اصلاح پرتفوی و رشد بیمه زندگی؛ قلب برنامه تحول بیمه آسیا

تیتر 20- تحول در صنعت بیمه، ضرورتی است که از دل نوسان‌های اقتصادی، رقابت فشرده و تغییر انتظارات مشتریان زاده شده است. بیمه آسیا، به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین شرکت‌های بیمه در ایران، اکنون برنامه‌ای را در دستور کار دارد که هدف آن اصلاح ساختار پرتفوی، افزایش سهم بیمه‌های زندگی و بازتعریف مسیر رشد پایدار است.

در حال حاضر، سهم بیمه زندگی از پورتفوی بیمه کشور، کمتر از 15 درصد برآورد می‌شود، در حالی که این میزان در کشورهای پیشرفته دنیا، به 60 درصد و بالاتر می‌رسد. از این‌رو، اصلاح ترکیب پرتفوی و تمرکز بر بیمه‌های زندگی، فراتر از یک انتخاب کوتاه‌مدت، محور استراتژیکی است که پیامدهای مالی، ساختاری و حتی فرهنگی دارد. این تغییر، نیازمند نگاه سیستمی است، زیرا پرتفوی هر شرکت بیمه، بازتاب فلسفه ریسک‌پذیری، سیاست سرمایه‌گذاری، توان بازاریابی و سطح بلوغ فناورانه‌اش است.

بازنگری در پرتفوی در گذار از اقتصاد تورمی
پرتفوی بیمه آسیا در سال‌های اخیر، مانند بسیاری از شرکت‌های این صنعت، بیشتر متکی بر بیمه‌های غیرزندگی بوده است. این رشته‌ها اگرچه جریان نقدی سریع‌تری دارند، اما در اقتصاد تورمی ما، با زیان فنی بالا و نوسانات شدید خسارت مواجه هستند. اصلاح این ترکیب، به‌ معنای کاهش وابستگی به درآمدهای ناپایدار و حرکت به سمت رشته‌های کم‌ریسک‌تر، با سودآوری بلندمدت‌ است.

در بیمه‌های زندگی، شرکت بیمه، صرفاً فروشنده خدمات نیست، بلکه مدیر سرمایه‌گذاری بلندمدت برای مشتری است. همین ویژگی، باعث می‌شود این رشته‌ها، ذاتاً با مفهوم پایداری هم‌راستا باشند. 

در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، شرکت‌های بیمه با تأکید بر بیمه‌های زندگی، آن را محور تعادل پرتفوی و رشد پایدار خود قرار داده‌اند. این روند، بر اساس گزارش (2024) Swiss Re Institute در حال گسترش است.

همچنین طبق گزارش مؤسسه (2024) Mordor Intelligence، در منطقه آسیا-پاسفیک (آسیا-اقیانوسیه)، بیمه‌های زندگی با سهم ۶۱٫۳ درصد کل بازار بیمه‌های زندگی و غیرزندگی در سال ۲۰۲۴، جایگاه نخست را در پرتفوی صنعت بیمه این منطقه داراست که بیانگر تمرکز بالای شرکت‌های بیمه در کشورهای توسعه‌یافته آسیایی بر این رشته است.

بیمه‌های زندگی؛ مزیت پایدار در دنیای متغیر
مزیت اصلی بیمه‌های زندگی، در عمق رابطه با مشتری، نهفته است. برخلاف سایر بیمه‌ها که دوره کوتاه‌مدت دارند، بیمه زندگی، رابطه‌ چند‌ساله میان بیمه‌گر و بیمه‌گزار ایجاد می‌کند. این تداوم رابطه، منبع اعتماد، سرمایه اجتماعی و جریان نقدی پایدار است.

از منظر کلان نیز توسعه بیمه‌های زندگی در ایران، می‌تواند نقش مکمل در نظام تأمین مالی ایفا کند. حق‌بیمه‌های بلندمدت این رشته، در صورت هدایت صحیح به سمت بازار سرمایه و پروژه‌های زیرساختی، به تقویت پایه‌های سرمایه‌گذاری ملی کمک می‌کند. به همین دلیل در بسیاری از کشورها، بیمه‌های زندگی بخشی از نظام مالی پایدار محسوب می‌شوند و نهادهای ناظر، توسعه آن را در راستای تقویت ثبات اقتصادی تشویق می‌کنند.

دیجیتالی‌سازی ساختار و فرایند
اصلاح پرتفوی بدون تحول دیجیتال، عملاً نیمه‌کاره خواهد ماند. بیمه‌های زندگی به داده، تحلیل رفتاری و تعامل مستمر با مشتری نیاز دارند. بیمه‌های غیرزندگی، معمولاً بر قیمت و پوشش تمرکز دارند، اما بیمه زندگی بر اعتماد، تجربه کاربری و شخصی‌سازی متکی است.

در کشورهای پیشرو، دیجیتالی‌سازی، ابزار اصلی درک رفتار مشتری و طراحی محصولات متناسب با چرخه عمر اوست. در گزارش دیلویت (Deloitte Center for Financial Services)، که در ماه ژوئن ۲۰۲۴ با مشارکت ۲۰۰ مدیر ارشد شرکت‌های بیمه آمریکا انجام شد، 76 درصد پاسخگویان اعلام کرده‌اند سازمان‌ آنها حداقل در یک یا چند عملکرد تجاری قابلیت‌های  هوش مصنوعی مولد را پیاده‌سازی کرده‌اند.

بیمه آسیا نیز در این مسیر، نیازمند ساختار داده‌محور، یکپارچه‌سازی سیستم‌های فروش، مدیریت خسارت و تحلیل مالی است تا مدل‌های قیمت‌گذاری هوشمند و پیشنهادهای شخصی‌سازی‌شده را برای هر گروه مشتری ارائه دهد.

توانمندسازی شبکه فروش و اصلاح نقش نمایندگان
تحول پرتفوی زمانی معنا پیدا می‌کند که با رفتار فروش همراه شود. شبکه فروش بیمه آسیا، یکی از گسترده‌ترین شبکه‌ها در کشور است، اما گذار از فروش بیمه‌های کوتاه‌مدت به بیمه‌های زندگی، نیازمند بازآموزی، انگیزش و تغییر مدل کارمزدی است. 

در این حوزه، تجربه شرکت‌های آسیاییPing An  وAIA ، نشان می‌دهد ارتقای مهارت‌های مشاوره مالی در میان نمایندگان یکی از عوامل کلیدی رشد بیمه‌های زندگی بوده است. این شرکت‌ها با تمرکز بر آموزش و توانمندسازی نمایندگان، نقش آنها را از فروشنده صِرف، به مشاور مالی گسترش داده‌اند و این امر، به بهبود رضایت مشتری و افزایش نفوذ بیمه‌نامه‌های بلندمدت منجر شده است.

بنابراین بیمه آسیا، در کنار اصلاح ساختار پرتفوی، ناگزیر از اصلاح نظام انگیزشی و آموزشی نمایندگان است تا فروش بیمه زندگی، نه به‌صورت مقطعی، بلکه به‌عنوان مسیر اصلی رشد پایدار دنبال شود.

طراحی محصول و تنوع خدمات
یکی از چالش‌های بازار بیمه ایران، محدودیت در طراحی محصولات بیمه زندگی است. در شرایطی که اقتصاد با تورم و نوسان نرخ سود مواجه است، طراحی بیمه‌های زندگی که ارزش واقعی پس‌انداز بیمه‌گزار را حفظ کند، حیاتی است. شرکت‌های بین‌المللی با معرفی بیمه‌های سرمایه‌گذاری‌محور، بیمه‌های بازنشستگی و بیمه‌های ترکیبی عمر و سلامت، توانسته‌اند ضمن حفظ جذابیت، نقش اقتصادی بیمه را تقویت کنند.

برای بیمه آسیا نیز ورود به طراحی محصولات جدید با مشارکت نهادهای مالی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و استارتاپ‌های فین‌تک، می‌تواند موتور نوآوری در پرتفوی باشد. در این مدل، بیمه زندگی، از قالب سنتی خارج می‌شود و به بخشی از اکوسیستم مالی دیجیتال کشور، تبدیل خواهد شد.

افزایش سهم بیمه‌های زندگی، همچنین الزامات تازه‌ای در حوزه مدیریت ریسک و سرمایه، از جمله نیاز به تطبیق دارایی و بدهی ایجاد می‌کند. اگر این موضوع، به‌درستی مدیریت شود، نه‌تنها ریسک را کاهش می‌دهد، بلکه مزیت رقابتی جدید ایجاد می‌کند، زیرا شرکت‌هایی که سودآوری پایدار و بازده واقعی دارایی‌ها را به بیمه‌گزاران نشان دهند، اعتماد عمومی بیشتری کسب خواهند کرد.

مسیر گذار از رشد به پایداری
برنامه تحول بیمه آسیا، تلاش برای گذار از رشد کمی به رشد کیفی است. سال‌هاست صنعت بیمه ما با چالش رشد نامتوازن مانند افزایش تعداد بیمه‌نامه‌ها، بدون بهبود کیفیت ترکیب پرتفوی مواجه است. تمرکز جدید بیمه آسیا بر بیمه‌های زندگی، نشانه‌ای از بلوغ مدیریتی و درک الزامات کنونی است.

البته این مسیر، صرفاً با دستور مدیریتی پیش نمی‌رود. موفقیت در اصلاح پرتفوی، به زیرساخت فناورانه، نظام آموزش، انگیزش شبکه فروش و ثبات اقتصادی کلان، وابسته است. اگر این اضلاع، همزمان تقویت شوند، بیمه آسیا به ‌جای اتکا به پرتفوی پرریسک، بر پایداری، ارزش‌آفرینی بلندمدت و رابطه مستمر با مشتری متمرکز خواهد بود که در آن، بیمه از محصول راهبردی به فرهنگ مالی تبدیل می‌شود.