حرکت فولاد خوزستان به سمت توسعه پایدار/ عبور از الگوی سنتی برداشت آب خام و حرکت به سوی بهره وری حداکثری از منابع موجود

تیتر20- رونمایی از پروژه «بازیابی آب شاخص هیدروسیکلون ‌های تصفیه‌ خانه آب» در یک پنل تخصصی، نشان ‌دهنده عزم این شرکت برای عبور از الگوی سنتی برداشت آب خام و حرکت به سوی بهره‌ وری حداکثری از منابع موجود است. این پروژه در شرایطی اجرا شده که سهم برداشت فولاد خوزستان از رودخانه کارون تنها ۰.۲ درصد از کل دبی رودخانه است، عددی که هرچند ناچیز به نظر می ‌رسد، اما رویکرد شرکت نشان می‌ دهد مسئولیت ‌پذیری زیست ‌محیطی فراتر از الزامات قانونی در دستور کار قرار گرفته است.

در ساختار پیشین تصفیه ‌خانه آب فولاد خوزستان، بخشی از آب خروجی هیدروسیکلون ‌ها به ‌عنوان هدررفت تلقی شده و از طریق سیستم دیواترینگ به رودخانه بازمی‌ گشت. این میزان هدررفت حدود ۲۰۰ مترمکعب در ساعت بود، رقمی معنادار که در صورت بازیابی، می ‌توانست به منبعی پایدار برای تولید آب صنعتی تبدیل شود.

عماد مزینی، رئیس تحقیق و توسعه شرکت فولاد خوزستان، هدف این پروژه را کاهش برداشت از رودخانه، کاهش مصرف مواد شیمیایی، بهبود راندمان انرژی و افزایش ظرفیت تولید آب صنعتی عنوان کرده است.

بر اساس توضیحات وی، با طراحی مسیرهای انتقال جدید، ایجاد کانال ‌ها و حوضچه ذخیره ‌سازی و نصب فیلترهای خودتمیزشونده نسل جدید، امکان بازگرداندن این جریان به مدار مصرف صنعتی فراهم شده است.

نتیجه عملی این پروژه، افزایش ۱۵۰ تا ۲۰۰ مترمکعبی تولید آب صنعتی در ساعت و کاهش ۶ تا ۱۰ درصدی برداشت آب خام از رودخانه کارون بوده است. این دستاورد نه ‌تنها از منظر محیط‌ زیستی اهمیت دارد، بلکه از نظر اقتصادی نیز باعث کاهش هزینه ‌های تأمین آب و انرژی شده است.

کارشناسان با تأکید بر جنبه فنی طرح، این پروژه را مصداق تبدیل یک «پساب بلااستفاده» به «منبع تولید» می‌ داند، مسیری که علاوه بر صرفه ‌جویی آب، مصرف مواد شیمیایی و انرژی را نیز کاهش داده و راندمان تصفیه ‌خانه را به شکل محسوسی ارتقا داده است.

دومین پروژه مهم فولاد خوزستان در حوزه مدیریت آب، جایگزینی گاز کلر با آب ژاول در فرآیند گندزدایی است، اقدامی که به‌طور مستقیم با سلامت کارکنان و ارتقای استانداردهای HSE پیوند خورده است. گاز کلر، با وجود کاربرد گسترده در صنایع، یکی از پرخطرترین مواد شیمیایی به شمار می ‌رود و کوچک‌ترین نشتی یا خطا در نگهداری آن می ‌تواند پیامدهای مرگبار به همراه داشته باشد.

مزینی با اشاره به خطرات جدی گاز کلر، تأکید کرده که بسیاری از صنایع پیشرو جهان سال‌هاست به سمت حذف این ماده حرکت کرده‌اند و فولاد خوزستان نیز با انجام مطالعات دقیق ریسک وارد این مسیر شده است. تمامی مراحل این پروژه از طراحی تا اجرا توسط متخصصان داخلی انجام شده که نشان‌دهنده بلوغ فنی این مجموعه است.

در اجرای این طرح، مخازن پلی‌اتیلن مقاوم، پمپ‌های دوزینگ، پایپینگ پلی‌پروپیلنی و تجهیزات پایش کلر فعال در چهار نقطه کلیدی تصفیه‌خانه‌ها و شبکه توزیع نصب شده است. پیامد اجرای این پروژه، حذف کامل ریسک‌های ناشی از کلر گازی، افزایش پایداری فرآیند گندزدایی و ارتقای ایمنی محیط کار بوده است.

اهمیت اقدامات فولاد خوزستان تنها در کاهش چند درصدی برداشت آب یا حذف یک ماده خطرناک خلاصه نمی‌شود. این پروژه‌ها بیانگر یک تغییر نگرش بنیادین در مدیریت صنعتی است؛ تغییری که آب را نه صرفاً یک نهاده مصرفی، بلکه یک سرمایه راهبردی می‌داند.

در شرایطی که بسیاری از صنایع همچنان توسعه را مترادف با افزایش مصرف منابع تلقی می‌کنند، فولاد خوزستان نشان داده است که می‌توان هم تولید را حفظ کرد و هم فشار بر منابع طبیعی را کاهش داد. این رویکرد می‌تواند به‌عنوان الگوی عملیاتی برای سایر صنایع آب‌بر کشور مورد استفاده قرار گیرد.

پروژه بازیابی آب هیدروسیکلون‌ها و طرح جایگزینی گاز کلر با آب ژاول، فولاد خوزستان را به یکی از پیشگامان مدیریت پایدار منابع آب در صنعت ایران تبدیل کرده است. این اقدامات علاوه بر کمک به پایداری منابع آبی، موجب افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها، ارتقای ایمنی و بهبود استانداردهای زیست‌محیطی شده‌اند.

حمایت مدیریت ارشد شرکت، نقش مؤثر معاونت فناوری و تلاش مجموعه بهره‌برداری، این امکان را فراهم کرده تا این پروژه‌ها از حد یک اقدام فنی فراتر رفته و به نمونه‌ای از هم‌افزایی سازمانی در مسیر توسعه پایدار تبدیل شوند. در روزگاری که بحران آب یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهای پیش‌روی اقتصاد ایران است، تجربه فولاد خوزستان نشان می‌دهد که صنعت می‌تواند نه بخشی از مشکل، بلکه بخشی از راه‌حل باشد.