحولی است که زمینه را برای رشد پایدار فراهم کرده است. این رشد، علاوه بر افزایش انعطاف مالی بانک، امکان مانور در مدیریت ریسک و پوشش تعهدات را بیش از پیش، ساخته است. در ادامه همین مسیر، درآمدهای عملیاتی با رشد ۴۴ درصدی همراه شده و سود خالص نیز جهش ۹۱ درصدی را تجربه کرده است. این روند، نشان می‌دهد اصلاح ساختار مالی بانک، فقط شعار نبوده و در عمل، توانسته پایه‌های سودسازی را مستحکم نماید.

آزادسازی منابع و وصول مطالبات انباشته
یکی از مؤلفه‌های کلیدی در بازگشت به سودآوری، وصول مطالباتی بود که سال‌ها به‌عنوان دارایی منجمد در ترازنامه باقی مانده بود. بازپس‌گیری بیش از ۱۳ هزار میلیارد تومان از بزرگ‌ترین بدهکار بانکی پس از ۱۵ سال، ضمن بهبود نقدینگی، برای سایر بدهکاران نیز پیام معناداری داشت.

همچنین تسویه چند هزار میلیارد تومان از بدهی‌های مؤسسات مالی، بازگرداندن منابع ارزی از شعب خارج کشور و احکام حقوقی بین‌المللی که به نفع بانک صادرات صادر شد، به آزادسازی منابعی انجامید که می‌توانستند سال‌ها، فشار مضاعف بر تراز مالی ایجاد کنند. این دستاوردها، سودآوری بانک را از طریق افزایش دارایی‌های نقد و کاهش هزینه‌های خواب سرمایه تقویت کرد.

جهش در شاخص‌های عملیاتی
نتیجه این اقدامات در شاخص‌های عملیاتی، به‌خوبی قابل مشاهده است. رشد ۶۰ درصدی درآمدهای کارمزدی نشان می‌دهد بانک صادرات ایران، از مرز فعالیت‌های سنتی فاصله گرفته و بخش قابل‌توجهی از درآمد را از محل خدمات نوین و دیجیتال کسب کرده است. در کنار آن، سود حاصل از تسهیلات، همچنان سهم اصلی را در ترکیب درآمدی ایفا می‌کند و موجب شده تراز عملیاتی در دوره اخیر بهبود معناداری داشته باشد. رشد نزدیک به 50 درصدی درآمدهای عملیاتی، همزمان با افزایش حاشیه سود خالص، از این امر حکایت می‌کند که ترکیب درآمدی بانک متوازن‌تر شده و وابستگیِ صِرف به تسهیلات، کاهش یافته است.

نوآوری‌های فناورانه و توسعه خدمات دیجیتال
بخشی از سودآوری پایدار بانک صادرات را باید به گسترش بسترهای دیجیتال نسبت داد. سامانه‌های نوین همچون چک دیجیتال، توثیق الکترونیک دارایی‌ها و پلتفرم‌های بانکداری آنلاین، میلیون‌ها تراکنش موفق را ثبت کرده‌اند و سهم قابل‌توجهی در رشد کارمزدها داشته‌اند. این روند، علاوه بر کاهش هزینه‌های عملیاتی بانک، رضایت مشتریان و جذب منابع جدید را به ‌همراه داشته است. توسعه این زیرساخت‌ها نشان می‌دهد سودآوری، صرفاً حاصل اقدامات کوتاه‌مدت مالی نبوده، بلکه محصول سرمایه‌گذاری هدفمند بر فناوری‌های نوین نیز بوده است.

خروج از بنگاه‌داری و فروش دارایی‌های مازاد
بانک صادرات در سال گذشته، بخشی از دارایی‌های مازاد را از طریق عرضه در بازار سرمایه یا مزایده واگذار کرد که رشد تقریبی ۳۰۰ درصدی در فروش املاک مازاد را در پی داشته است. این رویکرد، علاوه بر کاهش بار بنگاه‌داری، منابع تازه‌ای را برای افزایش نقدینگی و سودآوری بانک فراهم ساخت. خروج تدریجی از بنگاه‌داری، به معنای تمرکز بیشتر بر فعالیت اصلی بانکداری یعنی شفافیت مالی و کارآیی بالاتر است.

پیوند سودآوری با تولید و مسئولیت اجتماعی
سودآوری بانک صادرات ایران، تنها در قالب ارقام مالی خلاصه نمی‌شود. توانایی بیشتر در اعطای تسهیلات حمایتی و قرض‌الحسنه نیز بیانگر این است که سودآوری بیشتر با رشد سرمایه اجتماعی پیوند دارد. پرداخت صدها هزار فقره وام ازدواج، فرزندآوری و ودیعه مسکن، علاوه بر ایفای نقش اجتماعی بانک، موجب تقویت جایگاه آن در بین اقشار مختلف جامعه شده است. افزون بر این، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان با ارائه تسهیلات و ضمانت‌نامه‌های قابل‌توجه، حلقه اتصال سودآوری بانک صادرات با توسعه تولید و نوآوری ملی را شکل داده است.

این تحولات، پیامدهایی فراتر از محدوده بانک دارند. نخست اینکه سودآوری پایدار بانک صادرات، اعتماد سهامداران و فعالان بازار سرمایه را افزایش و ارزش‌آفرینی برای سرمایه‌گذاران را ارتقا داده است. دوم اینکه بازگشت قدرت مالی بانک، توان آن را برای پشتیبانی از پروژه‌های بزرگ اقتصادی ارتقا داده و نقش‌آفرینی آن در تأمین مالی تولید و تجارت را پررنگ‌تر ساخته است. سوم اینکه تجربه موفق اصلاح ساختار و سودسازی بانک صادرات، سرمشق مناسبی برای سایر بانک‌هاست و به افزایش رقابت‌پذیری کل نظام بانکی می‌انجامد.

رشد ۲۶۳ درصدی سرمایه، افزایش ۹۱ درصدی سود خالص، وصول مطالبات انباشته و توسعه خدمات دیجیتال، مهم‌ترین عواملی هستند که جهش بزرگ بانک صادرات در سودآوری را رقم زده‌اند. این رویکرد، فقط به سود سهامداران ختم نشده، بلکه حمایت از خانوارها، تولید و شرکت‌های نوآور را نیز در پی داشته است. از این منظر، سودآوری بانک صادرات را باید فراتر از دستاورد مالی، به‌منزله نقش ویژه بانک در اقتصاد ملی تفسیر کرد. تداوم توفیق، در گرو استمرار این رویه است.