وام‌سازی از دل یک حساب معمولی / بانک تجارت میانگین مانده را به اهرم وام تبدیل کرد / بانک تجارت و برقراری رابطه معنادار و مستقیم میان «صبر استراتژیک» سپرده‌گذار و «قدرت اهرمی» تسهیلات

تیتر20 - پشت عدد و جدول، طرح «ممتاز تجارت» بانک تجارت سعی کرده است رابطه مردم با سپرده و وام را به شکلی ساده‌تر، قابل‌استفاده‌تر و منصفانه‌تر تنظیم کند.

در بررسی موشکافانه و تحلیلی این طرح امتیازیِ سپرده-تسهیلاتی، آنچه پیش از هر چیز به چشم می‌آید تغییر پارادایم بانک تجارت از مدل‌های سنتی و خشک سپرده‌گذاری به سمت یک معماری منعطف و سیال است که در آن ارزش زمانی پول مشتری با دقت ریاضیاتی محاسبه و بازپرداخت می‌شود.

برخلاف بسیاری از طرح‌های رایج در شبکه بانکی که نقدینگی مشتری را در حبس زمانی قرار می‌دهند، طرح ممتاز با ارائه قابلیت واریز و برداشت در طول دوره سپرده‌گذاری، مفهوم میانگین‌گیری را به یک ابزار پویا برای مدیریت ثروت تبدیل کرده است.

تحلیل داده‌های جداول ضرایب نشان می‌دهد که بانک یک رابطه معنادار و مستقیم میان «صبر استراتژیک» سپرده‌گذار و «قدرت اهرمی» تسهیلات برقرار کرده است؛ به طوری که در بازه زمانی یک تا دوازده ماه، هرچه ماندگاری منابع بیشتر باشد، ضریب تسهیلات به شکل تصاعدی رشد می‌کند.

این موضوع به ویژه در حساب‌های قرض‌الحسنه جاری و پس‌انداز که مبنای دریافت وام‌های کم‌هزینه هستند، نمود پیدا می‌کند.

نکته حائز اهمیت در این ساختار، به رسمیت شناختن تنوع نیازهای مشتریان است؛ مشتریانی که به دنبال وام‌های ارزان‌قیمت هستند می‌توانند از مسیر قرض‌الحسنه با کارمزد صفر یا ۴ درصد عبور کنند و کسانی که نیاز به نقدینگی حجیم‌تر دارند، به سمت عقود مرابحه با نرخ‌های ۱۴ و ۲۳ درصد هدایت می‌شوند.

این تفکیک هوشمندانه نشان می‌دهد که طراحان این مدل مالی، تنها به جذب منابع فکر نکرده‌اند، بلکه برای هر سطح از ریسک‌پذیری و نیاز مالی، یک کانال اختصاصی تعبیه کرده‌اند.

تحلیل جداولِ ممتاز تجارت نشان می‌دهد که ضرایب اعطایی در حالت بازپرداخت کوتاه‌مدت (برای نمونه ۱۲ ماه) نسبت به بازپرداخت‌های بلندمدت (۶۰ ماه)، جهش قابل‌توجهی دارند که این امر مشتری را تشویق می‌کند تا برای به حداکثر رساندن قدرت خرید خود، دوره‌های بازپرداخت فشرده‌تر اما با مبلغ وام بسیار بالاتر را انتخاب کند.

هزینه و فایده در انتخاب نرخ سود و ضرایب اهرمی تسهیلات

تحلیل عمیق‌تر داده‌های کمی موجود در جداول ضرایب طرح ممتاز، پرده از یک رابطه جذاب میان «نرخ سود» و «سقف تسهیلات» برمی‌دارد.

در وام‌های قرض‌الحسنه با نرخ صفر درصد و کارمزد ۴ درصد، اگرچه هزینه پول برای مشتری به حداقل ممکن رسیده است، اما بانک با کنترل ضرایب، تعادلی منطقی ایجاد کرده است.

برای نمونه در وام قرض‌الحسنه بدون کارمزد، مشتری با میانگین‌گیری ۶ ماهه می‌تواند برای بازپرداخت ۲۴ ماهه معادل ۵۲.۵ درصد سپرده خود وام دریافت کند، اما همین مشتری اگر گزینه نرخ کارمزد ۴ درصد را انتخاب کند، ضریب تسهیلات او در شرایط مشابه به شکل معناداری افزایش می‌یابد.

این یعنی بانک تجارت به مشتری حق انتخاب داده است تا بین «هزینه صفر» و «قدرت خرید بیشتر» یکی را برگزیند. اما اوج این رابطه ریاضیاتی در تسهیلات مرابحه با نرخ ۲۳ درصد دیده می‌شود؛ جایی که ضرایب تسهیلات به ارقام خیره‌کننده‌ای می‌رسند.

طبق داده‌های جداول، در حساب‌های کوتاه مدت ویژه ممتاز، یک مشتری صبور با خواب سپرده ۱۲ ماهه و انتخاب بازپرداخت ۱۲ ماهه، می‌تواند تا ۶۰۰ درصد میانگین سپرده خود تسهیلات دریافت کند.

این عدد در تحلیل‌های بانکی یک «سپر تورمی» قدرتمند محسوب می‌شود، زیرا به مشتری اجازه می‌دهد تا ۶ برابر میانگین موجودی خود، قدرت خلق نقدینگی داشته باشد.

حتی در نرخ ۱۴ درصد که حد واسط این طیف است، ضرایب همچنان جذابیت بالایی دارند و برای مشتریانی که به دنبال تعادل میان هزینه سود بانکی و مبلغ دریافتی هستند، گزینه‌ای ایده آل محسوب می‌شود.

تحلیل کیفی این داده‌ها نشان می‌دهد که طرح ممتاز تلاش کرده است تا شکاف سنتی میان سپرده‌گذاری و تورم را با ارائه ضرایب بالا پر کند، به طوری که مشتری احساس نکند خواب پول او در بانک منجر به زیان اقتصادی شده است.

ظرفیت‌سازی استراتژیک برای اصناف و اشخاص با سقف‌های اعتباری متمایز

یکی از نقاط قوت برجسته در تحلیل ساختاری طرح ممتاز تجارت، تفکیک هوشمندانه و هدفمند میان «اشخاص حقیقی» و «اصناف دارای پایانه فروشگاهی» است که نشان‌دهنده درک عمیق بانک از تفاوت ماهوی جریان نقدینگی در این دو گروه است.

سقف تسهیلات برای اشخاص حقیقی در بخش قرض‌الحسنه تا ۳۰۰ میلیون تومان و در بخش مرابحه تا ۷۰۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده است که پوشش‌دهنده بخش بزرگی از نیازهای خرد خانوارهاست.

اما شاهکار این طرح در بخش اصناف رقم می‌خورد؛ جایی که سقف تسهیلات قرض‌الحسنه به ۷۵۰ میلیون تومان و تسهیلات مرابحه به عدد قابل توجه ۵ میلیارد تومان می‌رسد.

این تبعیض مثبت به نفع بخش مولد و تجاری، یک سیگنال قوی برای جذب گردش مالی فروشگاه‌ها و کسب‌وکارهای خرد به سمت بانک تجارت است.

وقتی به ضرایب نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که یک کاسب با استفاده از گردش دستگاه کارتخوان خود (POS) نه تنها می‌تواند نقدینگی در گردش خود را مدیریت کند، بلکه با ضرایب بالا تا سقف ۵ میلیارد تومان قدرت خرید جدید خلق می‌کند که در شرایط تورمی برای بقای کسب‌وکار حیاتی است.

همچنین امکان اعطای تسهیلات به پرسنل شرکت‌ها در قالب این طرح، یک بُعد شرکتی و سازمانی B2B2C (بازاریابی تجارت به کسب و کار به مصرف کننده) به آن بخشیده است که می‌تواند به عنوان ابزاری برای وفادارسازی منابع انسانی سازمان‌ها مورد استفاده قرار گیرد.

تحلیل این سقف‌ها در کنار ضرایب نشان می‌دهد که بانک تجارت سعی کرده است تا مفهوم «بانکداری شرکتی خرد» را با «بانکداری اختصاصی» ترکیب کند و محصولی ارائه دهد که هم برای یک کارمند ساده با نیاز ۳۰۰ میلیون تومانی کارکرد دارد و هم برای یک فعال اقتصادی که نیاز به تامین سرمایه در گردش ۵ میلیارد تومانی دارد.

تسهیل‌گری در فرآیند تضامین و گذار به بانکداری دیجیتال مبتنی بر اعتبار

تحلیل نهایی بر روی لایه «دسترسی و تضمین» متمرکز است که به طورمعمول پاشنه آشیل طرح‌های تسهیلاتی در ایران محسوب می‌شود، اما در طرح ممتاز تجارت شاهد یک رویکرد تسهیل‌گرایانه و مبتنی بر اعتبارسنجی مدرن هستیم.

اسناد مربوط به وثایق نشان می‌دهد که بانک تجارت از رویکرد سنتی «ضامن به هر قیمتی» فاصله گرفته و به سمت «اعتبارسنجی داده‌محور» حرکت کرده است.

طبق دستورالعمل وثایق، مشتریانی که دارای رتبه اعتباری A و B در سامانه اعتبارسنجی ایرانیان هستند، برای دریافت تسهیلات نیازی به معرفی ضامن ندارند و تنها با ارائه قرارداد لازم‌الاجرا و چک صیادی (به میزان ۱۲۰ درصد اصل و سود) می‌توانند تسهیلات خود را دریافت کنند.

این ویژگی، بزرگترین مانع روانی و اجرایی دریافت وام را برای مشتریان خوش‌حساب حذف کرده است. برای مشتریان با رتبه C و D یا فاقد رتبه نیز تنها یک نفر ضامن کفایت می‌کند که نسبت به عرف سختگیرانه بانکی (که گاهی ۲ ضامن طلب می‌کنند) یک گشایش محسوب می‌شود.

علاوه بر این، ادغام این طرح با پلتفرم‌های دیجیتال مانند «باجت» و همراه بانک تجارت، تجربه کاربری را از یک فرآیند بوروکراتیک شعبه‌محور به یک تجربه دیجیتال سریع تبدیل کرده است.

نکته ظریف و بسیار مهم دیگر، امکان دریافت تسهیلات مجدد بدون نیاز به تسویه کامل تسهیلات قبلی (مشروط به رعایت سقف فردی و ایجاد میانگین جدید) است که یک چرخه نقدینگی بی‌پایان را برای مشتری فعال ایجاد می‌کند.

مجموع این عوامل، یعنی وثایق منعطف بر پایه رتبه اعتباری، بسترهای دیجیتال و امکان تمدید چرخه تسهیلات، طرح ممتاز را از یک محصول بانکی به یک ابزار مدیریت مالی شخصی و تجاری کارآمد تبدیل کرده است که در آن «خوش‌حسابی» مستقیم به «آسانی دسترسی» ترجمه می‌شود!

آنجا که سپرده به قدرت خرید تبدیل می‌شود

طرح ممتاز تجارت نشان می‌دهد که بانک چگونه توانسته است میانگین‌گیری سپرده، ضرایب اهرمی و اعتبارسنجی را در قالب یک ابزار مدیریت ثروت ادغام کند.

از سپرده‌گذار خرد تا کاسب دارای پایانه فروش، هر سطحی از ریسک‌پذیری و نیاز نقدینگی، کانال اختصاصی و سقف اعتباری متناسب خود را می‌یابد.

در این معماری، خوش‌حسابی و گردش شفاف مالی، کلید گشودن درهای تکرارشونده تسهیلات و ساختن یک سپر نسبی در برابر تورم برای مشتری است.